Հայաստանի քաղավիացիայի հետագա ճակատագրի ու «ոդիսականի» շուրջ խիստ հակասական գնահատականներ են հնչում։ Փորձագետներից ոմանք ստեղծված իրավիճակում մեղադրում են Քաղավիացիայի կոմիտեի ղեկավարին, մյուսները՝ հակառակը՝ խոսում են համակարգային կոռուպցիայի մասին, որն, ըստ նրանց, ավիացիայի ոլորտում արմատացել է դեռևս նախորդ իշխանությունների օրոք։ Մինչդեռ, իրականում մեղավոր են թե՛ նախկին, թե՛ գործող
Ինչի՞ց սկսվեց ամեն ինչ
Օրերս Թռիչքային անվտանգության եվրոպական գործակալությունը (EASA) Քաղավիացիայի կոմիտեին ժամանակավորապես զրկել է Հայաստանի տարածքում գործող երկու հիմնական ավիաընկերություններին` Armenia Aircompany–ին և Atlantis European Airlines–ին լիցենզավորելու իրավունքից. վերջինները չեն կարող ուղևորափոխադրումներ իրականացնել դեպի ԵՄ երկրներ։
Հակիրճ ներկայացնենք կատարվածը. այս տարվա փետրվարին EASA–ի մասնագետները կոմիտեում աուդիտ են անցկացրել` թռիչքների սպասարկման անվտանգության մակարդակը ստուգելու համար։ Աուդիտը ներառում է ամեն ինչ` սկսած ինքնաթիռի անիվների մաշվածությունից, վերջացրած՝ օդաչուների պատրաստվածության մակարդակը։ Բացահայտված թերությունների հիման վրա Հայաստանի ավիացիոն իշխանությունները մարտին, երբ պատրաստ էր EASA–ի զեկույցը, «կարմիր քարտ» էին ստացել, ինչի մասին միայն այսօր է հայտնի դարձել։
Իսկ սպասարկման որակի վրա եվրոպացիները ուշադրություն դարձրին այն բանից հետո, երբ «Տարոն Ավիան» անցած տարի չվերթ իրականացրեց դեպի Բուլղարիա։ Հենց այդ թռիչքից հետո հայկական ավիացիան հայտնվեց EASA–ի օբյեկտիվում։ Անկասկած, կատարվածի մեջ պատասխանատվության իրենց բաժինն ունեն ավիացիոն ներկա իշխանությունները և անձամբ Քաղավիացիայի կոմիտեի նախագահ Տաթևիկ Ռևազյանը։ Բայց իրականում խնդիրներն ավելի վաղ են առաջացել։
Ինչ են ասում մասնագետները
ԽՍՀՄ վաստակավոր օդաչու, քաղավիացիայի ոլորտի փորձագետ Դմիտրի Ադբաշյանի կարծիքով, տեղի ունեցածը վերջին տասնամյակների ընթացքում Հայաստանում ավիացիայի նպատակաուղղված փլուզման օրինաչափ գործողությունների հետևանք է։
«Վերջին տարիներին ոլորտը կործանում էին գրեթե բոլորը։ Ի վերջո, այն հասցրին խայտառակ վիճակի։ Արդյունքում ունենք հայկական քաղավիացիայի պատմության առաջին դեպքը, երբ միջազգային կարգավորող մարմինը Քաղավիացիայի կոմիտեն ճանաչում է միջազգային պահանջներին չհամապատասխան»,– Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նշեց Ադբաշյանը։
Ինչ վերաբերում է ներկա ղեկավարությանը, ապա ավիացիայի վետերանի խոսքով, ինքը Ռևազյանի դեմ որևէ բան չունի, սակայն նման պատասխանատու պաշտոնի համար Ադբաշյանը նրան անհարմար թեկնածու է համարում։ Ասում է` մի քանի անգամ հանդիպել են, քննարկել քաղավիացիայի խնդիրները, ինչի արդյունքում էլ նման կարծիք է ձևավորվել։
«Տաթևիկ Ռևազյանն անկեղծ մարդ է, սակայն պրոֆեսիոնալ գիտելիքներ գրեթե չունի։ Խորը գիտելիքներ են պետք մի ոլորտի վերաբերյալ, որը Հայաստանում ամենախոցելիներից է», – շեշտեց Ադբաշյանը։
Նրա խոսքով՝ Ռևազյանի խնդիրը նախևառաջ կադրային քաղաքականության մեջ է։ Զրուցակիցս Ռևազյանին բազմիցս խորհուրդ է տվել թիմը համալրել գրագետ մարդկանցով, որոնք քաջատեղյակ են ոլորտից, սակայն այդ կոչերը որևէ արդյունք չեն տվել։
Ընդ որում, հետաքրքրական է, որ «լավ կադրեր» Ադբաշյանը չի համարում նրանց, որոնք Կոմիտեից հեռացել են Ռևազյանի ղեկավարման տարիներին։ Փորձագետը նրանցից շատերին մեղադրում է այսօրվա խնդիրների համար։
Միայն Հայաստանը չէ
Հարկ է նշել, որ նմանատիպ խնդրի ժամանակին բախվել է նաև Ղազախստանը։ Կար ժամանակ, երբ այդ երկրի ավիաընկերություններին ևս արգելել էին Եվրոպա թռչել։
Խոչընդոտը հաղթահարելու համար Ղազախստանը ստիպված էր հրավիրել եվրոպացի մասնագետների և նրանց մեծ գումար վճարել։ Արդյունքում`խնդիրը լուծվեց 4-5 տարվա ընթացքում։
«Ես կապ չունեմ»
Երեկվա հարցազրույցում Ռևազյանը փորձեց պատասխանատվությունը բարդել հայկական ընկերությունների վրա, հայտարարելով, որ EASA–ն նրանց զրկել է լիցենզիայից։ Ավելի ուշ դրան արձագանքեց Armenia ավիաընկերության ներկայացուցիչ Գևորգ Խաչատրյանը։ Նա նշեց, որ ոչ թե ավիաընկերություններն են զրկվել արտոնագրից, այլ ՔԱԿ–ը չի անցել աուդիտը, ինչի հետևանքով հայկական երկու փոխադրողները չեն կարողանա Եվրոպա թռչել։
«Armenia»-ն կանոնավոր և չարտերային չվերթեր է իրականացնում դեպի Հունաստան, Ֆրանսիա, Իսպանիա և այլ երկրներ։
EASA–ի «հարվածի» տակ է ընկել նաև «Atlantis European Airways» ընկերությունը, սակայն նրանցից որևէ մեկնաբանություն ստանալ մեզ չհաջողվեց։ «Armenia» ավիաընկերությունն ավելի վաղ մի քանի չվերթ էր իրականացրել Իտալիայից Հայաստան` հայրենիք տեղափոխելով կորոնավիրուսի պատճառով այնտեղ մնացած քաղաքացիներին։
Ելք կա՞
Ինչպես հայտնի է, ապրիլի 6-ին Քաղավիացիայի կոմիտեն կբողոքարկի EASA–ի որոշումը։ Բողոքարկման ուսումնասիրությունից հետո կողմերը մայիսին կհանդիպեն Բրյուսելում` քննարկումների։
Ավիացիայի ոլորտում առկա իրավիճակին քաջատեղյակ մասնագետները պնդում են, որ մինչև մայիս հայկական կողմը հազիվ թե կարողանա շտկել առկա խնդիրները։ Նմանօրինակ լուրջ հարցերը մեկ ամսում չեն լուծվում` հաշվի առնելով գոնե Ղազախստանի փորձը։ Իսկ սա նշանակում է, որ Կոմիտեն ստիպված կլինի միջազգային մասնագետներ վարձել, մանրակրկիտ աշխատանք իրականացնել, գումար ծախսել` վերջնական արդյունքի հասնելու համար։ Հակառակ դեպքում՝ դեպի ԵՄ երկրներ, իսկ հետագայում նաև այլ ուղղություններով, հայ օդաչուների ճանապարհը կփակվի։
