ԵՐԵՎԱՆ, 20 փետրվարի – Sputnik, Աշոտ Սաֆարյան. Բանակում վերջին շաբաթների ընթացքում տեղի ունեցած ողբերգական դեպքերն անհանգստացրել են մարդկանց։ Նրանք փնտրում են ոչ մարտական պայմաններում զինվորների մահվան պատճառները և ուզում են այդ սարսափելի վիճակագրության դեմ պայքարելու գործիքներ ու տարբերակներ գտնել։
Այդ միջոցների փնտրտուքին միացել են բոլորը` վարչապետից մինչև դպրոցի ուսուցիչ։ Իրավիճակը խորապես վերլուծելուց հետո հասկանալի է դառնում, որ ուսուցչի դերակատարությունը ոչ պակաս կարևոր է, քան վարչապետի գործառույթը։
Քննչական մարմինների կողմից հիմնականում որպես ինքնասպանություն/ինքնասպանության հասցնել որակավորված մահերի իրական պատճառները գտնելու համար պետք է հասկանալ` տարեկան երկու անգամ ինչ որակի զինվորներ են բանակ ուղարկվում։ Մենք ոչ մի դեպքում չենք ուզում դիպչել մեր տղաների արժանապատվությանը։ Քավ լիցի։ Բայց եկեք խոստովանենք` մեր զորակոչիկների մտավոր ու հոգեբանական պատրաստվածության մակարդակը հուսադրող չէ։
Բանակում մահվան դեպքերի հետ կապված` Փաշինյանը խորհրդակցություն է հրավիրել
Այս օրերին զինվորական ղեկավարությանը խստորեն քննադատում էին, պաշտպանության նախարարին ու գլխավոր շտաբի պետին մեղադրում բոլոր մահացու մեղքերի մեջ։ Բայց շատ քչերն են խորացել իրավիճակի մեջ ու փորձել հասկանալ բուն էությունը։ Որոշեցինք լրացնել այդ բացն ու մտովի դպրոց գնացինք։ Անկեղծ ասենք, որ այստեղ ամեն ինչ բարձիթողի վիճակում է։ Երեխաների դաստիարակության մասին գրեթե խոսք չկա։ Հանրակրթական դպրոցներում խնամի–ծանոթ–բարեկամ սկզբունքի ու համատարած քաղաքականացվածության պայմաններում հուսալ, թե այնտեղ ոգով ուժեղ, կրթված ու զինծառայության դժվարություններին պատրաստ տղաների կմեծացնեն, միամտության գագաթնակետն է։
Թումանյանի, Չարենցի ու Չեխովի կամ Մոնթեի, Ազգալդյանի ու Բաղրամյանի փոխարեն երեխաների ընկերներն են դարձել սոցցանցերը, սմարթֆոններն ու անվերջ սերիալներն ու սիթքոմները` գողական, բանտային կամ օլիգարխիկ թեմաներով։ Իսկ ուսուցիչները... Նրանցից առանձնապես պահանջելու բան էլ չկա։ Շատերն աշխատելու և դա արդյունավետ անելու խթան չունեն։ Չնչին աշխատավարձը, կարիերայի աճի հեռանկարի բացակայությունն ու ամեն գնով աշխատանքը պահպանելու ձգտումը տեղ չեն թողնում, որ նրանք ուզեն երեխաներին կրթել, դաստիարակել ու որակյալ գիտելիք տալ։
Արդյունքում դպրոցականները բանակում են հայտնվում ֆիզիկապես, գաղափարապես ու հոգեբանորեն անպատրաստ վիճակում։ Առավել «օժտվածները», որոնք ավելի լավ են յուրացրել փողոցի օրենքները, ժարգոնային մի քանի արտահայտություն գիտեն ու կարող են թույլերի վրա տպավորություն թողնել, իրավիճակն արագ վերցնում են իրենց ձեռքը։ Մյուսներն ընկճվում ու իրենց ճնշված են զգում, իսկ ոմանք էլ, չդիմանալով մշտական ճնշումներին ու զինվորական կյանքի բարդություններին, ինքնասպան են լինում։
Ի՞նչ է պետք անել այս արատավոր շրջանից դուրս գալու համար։ Պետք է սկսել կրթության բարեփոխումից ու առաջին հերթին ֆինանսներից։ Ուսուցիչների ներկայիս աշխատավարձերը երբեմն նվաստացուցիչ են, ու անհնար է նրանցից անմնացորդ նվիրում պահանջել։ Որակյալ, բազմաշերտ կրթությունը ներդրումներ է պահանջում, դրանք ներդրումներ են սեփական ապագայի համար։ Խաղաղ պայմաններում տարեկան տասնյակ սպանված ունենալը 3 միլիոն բնակչություն ունեցող ու երկու կողմից թշնամաբար տրամադրած երկրներով շրջապատված պետության համար պարզապես խենթություն է։
Բանակում հաշվառում են «արտոնյալներին», սպաներին և՛ պատժում են, և՛ խրախուսում. ԳՇ պետ
Բազմաթիվ այլ լուծումները նույնպես ակնհայտ են, միայն թե դրանք կյանքի կոչելու համար կամք է պետք։ Հայտնի է, որ տարեկան հարյուրավոր սպաներ ծառայության ժամկետը լրանալուն պես հեռանում են բանակից։ Այդ մարդիկ 40–50 տարեկան են ու թիմային աշխատանքի, դաստիարակչական ու կազմակերպչական աշխատանքի հսկայական փորձ ունեն։ Լավ կլինի կրթության ոլորտում օգտագործել նրանց փորձը։ Կարծես ոչինչ չի խանգարում դպրոցներում նոր հաստիք բացելուն։ Այն կարող է կոչվել, օրինակ, հայրենասիրական դաստիարակության գծով տնօրենի տեղակալ։ Այդ մարդիկ կաշխատեն տղաների հետ, կհետաքրքրվեն նրանց խնդիրներով, լուծումներ կառաջարկեն, կդաստիարակեն գիտակից, պատասխանատու քաղաքացիների, հայրենասերների։ Պատկան մարմինների ճիշտ մոտեցման դեպքում հանգիստ կարելի է լավ արդյունքների հասնել։
Զինծառայողների մասին խոսակցությունները նորից հանգեցնում են պրոֆեսիոնալ բանակի անցնելու անհրաժեշտությանը։ Դրա մասին շատ է խոսվել, ու ամեն անգամ խնդիրը բյուջեում գումարի պակասն է։ Վերջերս էլ պատգամավոր Հայկ Սարգսյանի առաջարկած նախագիծը սուր ընկալվեց։ «Իմ քայլը» դաշինքի ներկայացուցիչն անցած տարի առաջարկում էր մինչև 27 տարեկան զինապարտ ՀՀ քաղաքացիներին մեկ ամիս ծառայել, հետո 10 միլիոն դրամ տալ ու ազատվել ծառայությունից։ Սարգսյանի մտահղացմամբ` այդ գումարով կարելի էր ավելացնել բանակում պայմանագրային զինծառայողների թիվը։ Պաշտպանության նախարարությունն այն ժամանակ մերժեց պատգամավորի առաջարկը` ասելով, որ այն չի համապատասխանում մեր իրականությանը։
Սակայն Սարգսյանի առաջարկը թեև խոցելի էր, բայց ողջախոհ մտքեր էր պարունակում։ Վաղ թե ուշ իշխանությունը վերանայելու է զորակոչի ներկայիս համակարգը։ Այս նախագիծը չլինի, մյուսը կլինի։ Գնալով ավելի շատ մարդիկ են համոզվում, որ 18 տարեկան տղաները չեն կարողանում մարտական հերթապահություն իրականացնել ու չպետք է դա անեն։
Իշխանյան. «Բանակում արատավոր բարքերի հիմնական պատճառները չորսն են»
