ԵՐԵՎԱՆ, 13 դեկտեմբերի — Sputnik. Սևանը կարող է կորցնել ոչ միայն ձկան, այլև խեցգետնի պաշարները։ Այսօր լրագրողների հետ զրույցում այս մասին ասաց ՀՀ ԳԱԱ Հիդրոէկոլոգիայի և ձկնաբանության ինստիտուտի տնօրեն Բարդուղ Գաբրիելյանը։
«Խեցգետնի համար արդյունագործական չափը 9 սմ–ն է։ Այսինքն` դրանից փոքր չափի կենդանիներին իրավունք չունեն որսալու։ Բայց մենք տեսել ենք, որ նույնիսկ նորածին կենդանիներին որսում են, աղում, ու նույնիսկ ես տեղեկություն ունեմ, որ դրանով խոզերին, ձկներին են կերակրում և այլն»,– ասաց Գաբրիելյանը։
Չեղած տեղը խեցգետինն էլ է ձուկ. երբ Սևանի ձկնորսներն անհարգալից ժեստը «վերածեցին» դոլարի
Դրա հետևանքով, ըստ Ձկնաբանության ինստիտուտի տվյալների, խեցգետնի պաշարները Սևանա լճում շուրջ 10 անգամ կրճատվել են։ Գաբրիելյանը նշեց, որ իրենք պատրաստվում են դիմել Շրջակա միջավայրի նախարարություն` խեցգետնի որսը 2020թ.–ին արգելելու առաջարկով։
«Բացի այն, որ խեցգետինն արդյունագործական տեսակ է, որը տնտեսական առումով կոմպենսացնում է մեր ձկնատեսակների պակասը, այն եկամտի աղբյուր է, որոշ չափով աշխատատեղ է ապահովում, նաև էկոլոգիական նշանակություն ունի։ Խեցգետինն ամենակեր է. սնվում է հատակային կենսական նյութով ու մաքրում է, ինչը նախկինում անում էր կողակը, որը հիմա վերացել է Սևանից»,–ասաց Գաբրիելյանը։
Ի դեպ, կողակի վերականգնման գաղափարն առայժմ անիրագործելի է մնում, քանի որ գիտնականները նույնիսկ մայրական կազմ չեն գտնում բազմացման համար։
Ինչ վերաբերում է Սևանի այլ ձկնատեսակներին` սիգին ու իշխանին, դրանց պահպանման համար Հիդրոէկոլոգիայի ինստիտուտն արդեն դիմել է նախարարություն` առաջարկելով ձվադրման շրջանում` դեկտեմբերի 1-ից հունվարի 10-ը, արգելել կամ առնվազն սահմանափակել ձկան որսը։ Պատասխան առայժմ չեն ստացել։
Սևանի ձկան ու խեցգետնի պաշարների գնահատումը հայ մասնագետներն արդեն մի քանի տարի է` իրականացնում են ՌԴ Պապանինի անվան Ներքին ջրերի կենսաբանության ինստիտուտի մասնագետների հետ։ Գաբրիելյանը հիշեցրեց, որ խեցգետնի պաշարներին սպառնացող վտանգի մասին հայ և ռուս գիտականները կանխատեսումներ էին արել դեռ մի քանի տարի առաջ, բայց իրենց հնչեցրած ահազանգերին պետական կառույցներում լուրջ չեն վերաբերվել։
Ծովագյուղը, կամ ինչպես է ապրում ոչ ձկնորսը ձկնորսների գյուղում
«Մարդիկ իրենց շահի համար պնդում էին, թե այս գիտնականները սխալ տվյալներ են տալիս, ասում էին, թե շատ պաշարներ կան և՛ խեցգետնի, և՛ ձկան. պետք է որսալ։ Ո՞նց կարող էին պաշտոնյաները հավատալ ձկնորսներին և շուկաների հաշվարկին ու չհավատալ մի կազմակերպության, որը միջազգային համբավ ունի»,–ասաց Գաբրիելյանը։
Ռուսական կողմի հետ ռուսական ֆինանսավորմամբ գրանտային ծրագիրը 2020թ.–ին ավարտվում է։ Գաբրիելյանն առայժմ չի պատկերացնում, թե ռուս գործընկերների տեխնիկական ու ֆինանսական աջակցությունից զրկվելուց հետո ինչպես են շարունակելու ուսումնասիրությունները։
«Նույնիսկ այս նավը, որ մենք ունենք, ռուսական է, որն իրենք բերել են Սևանի ուսումնասիրության համար»,– ասաց Գաբրիելյանը։
Նա նաև հայտնեց, որ ԳԱԱ–ի միջոցներով ձեռք է բերվել «էխոլոտ» կոչվող սարքը, որով պետք է պաշարների ուսումնասիրություն անեն, բայց դրա ծրագրային փաթեթի համար գումար առայժմ չկա։
Արփի լճում արգելել են սիրողական որսն ու ձկնորսությունը
«Հույս ունենք, որ նախարարությունը մեզ գումար կտրամադրի դրա համար։ Եթե ոչ, մենք էլ կփորձենք այլ աղբյուրներից հայթայթել, քանի որ մինչև այսօր նախարարությունը մեզ ոչ մի հարցով օգնության չի եկել։ Թեև այս ծրագիրը պետպատվերի տակ է, բայց ես դա օգնություն չեմ համարում, քանի որ մենք անում ենք ավելին, քան մեզ գումար է տրվում»,– ասաց նա։
Նշենք, որ ՀՀ ԳԱԱ Հիդրոէկոլոգիայի և ձկնաբանության ինստիտուտի տվյալներով` սիգի արդյունագործական պաշարը, որն ընդհանուր պաշարի 25 տոկոսն է, 2019թ.–ի տարեվերջին Սևանա լճում կազմել է շուրջ 730 տոննա, այս տարի 100 տոննայով պակաս` շուրջ 630 տոննա։ Խեցգետնի արդյունագործական պաշարները նվազել են 10 անգամ` 2000 տոննայից հասնելով 200 –ի։
Իսկ իշխանը, Բարդուղ Գաբրիելյանի խոսքով, 1985թ–ից ի վեր կրիտիկական կետում է։ Անօրինական որսը թույլ չի տալիս այս տեսակի պաշարները վերականգնել։
