ԵՐԵՎԱՆ, 11 նոյեմբերի – Sputnik, Արմեն Մուրադյան. Մոսկվայի հայկական թատրոնն իր 16–րդ խաղաշրջանը սկսել է Սերգեյ Դովլաթովի «Կոմպրոմիս» նովելաշարի մոտիվներով բեմադրված «Նորմալ շան կյանք» ներկայացման պրեմիերայով։ Թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Սլավա Ստեփանյանը Sputnik Արմենիային պատմեց այս և այլ նորությունների մասին։
Կարծիքները հաշվի են առել. թատրոնի «քաղաքականությունը» և խաղացանկը
«Մենք մեր խաղացանկի քաղաքականությունն այնպես ենք կառուցում, որ 50 տոկոսը հայկական դրամատուրգիա է կամ հայկական թեմաներին առնչվող գրականություն։ Բացի դրանից, ինձ զարմացրել էր Սերգեյ Դովլաթովի և Հրանտ Մարգարյանի հանդիպման քիչ հայտնի պատմությունը, որը տեղի է ունեցել ԽՍՀՄ գրողների համաժողովներից մեկի ժամանակ։ Հայտնի չէ, թե ինչ է ասել Մաթևոսյանը, ինչպես է նա ազդել զրուցակցի ինքնագիտակցության վրա, բայց այդ խոսակցությունից հետո Դովլաթովը սկսել է հայ անվանել իրեն։ Ուստի ես չէի կարող անտարբեր անցնել այդ հեղինակի կողքով»,–ասում է Ստեփանյանը։
Թեև թատրոնում կան հայալեզու բեմադրություններ` «Նորմալ շան կյանք» ներկայացումը բեմադրվել է ռուսերենով։ Դեռ իր գործունեության արշալույսին թատրոնի ներկայացումները միայն հայերենով են խաղացել, բայց այդ դիրքորոշումը ստիպված են եղել վերանայել, քանի որ շատ մոսկվայաբնակ հայեր մայրենի լեզվին չեն տիրապետել, բայց ցանկացել են ներկայացման գնալ կանանց, երեխաների, ընկերների հետ։ Այդ մարդիկ մշտապես հարցրել են Ստեփանյանին` երբ կլինեն ռուսալեզու ներկայացումներ։
«Այդ պատճառով էլ մենք անցանք աշխատանքի նման ռիթմի. թե՛ ռուսերեն ենք խաղում, թե՛ հայերեն։ Այժմ հանդիսատեսի 60-80 տոկոսը ռուսալեզու է։ Մնացածը հայեր են։ Այս ամենի վրա հիմնվելով էլ կառուցում ենք մեր խաղացանկը»,–պատմում է ռեժիսորը։
Արմեն Ջիգարխանյանին ծափերով են դիմավորել թատրոնում. նա գոհ է մնացել ներկայացումից
Տվյալ պահին խաղացանկում ավելի քան տասը ներկայացում կա տարբեր տարիքի հանդիսատեսների համար։ Բայց ժամանակներ են եղել, երբ ռեժիսորը և դերասանները երջանկություն են համարել հանդիսատեսի առջև ելույթ ունենալու համար բեմահարթակ գտնելը։ Բեմի վարձակալության համար ռեժիսորը ստիպված է եղել գեղանկարներ վաճառել սեփական հավաքածուից, որոնք նրան օգնել է հավաքել ուսուցիչը` Սերգեյ Փարաջանովը։
Կյանքն առանց բյուջեի. թատրոնի` դրամայով լի պատմությունը
Թատրոնը 16 տարի առաջ բացվել է Ռուսաստանում Հայաստանի դեսպանատանն առընթեր, բայց հետո թատերախմբին «դուրս են հրավիրել» այնտեղից։
«Մենք 8 տարի դեգերել ենք տարբեր հարթակներում, բայց մշտապես ներկայացումներ ենք բեմադրել։ Թեև բարդ էր, բայց դիմացանք։ Եվ ահա մեկուկես տարի առաջ Ռուսաստանի հայերի միության շնորհիվ մենք տարածք ստացանք «Մարյինա Ռոշչա» մետրոյի կայարանի մոտ։ Մեզ օգնել են վարձակալության, վերանորոգման, տեխնիկական հագեցվածության հարցում։ Եվ մինչև հիմա էլ օգնում են, ինչի համար շնորհակալ ենք։ Այս տարիների ընթացքում առաջին անգամ ելույթ ունեցանք մեր բեմում»,–պատմեց Ստեփանյանը։
Սլավա Ստեփանյանի մոսկվյան հայկական թատրոնը ոչ առևտրային կազմակերպություն է։ Սեփական բյուջեն չունեն և երբեք չեն ունեցել։ Գոյատևում է տոմսերի վաճառքից և հովանավորների նվիրատվություններից առաջացած հասույթով. բարեբախտաբար, Մոսկվայում շատ խոշոր կազմակերպություններ կան, որոնք ղեկավարում են հայերը։
«Բյուջետային ֆինանսավորումից օգտվելու տարբերակ է եղել։ Դրա համար պետք էր փոխել անվանումը։ Ինձ ասացին, որ եթե հայկական թատրոնին ֆինանսավորում տրամադրեն` պետք է մտածեն նաև այլ ազգային թատրոնների մասին` ուզբեկական, վրացական և այլն։ Այսինքն, եթե փոխենք անվանումը, ամեն ինչ նորմալ կլինի։ Բայց ես չգնացի դրան։ Որոշեցի, որ ստեղծվել է որպես Մոսկվայի հայկական թատրոն, թող այդպես էլ լինի։ Սա սկզբունքի հարց է»,–ասում է Ստեփանյանը։
Սերիալներն այստեղ էլ չեն շրջանցել
Թատրոնում աշխատում է 25 մարդ։ Դերասանները հիմնականում երիտասարդ են, տաղանդավոր, հավակնոտ և պահանջված են ինչպես կինոյում, այնպես էլ մայրաքաղաքի այլ բեմական հարթակներում։ Օրինակ, Զիտա Բադալյանը հիմա հյուրախաղերի է «Հաղթական կամար» ներկայացումով։
Ստեփանյանի խոսքով` ոչ ոք բաց չի թողնում փորձերը և ներկայացումները։ Ինչ վերաբերում է ապագա նախագծերին` ռեժիսորը չի բացահայտում բոլոր գաղտնիքները։
Թատրոնի ծրագրերում է հայի և թուրք կնոջ սերը
Նրա խոսքով` հիմա թատրոնում աշխատում են Մովսես Խորենացու և Կորյունի ստեղծագործությունների հիման վրա ստեղծված ներկայացման վրա։ Արդեն կա «Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ» պիեսի համառոտ տարբերակը, բայց ռեժիսորը ցանկանում է մշակել այն և հանդիսատեսին ներկայացնել մեծ ներկայացում։ Բացի դրանից, սցենարիստ, գրող և դրամատուրգ Արմեն Վացյանը Ստեփանյանի համար նոր դրամա է բերել հայի և թրքուհու սիրո մասին։ Այդ սիրո նկատմամբ ազգականների վերաբերմունքի շուրջ էլ ծավալվում է պիեսի ինտրիգը, որի վրա հիմա աշխատում են ռեժիսորը և դերասանները։
Վերջում...
Մոսկվայի հայկական թատրոնը Լազարյանների մոսկովյան թատերական ստուդիայի իրավահաջորդն է, որտեղ աշխատել են մշակույթի այնպիսի գործիչներ, ինչպիսիք են Վալերի Բրյուսովը, Հովսեփ Օրբելին և ուրիշներ, բայց փակ ստալինյան տարիներին։ Թատրոնի նոր պատմությունը սկսվել է 2002թ.–ին։
Վրացի ռեժիսոր. հայկական սերիալները մարդկանց տարան թատրոն
Սլավա Ստեփանյանը ծնվել է 1962թ.–ին Հայկական ԽՍՀ Հոկտեմբերյանի շրջանի Ջանֆիդա գյուղում։ Ավարտել է Երևանի թատրոնի և կինոյի ինստիտուտը։ 20 տարի աշխատել է Թբիլիսիում, եղել է Սերգեյ Փարաջանովի օգնականը։ 2002թ.–ին Ռուսաստանի մայրաքաղաքում հիմնել է Մոսկվայի հայկական թատրոնը և «Ես» թատերական ստուդիան։
