ԵՐԵՎԱՆ, 13 օգոստոսի - Sputnik, Աշոտ Սաֆարյան. Հայաստանում դատավորներին վեթինգի ենթարկելու համար օրենսդրական դաշտն արդեն պատրաստ է։ Միայն թե «վեթինգ» տերմինը փոխարինել են ավելի հասկանալի` «դատավորների բարեվարքության ստուգում» արտահայտությամբ։
Համապատասխան օրենսդրական փաթեթն ավելի վաղ հայտնվել էր իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում։ Փաթեթը դատական օրենսգրքում, ինչպես նաև Սահմանադրական դատարանի մասին օրենքում փոփոխություններ է նախատեսում։
Ինչպես կարծում են օրինագծի հեղինակները, այս փաթեթի ընդունումը թույլ կտա ներդնել դատավորների բարեվարքության գնահատման հավասարակշռված կարգ։ Դա կօգնի դատական ոլորտում կոռուպցիայի և խնամի-ծանոթ–բարեկամ հասկացության դեմ արդյունավետ պայքար տանել, բացառել դատարանների կողմից անօրինական որոշումների կայացումը և մարդու իրավունքների անտեսումը։ Նոր կարգը թույլ կտա նաև չխախտել անկախ դատական համակարգի սկզբունքը։
Նշված խնդիրների լուծման հիմնական պատասխանատվությունը դրվում է Բարձրագույն դատական խորհրդի վրա, իսկ Սահմանադրական դատարանի դատավորների դեպքում` Սահմանադրական դատարանի։
Ալբանիայում վեթինգ է, Հայաստանում` ոչ. Մարուքյանը պարզաբանում է` ինչու
Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում Արդարադատության նախարարության օրենսդրության մշակման բաժնի պետ Գոհար Հակոբյանը նշեց, որ դատավորների բարեհուսության աստիճանը մի քանի պարամետրերով են ստուգելու։ Դա գույքի գնահատումն է, դատավորների կողմից պրոֆեսիոնալ էթիկայի կանոնների պահպանումը, պրոֆեսիոնալիզմն ու հարգանքը մարդու իրավունքների նկատմամբ։ Կարգազանց դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության կենթարկեն։
«Առաջարկվող փոփոխություններն ուղղված են բացահայտելու այն բոլոր խնդիրները և թերությունները, որոնք տեղ կգտնեն դատավորների գործունեության մեջ։ Այդ գործունեությունը ադեկվատ գնահատականի կարժանանա՝ առանց վտանգելու դատական համակարգի անկախությունը»,-ասաց Հակոբյանը։
Դեռ օրենսդրության մշակումից առաջ տարբեր երկրների օրինակներ են բերվել, որտեղ դատավորների վեթինգ է իրականացվել։ Հակոբյանի խոսքով` օրենսդրական ակտերի հեղինակներն ուսումնասիրել են Ուկրաինայի, Վրաստանի, Լեհաստանի և այլ պետությունների փորձը։
«Սակայն չի կարելի ասել, որ հիմքում կոնկրետ լեհական կամ ուկրաինական փորձն է, քանի որ յուրաքանչյուր պետություն իր առանձնահատկությունն ունի»,-ասում է Արդարադատության նախարարության ներկայացուցիչը։
Ինչո՞ւ է կառավարության առաջարկած մոդելը առավելագույնս համապատասխանում Հայաստանի պահանջներին, իրողություններին ու խնդիրներին։ Օրենսդրական փոփոխությունների հեղինակները չեն ցանկանում կրկնել այլ երկրների սխալները։ Իսկ առաջարկվող մոդելը համապատասխանում է Սահմանադրությանն ու միջազգային պարտավորություններին։
«Դատավորներին տրված են սեփական իրավունքները պաշտպանելու բոլոր հնարավորություններն ու լծակները։ Իսկ դատավորների կողմից իրենց եկամուտների հայտարարագրման մեխանիզմը և կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու համար օրենքում նշված հիմքերը թույլ են տալիս ԲԴԽ–ին՝ բացահայտել առկա խնդիրները և դրանց հրատապ լուծում տալ։ Փոփոխությունների հեղինակները որոշել են խուսափել ծայրահեղ և խորը գնահատականներից և աշխատանքին դատավորների միջամտությունից»,–ասաց Հակոբյանը։
Իշխանության ընդդիմախոսները հայտարարում են, որ ներկայիս տարբերակով իշխանությունը որոշակի զիջումների է գնացել դատավորների վեթինգի խստության հարցում, փորձել ավելի մեղմ տարբերակներ գտնել։ Հակոբյանն օրինագիծը նաև պետության առաջ կանգնած խնդիրների օպտիմալ լուծում է համարում։
«Եթե մենք ծայրահեղ ճանապարհով գնայինք, դա կարող էր սպառնալ դատավորների անկախությանը։ Իսկ մեր խնդիրն է ունենալ անաչառ և անկախ դատական համակարգ»,– ավելացրեց Հակոբյանը։
Դատավորների վեթինգի մասին հայտարարել էր ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն այս տարվա մայիսին, այն բանից հետո, երբ առաջին ատյանի դատարանը կալանքից ազատեց ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին։ Փաշինյանի կոչով նրա համախոհները մի քանի ժամով արգելափակել էին դատարանների մուտքերն ու ելքերը։ Այնուհետև Փաշինյանը Facebook–ի իր էջում ավանդույթի համաձայն ուղիղ եթեր դուրս եկավ և հայտարարեց դատական ոլորտում մեծածավալ բարեփոխումների մասին։
