Տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում անդրադարձել է Նիկոլ Փաշինյանի ներկայացրած՝ ՀՀ արտաքին պարտքի նվազման ցուցանիշին և ընդգծել, որ դա իհարկե կապված է այն ժամանակացույցի հետ, որ Հայաստանի Հանրապետությունն ունի արտաքին փոխառությունները սպասարկելու մասով, ուստի արտառոց որևէ բան՝ ինքը չի տեսնում:
«Իհարկե՝ դրական, բարի լուր է, բայց կան նաև պարտքային պիկեր, որոնց պետք է պատրաստ լինել: Սա մեր կողմից կանխատեսելի նվազում էր, որովհետև վերջին երկու տարիների ընթացքում ազգային արժույթի հետագիծն ու ՀՀ Կենտրոնական բանկի դրամավարկային քաղաքականությունը նպաստում են այդ գործընթացին:
Մասնավորապես, մեր Կենտրոնական բանկը ոչ թե վաճառել, այլ գնել է, ձեռք է բերել արտարժույթ: Սա խոսում է այն մասին, որ արտարժույթն, իհարկե, պետական պահուստները համալրելու համար է, բայց նաև առաջին հերթին չպետք է մոռանանք, որ վարկը սպասարկելու համար է, որի մեծ մասն արտահայտված է ԱՄՆ դոլարով:
Այս տեսանկյունից՝ միտումները մեզ հուշում են, որ կարելի էր կանխատեսել վճարումների բարձրացման հավանականություն: Արդյունքում, բնականաբար, դիտվում է արտաքին պարտքի նվազում: Անցյալ տարվանից սկսած՝ միտումները դրական են, սպասումները՝ նույնպես, բայց կցանկանայի նշել, որ դրական սպասումների ռեսուրսն անսպառ չէ: Դա պետք է նյութականացնել»,-նշում է Թաթուլ Մանասերյանը:
Տնտեսագետի խոսքով՝ եթե ծանոթանանք արտաքին փոխառությունների մասով հոդվածին՝ կտեսնենք, որ այս տարի ու եկող տարիների ընթացքում Հայաստանը ստանձնել է շուրջ հինգ միլիարդ դրամի՝ բավական լուրջ պարտավորություններ: Այսինքն՝ դրանք տարբեր աղբյուրներից վերցված գումարներ են՝ տարբեր պայմաններով, մինչդեռ արտաքին պարտք-համախառն ներքին արդյունք հարաբերակցությունը հատկապես տվյալ տարվա բյուջեի եկամուտների մասով իրենից բավականին բեռ է ներկայացնում: Այ սա խոսում է արտաքին պարտքային պիկերի մասին, ինչին մենք պետք է պատրաստ լինենք:
Պետական պարտքը նվազել է, բայց նոր պարտքեր ներգրավելու ծրագրեր կան
Առհասարակ, անդրադառնալով գոտիները սեղմելու քաղաքականությանը՝ Թաթուլ Մանասերյանը նշում է, որ դա ամենապրիմիտիվ տարբերակն է, եթե այլ հնարավորություններ ու արսենալներ չկան: Նա կարծում է, որ Հայաստանն ունի սեփական տնտեսությունը զարգացնելու բազմաթիվ հնարավորություններ, որոնք առայժմ չեն նյութականացվում: Դրա կարևոր խոչընդոտներից մեկն այն է, որ տնտեսական բլոկը, կամ ընդհանուր առմամբ՝ կառավարությունը՝ տնտեսությունը զարգացնելու առումով մտահոգված չէ հետադարձ կապ պահել փորձագիտական հանրության հետ, ինչը կարող էր ավելացնել իրական հնարավորությունները, զարգացնել արտաքին ներուժը և սրանցից բխող տնտեսական ցուցանիշները:
«Անշուշտ, պետք է մտահոգվել այս ուղղությամբ և խիզախորեն վարել ավելի ընդլայնողական քաղաքականություն: Վերջին շրջանում մի քանի անգամ առիթ ունեցել ենք նշելու, որ չպետք է վախենալ արտաքին փոխառությունների ծավալը մեծացնելու հաշվին այն գումարների ներդրումից, որոնք հիմնավորված են ու արդարացված, և որոնց արդյունքում և՛ շահույթը, և՛ նոր արժեքը առիթ կտան սպասարկելու հենց փոխառությունները, արտաքին պարտքը՝ տնտեսությունը տանելով առաջ»,- համոզված է Թաթուլ Մանասերյանը:
Ինչո՞ւ է Հայաստանում առաջացել վախ նոր փոխառություններ վերցնելու և դրանք սպասարկելու առումով: Տնտեսագետը կարծում է՝ այդ զգացողությունն առաջացել է կիսագաղտնի, կիսաթափանցիկ կամ ոչ թափանցիկ գործընթացների արդյունքում: Անկախության տարիներից նա չի հիշում որևէ փուլ, որ Հայաստանի կառավարությունն արտաքին աղբյուրներից վերցներ փոխառություն և դրա համար նախապես չխորհրդակցեր ներկայացուցչական մարմնի՝ ԱԺ-ի հետ, այլ ոչ թե գործարքից հետո տաներ ու վավերացներ պայմանագիրը:
ՀՀ քաղաքացիներից որևէ մեկին, բացի անմիջական պաշտոնյաներից ու պատասխանատուներից, հայտնի չէ, թե իրականում ուր են գնացել և ինչպես են մսխվել այդ գումարները, ինչի համար մենք պատասխանատվություն ենք ստանձնել:
Հայաստանի պետական պարտքը. ո՞ւր հասանք
«Բայց եթե դա արվի քաղաքակիրթ ձևով, կարծում եմ, որ պետք է անհրաժեշտության դեպքում գնալ նաև ընդլայնողական քաղաքականության, ինչի մասին, ի դեպ, նաև խոսել էր Արցախի նախկին վարչապետ Արայիկ Հարությունյանը»,-նշում է Թաթուլ Մանասերյանը՝ կարծիք հայտնելով, որ դա տնտեսագետների մեծ մասի համար ընդունելի է նախապես ներկայացվելու պայմանով, որպեսզի հարկ եղած դեպքում հղկվեն, շտկվեն և հետո նոր նպատակային իրագործվեն, ինչն էլ առիթ կհանդիսանա ոչ թե գոտիները սեղմելու, այլ ավելի արդյունավետ քաղաքականություն վարելու համար:
