ԵՐԵՎԱՆ, 29 հուլիսի — Sputnik. Հայաստանի քաղաքացիների գերակշիռ մասն այս կամ այն պատճառով ընտանեկան բռնության է ենթարկվում։ Նրանց մեծ մասն անգամ չգիտի, որ ինքը բռնության զոհ է դարձել։
«Մեր մշակույթում այդ կուլտուրան կա, և որքան էլ մեզ զսպենք, միևնույն է շատ հաճախ մեզ իրավունք ենք վերապահում խնդիրները լուծել կամ ինչ-որ բանի հասնել ուժ կիրառելով։ Դա բոլորս ենք անում, ինչն այնքան էլ լավ չէ, բայց փաստ է»,– ասաց նա։
Արամ Հովսեփյանի խոսքով` հայկական ընտանիքներում քիչ չեն նաև սեռական բռնության դեպքերը։ Հոգեբանն իր պնդումը հիմնավորում է մասնագիտական գործունեության ընթացքում արած որոշակի վիճակագրական հաշվարկով։
«Արձանագրվող սեռական բռնությունների մասին մենք տեղյակ չենք։ Հայաստանում ունենք մոտ 100 հոգեբույժ ու 1000 հոգեբան, որոնցից մեկն էլ ես եմ։ Միայն ես վերջին 2 տարում ունեցել եմ 100-ից ավելի դեպք, երբ մարդիկ պատմել են իրենց նկատմամբ սեռական կամ ծանր ֆիզիկական ու հոգեբանական բռնության մասին։ Այսինքն`ամենամոտավոր հաշվարկներով գործ ունենք տարեկան տասնյակ հազարավոր դեպքերի հետ»,– ասաց Հովսեփյանը։
Ըստ Հովսեփյանի` իրեն այցելած 30-40 տարեկան պացիենտները պատմել են մանուկ հասակում հարազատի կամ ընտանիքի անդամի կողմից բռնության ենթարկվելու մասին` խոստովանելով, որ առաջին անգամ են բարձրաձայնում այդ մասին։
«Բարձր ինքնագնահատականը մեզ խաբում է։ Մենք ասում ենք` մենք հայ ենք ու մեզ հետ նման բան լինել չի կարող։ Մենք ուզում ենք, որ դա չլինի, որովհետև դա վախեցնող է, ճնշող է, բայց դա կա ու մենք չենք կարող աչք փակել դրա վրա» ,– ասում է Հովսեփյանը` մեկնաբանելով նաև այսօր լայն քննարկման առարկա դարձած Ստամբուլյան կոնվենցիայի նկատմամբ մերժողական դիրքորոշումը։
Մինչդեռ, խնդրի հիմնական պատճառն, ըստ մասնագետի, ոչ այնքան իրավական դաշտում է, որքան անտեղյակության մեջ։ «Մեզ մոտ կատաստրոֆիկ իրավիճակ է։ Ես տեսնում եմ, որ ուսանողն ընդունվելով բժշկական ինստիտուտ, չգիտի երեխաներն ինչպես են ծնվում»,– ասում է բժշկական համալսարանում դասավանող հոգեբույժը։
Նրա խոսքով` միջին տարիքը, երբ երեխաներն առաջին անգամ պոռնոգրաֆիկ նյութ են տեսնում, 7 տարեկանն է։
Անդրադառնալով սեռական դաստիարակությանն ու այդ մասին դպրոցական ծրագրով նախատեսված կրթությանը, Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում 9-րդ դասարանի աշակերտները պատմեցին, որ «այդ դասերն» իրենք դպրոցում չեն անցել։
«Ուսուցիչն ասաց` այս դասերը տանը կկարդաք, եթե հարցեր կունենաք, կհարցնեք ծնողներին, կամ կգաք, ես կպատասխանեմ»,– ասացին նրանք։
Երեխաները խոստովանեցին` թեման իրենց հետաքրքրել է, բայց ոմանք ուղղակի ալարել են կարդան, ոմանք էլ` կարդացել ու չեն հասկացել։ Բայց ո՛չ ծնողներին, ո՛չ էլ ուսուցչին հարցեր չեն ուղղել։
Թե իրականում ՀՀ քաղաքացիների քանի տոկոսն է ընտանեկան բռնության ենթարկվում, պաշտոնական վիճակագրություն չկա։ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարի մամուլի խոսակ Սոնա Մարտիրոսյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց, որ մինչև 2017թ–ը «ընտանեկան բռնություն» եզրույթը Հայաստանում ընդհանրապես չի գործածվել և, հետևաբար, ընտանեկան բռնության դեպքերն որպես այդպիսին չեն հաշվառվել։
«Այսօր արդեն որոշակի վիճակագրություն տարվում է, բայց ոչ համակարգված կերպով. բռնության դեպքերի հաշվառում առանձին–առանձին վարում են ոստիկանությունը, քննչական մարմինները, բայց յուրաքանչյուրն իր ունեցած տվյալների հիման վրա։ Այժմ նախատեսվում է ստեղծել տվյալների ընդհանուր բազա, որպեսզի վիճակագրությունն ավելի հստակ լինի»,– ասաց նա։
Ի դեպ, նախարարությունը նոր «թեժ գիծ» ծառայություն է գործարկել, որը նախատեսված է ընտանեկան բռնության ենթարկված կանանց և նրանց երեխաների դիմում-բողոքները գրանցելու համար։
Ծառայությունն ընդամենը 1-2 օր է, ինչ գործում է ու նախարարությունում առայժմ դժվարանում են զանգերի մասին տեղեկություններ հայտնել։
«Թեժ գծի» հեռախոսահամարներից բացի նախարարության կայքում իրազեկում են, թե ինչը կարող է դիտվել որպես բռնություն։
Այսպես` ֆիզիկական բռնություն կարող է համարվել հրելը, կծելը, ծեծելը, կսմթելը, խեղդելը, ապտակելը և աքացիներ տալը, քերծվածքներ, այրվածքներ հասցնելը և այլն: Հոգեբանական բռնություն է սպառնալը, վախեցնելը, հեգնելն ու ծաղրելը, հայհոյելը, նվաստացնելը, արգելքներ և վերահսկողություն կիրառելը, ֆինանսական միջոցներից զրկելը, շահագործելը և այլն:
«Խաչատուրյան քույրերը բռնության զոհ են». փաստաբանները բողոք են ներկայացրել ՔԿ ղեկավարին
Սեռական բռնության դրսևորումներ են բռնաբարությունը, արյունապղծությունը, հարկադրական պոռնկության դրդելը, սեռական ոտնձգությունը, սեռական հարաբերությունների հարկադրելը և այլն:
Հիշեցնենք` Կանանց ու ընտանեկան բռնության կանխարգելման կոնվենցիայի (Ստամբուլյան կոնվենցիա) վավերացման գործընթաց սկսելուց առաջ Հայաստանի կառավարությունը դիմել է Վենետիկի հանձնաժողով` դրա վերաբերյալ հատուկ կարծիք ստանալու համար:
Միասեռ ամուսնությունից մինչև ծառայությունից խուսափել. Ստամբուլյան կոնվենցիայի վտանգները
Նշենք, որ Եվրոպայի խորհրդի անդամ 47 պետություններից կոնվենցիան վավերացրել են 34-ը, ստորագրել` 11-ը, այդ թվում՝ Հայաստանը։ Ռուսաստանը և Ադրբեջանը չեն ստորագրել այն, իսկ Բուլղարիան կոնվենցիան հակասահմանադրական է ճանաչել։
