ԵՐԵՎԱՆ, 15 մարտի — Sputnik. Գույքը կարելի է բռնագանձել առանց դատարանի որոշման ծանր և հատկապես ծանր հանցագործությունների դեպքում։ Նման իրավական դրույթ նախատեսված է մի շարք միջազգային կազմակերպությունների կողմից։ Այդ մասին ասվում է Հայաստանի Կենտրոնական բանկի հաղորդագրությունում, որը մշակել է «Առանց մեղադրական դատավճռի հանցավոր ճանապարհով ստացված գույքի բռնագանձման վերաբերյալ» հայեցակարգը։
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը փետրվարի 13–ին խորհրդարանում հայտարարել է, որ կառավարությունը քննարկում է մինչև դատավճիռը անօրինական ճանապարհով ձեռք բերված գույքի բռնագանձման մեխանիզմներ ներմուծելու հարցը։ Նա պարզաբանել է, որ դա անցումային արդարադատության տարր է. կա մեխանիզմ, որի համաձայն մարդը պետք է բացատրի իր ունեցվածքի ծագումը։ Մարտի 1–ին Փաշինյանը ստեղծել է աշխատանքային խումբ այդ հայեցակարգն իրականացնելու համար։
Մասնավորապես, «Հանցավոր ճանապարհով ստացված եկամուտների լվացման, հետախուզման, առգրավման ու բռնագրավման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» կոնվենցիան (Վարշավայի կոնվենցիա) և Առանց մեղադրական դատավճռի գույքի բռնագանձման ինստիտուտը նախատեսված է ՄԱԿ-ի «Կոռուպցիայի դեմ պայքարի մասին» կոնվենցիան նախատեսում են նման օրենսդրություն։ Այդ փաստաթղթերը Հայաստանի Հանրապետության կողմից վավերացվել է առանց վերապահման՝ 2007թ–ին և 2008 թ–ին։
Փողեր լվանալու դեմ պայքարի միջազգային խումբը (FATF) և Եվրոպայի խորհրդի Moneyval մոնիթորինգային խումբը նման իրավական ռեժիմն անհրաժեշտ են համարում։
Եվրոպայի խորհրդի կողմից 2016 թ. հաստատվել է Վարշավայի կոնվենցիայի համապատասխանության գնահատման հաշվետվությունը, որով նշվել է, որ ՀՀ-ն պետք է ձեռնարկի համարժեք օրենսդրական քայլեր կոնվենցիայով նախատեսված ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանք կատարած անձանցից պահանջելու հիմնավորումներ բռնագանձման ենթակա գույքի օրինական ծագման վերաբերյալ: Նման կոչ է արել նաև Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպությունը (OECD)։
Հաշվի առնելով վերոնշյալ հանձնարարականները` դեռևս 2016 թ-ի ապրիլին «Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի հարցերով» միջգերատեսչական հանձնաժողովի կողմից հաստատվել է միջոցառումների ծրագիր, որի հիման վրա տարբեր գերատեսչությունների ներկայացուցիչներից կազմված աշխատանքային խմբի առջև խնդիր է դրվել ներկայացնել այս ինստիտուտների ներդրման միջազգային փորձը և Հայաստանում դրա ներդրման հնարավորությունները, ինչը հանձնաժողովի կողմից հավանության է արժանացել սահմանված ժամանակացույցի համաձայն՝ 2018 թ. նոյեմբերին։
Այդ նախագիծը քննադատել է Հայաստանի խորհրդարանի նախկին փոխխոսնակ Արփինե Հովհաննիսյանը։ Նա հայեցակարգն անվանել է դանդաղ գործող ռումբ թե՛ պետության, թե՛ կոնկրետ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության համար։
Նրա խոսքով` տպավորություն է ստեղծվում, որ փաստաթուղթը ստեղծվել է ամեն գնով շեֆի՝ վարչապետի քաղաքական ամբիցիաները կյանքի կոչելու համար, որովհետեւ, եթե վարչապետը ասել է, ուրեմն պետք է արվի։ Մինչդեռ քաղաքական ամբիցիաներն իրագործելու համար անհրաժեշտ են պատշաճ իրավական գործիքներ, իսկ եթե տրամադրված գործիքները, մեղմ ասած, համապատասխան չեն, սկսվում է դրամատիկ սերիալ, որտեղ օպերայի սրճարանների ապամոնտաժումը բարի հեքիաթ կթվա։
«Ուրեմն վարչապետը ցանկանում է բոլոր «թալանչիներից» հետ բերել գույքը: Վատ բա՞ն է ուզում` իհարկե ոչ: Ճանապարհը ճի՞շտ են ցույց տվել` միանշանակ ոչ: Այս հայեցակարգի «որակի» լուծումներ տալու դեպքում բացի այն մարդկանցից, ովքեր ձեր մտքին գալիս են որպես պոտենցիալ մեղավորներ, մեծ խնդիրների առաջ է հայտնվելու այդ անձանց հետ երբևէ առնչություն ունեցած ցանկացած մեկը` ՀՀ-ում թե ՀՀ-ից դուրս: Մի օր էլ կարող է պարզվել, որ ստուգում են օրինակ ձեր բարեկամի Ռուսաստանից ուղարկած գումարի օրինականությունը, որովհետև ձեր բարեկամը իր որևէ գործունեության ընթացքում որևէ երրորդական կապ է ունեցել այն անձի հետ, ում դուք մեղավոր եք նշանակել և ում գույքի օրինականությունը ուզում են ստուգեն: Սա շաաատ պարզ օրինակ: Իսկ որ ներդրողների մասին պիտի մոռանաք, դա հաստատ», – ասվում է Հովհաննիսյանի մեկնաբանությունում։
Նշենք, որ Հայաստանում իշխանափոխությունից հետո հարկային ծառայությունն արագացրել է ստուգումները խոշոր ձեռնարկություններում և բարձրաստիճան պաշտոնյաների մոտ։
Իսկ 2018թ–ի ամռանը Փաշինյանը հայտարարել է անցումային արդարադատության համակարգ ներմուծելու մասին։ Դա լայն հասարակական արձագանք է առաջացրել և ակտիվորեն քննարկվել ոչ միայն պրոֆեսիոնալ հանույթում, այլ նաև սոցցանցերի շարքային օգտատերերի կողմից։
