Լիլիթ Տերյանի աշխատանքները Իրանում կարելի է տեսնել ամենուր։ Նա հեռացել է կյանքից 88 տարեկանում, հեռացել է նույնքան խաղաղ ու հանգիստ, ինչպես և ապրել է։
Նա փոքր հասակից հակված էր կերպարվեստին։ Պլաստիլին, կավ, մատիտ, ստվարաթուղթ, սոսինձ...
Դպրոցից հետո Լիլիթ Տերյանը Թեհրանում համալսարան է ընդունվել։ Նա մեկ տարի կերպարվեստի տեսություն է ուսումնասիրել` մանկապատանեկան սիրողական փորձ ունենալով։ Մեկ տարի անց ժամանակն եկավ համատեղել մեծ հասակում ձեռք բերված տեսական գիտելիքներն ու պրակտիկան նոր, մասնագիտական մակարդակով. թեհրանյան համալսարանի շրջանակը նեղ էր և՛ գաղափարապես, և՛ աշխարհագրորեն։ Տերյանը Ֆրանսիա է մեկնում։
Իհարկե, Փարիզ. էլ ուր պիտի մեկնի նկարիչը գիտության ու ոգեշնչման համար։ Ֆրանսիայի մայրաքաղաքում կերպարվեստի բարձրագույն դպրոցը Տերյանին տվեց այն, ինչ «կյանքի ուղեգիր» են անվանում։
Երևի Լիլիթ Տերյանը կարող էր մնալ Փարիզում, որտեղ տաղանդավոր նկարիչը չի կորում։ Կլինեին ցուցահանդեսներ, արագ եվրոպական (կամ նույնիսկ համաշխարհային) ճանաչում, ու եթե թեկուզ նա կյանքի օրոք դասական չդառնար, ապա սեփական սրահն ու պատկերասրահ կբացեր` ամբողջ կյանքում հաճախորդներ ու հասարակության մեջ բարձր կարգավիճակ ապահովելով։
Բայց, այնուամենայնիվ, նախընտրեց վերադառնալ Իրան։ 1960 թվականից Տերյանը դասավանդել է Թեհրանի տարբեր համալսարաններում, կերպարվեստի քոլեջում։ Իրանում վաղուց արդեն սովոր են, որ երիտասարդ քանդակագործները (իսկ, երբեմն, նույնիսկ գեղանկարիչները) գրեթե բոլորը Լիլիթ Տերյանի աշակերտներն են։ Ժամանակի ընթացքում նրան սկսել են անվանել «Իրանի ժամանակակից քանդակագործության մայր»։ Այս տիտղոսն ինքնին հայտնվեց, երբ Թեհրանի հայկական եկեղեցիներից մեկի բակում տեղադրվեց Տերյանի կերտած Մեսրոպ Մաշտոցի քանդակը։
2007 թվականին իրանական իշխանությունը վաստակավոր քանդակագործին նվիրված հատուկ երեկույթ էր կազմակերպել Իմամ Ալի անվան կրոնական արվեստի թանգարանում։ Դա եղավ քաղաքային քանդակի VI բիենալեից հետո։
«Ես բավական փակ մարդ եմ, չեմ սիրում երկար-բարակ խոսել։ Ավելի լավ է արտահայտվեմ գծով, գույնով, ձևով», – ինքն իր մասին ասում էր Լիլիթ Տերյանը։ Այդպես էլ կար։
Տերյանն աջ ու ձախ հարցազրույցներ չէր տալիս, նկարահանումներն էլ առանձնակի չէր սիրում, ավելի լավ է աշխատանքները նկարահանեք, խորհուրդ էր տալիս նա լրագրողներին ու կինոռեժիսորներին։
Ու միևնույնն է՝ ուշադրության կենտրոնում էր մնում։ Դրա հետ կապված պետք է հերթական անգամ նշել իրանական իշխանության ուշադրությունը իրենց երկրում ապրող ոչ միայն անվանի, այլև պարզապես հայտնի մարդկանց հանդեպ։
Այս մասին է վկայում իրանական այն պետպաշտոնյանների ցանկը, որոնք իրենց պարտքն են համարել ցավակցություն հայտնել Լիլիթ Տերյանի հեռանալու կապակցությամբ։ Նրանց շարքում են` Ւրանի ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Բահրամ Քասեմին, Իրանի իսլամական ուղղվածության ու մշակույթի նախարար Մոջթաբա Խոսեյնին, այլ ծառայությունների ու գերատեսչությունների ղեկավարներ։
Նոր Հայաստանում մշակույթի նախարարություն չի լինելու, հավանաբար այդ պատճառով է, որ մեծն քանդակագործի, մեր հայրենակցի մահվանը միայն մի քանի լրատվամիջոցներ էին անդրադարձել։
Թեհրանում լինեք, անպայման այցելեք Սուրբ Աստվածամոր ու Սուրբ Թարգմանչաց եկեղեցիներ. սկզբում բակում Տերյանի հեղինակած արձաններին նայեք, իսկ հետո բուն տաճարներում մոմեր այրեք։
