ԵՐԵՎԱՆ, 19 փետրվարի — Sputnik. Ամեն տարի փետրվարի 15-ին նշվում է Աֆղանստանից խորհրդային զորքերի դուրս բերման օրը: 30 տարի առաջ Աֆղանստանը լքած խորհրդային զորքի մեջ շատ էին նաև հայերը: ԽՍՀՄ տարիներին նրանց հաճախ էին հիշում ու մեծարում, այսօր, ցավոք, քչերին է հայտնի այդ մարդկանց սխրագործությունների մասին. սերունդները չգիտեն, քանի որ քիչ է խոսվում:
Պատերազմին մասնակցել են պարտադրաբար, հրաման է եղել մեկնել՝ մեկնել են, իսկ քննարկել այդ հրամանը ոչ մեկն իրավունք չուներ:
Գևորգ Մալխասյանը 25 տարեկան էր, ծառայում էր Գյումրու սահմանապահ ջոկատում: Մեկնելու հրամանն իմացավ, բայց ծնողներից թաքցրեց թե ուր պետք է գնա: Երբ ընկերները եկան հրաժեշտ տալու, անգիտակցաբար, մոր մոտ ասացին, որ որդուն տանում են Աֆղանստան: Լուրն իմանալով մայրն ուշագնաց եղավ, բայց դա ոչինչ չփոխեց՝ որոշումն անբեկանելի էր:
Գևորգն Աֆղանստան մեկնեց ծառայակից ընկերոջը փոխարինելու: Առաջին կանգառը Կանդագարն էր, ապա Քաբուլը, որտեղ էլ մասնակցեց ռազմական գործողությունների: Աֆղանստանում Գևորգի ծառայած ջոկատն ավելի ուշ ստացավ «ամենամարտունակ գունդ անվանումը»:
«Մեր զորամիավորումը շատ անգամ է «դուշմանների» կրակահերթերի տակ մնացել:
Մեր միակ երազանքը կենդանի մնալն էր. երբ պառկում էինք քնելու, մտածում էինք՝ տեսնես կարթնանա՞ք, իսկ առավոտյան էլ մեր մտքում էր՝ մինչև գիշեր կենդանի կմնա՞նք:
Միայն Աստված գիտեր՝ կենդանի կմնաս, թե ոչ»,-նշեց Գևորգը վստահեցնելով՝ Աֆղանստանում ձեռք բերած փորձը օգտակար եղավ նաև Հայկական բանակի կազմավորմանը, որի ակունքներում կանգնածներից շատերն են Աֆղանստանում ծառայություն անցել:
Գևորգը Հայկական բանակի կապիտան է, տարիքի բերումով կենսաթոշակի է անցել:
Հոր հետքերով զինվորականներ են դարձել նաև որդիները: Հիշում է՝ փետրվարի 13-ին հրաման ստացվեց, որ Աֆղանստանում ծառայող հայերը պետք է հետ վերադառնային Հայաստան:
«Հրամանը ստանալուն պես հանձնեցինք զենքը, զինամթերքն ու տեխնիկան և վերադարձանք, և ես Հայաստանում շարունակեցի ծառայությունս: Ոչ ոք չի կարող պատկերացնել, թե ինչ է Աֆղանստանը, միայն նրանք գիտեն, ովքեր եղել են այնտեղ, բայց դա նաև լավ մարտական դպրոց էր բոլորիս համար»:
Գևորգ Մալխասյանը չի դժգոհում, բայց ցավով է նշում՝ Աֆղանստանի վետերաններին մոռացել են. Խորհրդային միությունն էր իրենց պատերազմ ուղարկել՝ դա է պատճառը: «Եզակի դեպքերում ենք հիշվում: Մարդիկ կան, որ չեն հասկանում, որ դա եղել է հրաման ու մենք հրաման ենք կատարել»:
Աֆղանստան մեկնելիս Արամ Բադեյանն ավելի երիտասարդ էր՝ 18 տարեկան էր, երբ անցնելով պարտադիր զինվորական ծառայության, մի քանի ամիս հետո ուղղորդվում է Աֆղանստան:
«1981-83 թվականներին էր, հարցնել չկար: Ուղարկում էին, բայց բոլորս էլ ուրախությամբ էինք մեկնում: Վախը կար, ունեցել ենք նաև կորուստներ, բայց պարտք էր, որը պետք է կատարեինք»,-Sputnik Արմենիայի հետ զրույցի ժամանակ նշեց Շիրակի մարզի Աֆղանստանի պատերազմի վետերանների միության նախագահ, փոխգնդապետ Արմեն Բադեյանը:
Նա չուզեցավ հիշել կորուստներն ու այդ օրերի դժվարությունները:
«Մեր հայրենիքը այդ ժամանակ Խորհրդային միությունն էր, մենք էլ հայրենիքի պահանջով մեկնեցինք: Աֆղանստանից հետո մենք մեծ մասնակցություն ենք ունեցել Արցախյան հերոսամարտում ու հայ բանակաշինության գործում»:
Աֆղանական պատերազմի մասնակից շիրակցի վետերանները փետրվարի 19-ին Գյումրու Ռուսական գիտության ու մշակույթի կենտրոնում էին. օրն առանձնանում էր, այն եզակի դեպքերից էր, որ կենտրոնի նախաձեռնությամբ հիշեցին ու մեծարվեցին աֆղանական պատերազմի մասնակիցները:
Աֆղանստանի պատերազմին մասնակցել է 400 շիրակցի:
