Փաշինյանի խոսքով՝ «աշխարհի հայերի քարտեզն» անհրաժեշտ է տարբեր ոլորտներում ազգի ներուժը հասկանալու և դրա մասին պատկերացում կազմելու համար։ Տարբեր երկրներում, հատկապես Ռուսաստանում և ԱՄՆ-ում, նույնիսկ էկզոտիկ Ուրուգվայում հայկական սփյուռքի վերաբերյալ ուսումնասիրությունները շատ են, կարելի է հենց դրանք օգտագործել։ Քարտեզ է էլի, դրանից վնաս չի լինի։
Թեև ինչո՞ւ չհիմնվել նրանց ներուժի վրա, ովքեր մնացել են Հայաստանում և ուրախ կլինեին աշխատել, բայց հնարավորություն չունեն, կամ աշխատանք չկա։ Փաշինյանը գտել է պատասխանը, որը մասամբ բացատրում է այդ ցանկության բացատրությունը։ Նրա խոսքով՝ կառավարությունը հազիվ թե կարողանա հաղթահարել աղքատությունը, եթե կոնկրետ ընտանիքը ոչինչ չձեռնարկի բարդ իրավիճակից դուրս գալու համար։
Փաշինյանի խոսքով՝ Հայաստանում այսօր աշխատում է 350 հազար մարդ, նրանց աշխատանքի արդյունքը բաժանվում է 800 հազարի վրա։ «800 հազար մարդ պահանջում է այդ 350 հազար մարդուց, 350 հազար մարդ ճռռում է, 800 հազար մարդ ուզում է, որ նրանք ավելի շատ ճռռան, մեր խնդիրն այն չէ, որ էս 350 հազար մարդուն բռնենք քամենք»,-ընդգծել է նա։
Վարչապետի պաշտոնակատարը նշել է, գյուղերում իր հանդիպումների ժամանակ մարդիկ իներցիայով ասում են՝ «աշխատանք լինի, աշխատենք»։
«Հետո մի քիչ հարցուփորձ ենք անում, տեսնում ենք, որ նույն գյուղում, որտեղ մեզանից աշխատանք են պահանջում, թափուր աշխատատեղ կա, ու սեփականատերն ասում է, երկու տարի չի կարողանում երկու հոգու ընդունել աշխատանքի, որովհետև մարդիկ չեն գալիս աշխատելու, որովհետև աղքատության նպաստ են ստանում, էդ աղքատության նպաստն էլ ինչքան է, 25 հազար դրամ է։ Բանը հասել է նրան, որ մարդիկ իրենց կովերին մորթում են, որ աղքատության նպաստ ստանան, հեռուստացույց չեն առնում, որ աղքատության նպաստ ստանան»,-նշել է նա։
Խնդի՞ր է։ Իհարկե, խնդիր է։ 30 տարվա համատարած գործազրկությունը, գործատուի կողմից աշխատավարձերն արհեստականորեն ցածրացնելը և կրթության մակարդակի աղետալի անկումը հանգեցրել են այն փաստին, որ նրանք, ովքեր կարողացել են և ցանկացել են աշխատել, կամ դուրս են եկել աշխատունակ տարիքից, կամ մեծասամբ կորցրել են իրենց հմտությունները՝ ծնելով և դաստիարակելով սերունդ, որը նախընտրում է ապրել տարատեսակ նպաստներով, կամ հեռանում է երկրից․ դա ավելի քիչ է երևում Երևանում, բայց ավելի շատ է Հայաստանի մնացած մասերում։
Փաշինյանի խոսքերը կամա-ակամա հարց են առաջացնում․ իսկ ինչո՞ւ Փաշինյանը չի բարձրաձայնել այս խնդիրը, երբ ընդդիմության շարքերում էր «Սերժի ժամանակ», ինչպես հիմա ընդունված է բնորոշել այդ շրջանը։ Հավանաբար այն պատճառով, որ այդ ժամանակ ավելի ձեռնտու էր խոսել «Սաշիկի 50 տոկոսի» մասին (որի թեմայով արդեն քանի ամիս է՝ ձայն-ծպտուն չկա) կամ խոսել մենաշնորհային լծի մասին, որը Հայաստանի վրա դրել են ժլատ օլիգարխները (որոնք փոխել են կարագավիճակը, և հիմա կարգադրված է նրանց համարել սովորական քաղաքացիներ, որոնք ընդամենը ավելի խոշոր բիզնես ունեն, քան շուկայի մոտ արևածաղիկ վաճառողը)։
Բայց դա նույնպես հասկանալի է, երբ ընդդիմադիրը դառնում է իշխանություն, հռետորաբանությունը փոխվում է, երբեմն՝ արմատապես, դրանում ոչ մի զարմանալի բան չկա։ Առավել ևս, որ Փաշինյանը ճիշտ է․ մարդիկ զանգվածային կերպով չեն ցանկանում աշխատել՝ նախընտրելով տարագնա աշխատանքը կամ թեկուզ միկրոսկոպիկ, բայց անվճար նպաստը։
Աշխատանքի նախարարության տվյալներով՝ Հայաստանում մոտ 100 հազար ընտանիք նպաստ է ստացել 2018թ-ի հուլիսի 1-ի դրությամբ։ Միաժամանակ Երևանում հավաքարարների շարքում կան (համենայն դեպս, բոլորովին վերջերս եղել են) Բանգլադեշի քաղաքացիներ, մեր հայրենակիցները հավանաբար խորշում են «անարժան աշխատանքից»։
Բայց, իհարկե, չի կարելի ամեն ինչ գցել մարդկանց վրա։ 17,7 տոկոս պաշտոնական գործազրկության դեպքում (2017թ․) իսկապես պետք են կառավարական ծրագրեր և ոչ միայն պատժիչ բնույթի, որոնք բացահայտում են նրանց, ովքեր անօրինական նպաստ են ստանում։
Մի ժամանակ բոլորովին այլ երկրում, բայց նույն տարածքում դռնեդուռ անցնում էին թաղայինները և ստիպում էին աշխատունակ տարիքի չաշխատող քաղաքացիներին աշխատանքի տեղավորել։ Իհարկե, բնակչության հետ նման ձևով խիստ վարվելու համար պետք է բավականաչափ աշխատատեղեր ունենալ, բայց կարելի է հիշել թեկուզ այն ձեռնարկության փորձը, «որը 50 մետր այն կողմ է»։
Պետք չէ վախեցնել թաղայիններով, այլ պետք է բացատրել մարդուն, որ առողջ և նույնիսկ ոչ երիտասարդ մարդը միշտ կգտնի վճարվող զբաղմունք։ Վատ վճարվող կամ լավ, դա արդեն երկրորդական հարց է և պահանջում է առանձին քննարկում։
Բայց, ամեն դեպքում աղբ հավաքելու համար ավելի շռայլ են վճարում, քան գործազրկության կամ աղքատության նպաստն է։
Եվ աղբ հավաքելը բոլորովին նվաստացուցիչ աշխատանք չէ, նվաստացուցիչ աշխատանք ընդհանրապես չի լինում։
