– Պարոն Սարգսյան, Դուք ժամանել եք Մոսկվա ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության եզրափակիչին։ Ի՞նչ կասեք Ռուսաստանում մունդիալի կազմակերպման վերաբերյալ։
– Իմ կարծիքով` Ռուսաստանում աշխարհի առաջնությունը ֆենոմենալ անցավ։ Ուզում եմ շնորհավորել Ռուսաստանի նախագահին և առաջնության բոլոր կազմակերպիչներին. ֆուտբոլի տոնը հիանալի ստացվեց։ Ասում եմ դա որպես մարդ, որին հոգեհարազատ է Ռուսաստանը, որը տեսել է վերջին երեք մունդիալները Աֆրիկայում, Լատինական Ամերիկայում և Գերմանիայում։ Այնպիսի մթնոլորտ, ինչպիսին Ռուսաստանում էր, ես չեմ տեսել նույնիսկ Բրազիլիայում, որը հայտնի է իր կառնավալներով։ Տոն, փողոցներում ուրախ մարդիկ, ամեն ինչ կազմակերպված, ոչ մի միջադեպ, բացարձակ անվտանգ է, միաժամանակ չի զգացվում փողոցում ոստիկանների ներկայությունը։
Կարծում եմ, որ այս պահին գլխավորն այն է, որ այս առաջնությունն օգնել է աշխարհին տեսնել Ռուսաստանի իրական դեմքը։ Ցավոք, 21–րդ դարում վիրտուալ իրականությունը հաճախ մթագնում է իրերի իրական պատկերը։ Բայց հիմա հարյուր հազարավոր երկրպագուներ և լրագրողներ ամբողջ աշխարհից կարողացան տեսնել և հասկանալ, թե ինչպիսին է Ռուսաստանն իրականում։
Ընդհանուր առմամբ պետք է ասել, որ ֆուտբոլը կյանքիս մի ահռելի մասն է։ Իմ երիտասարդությունն անցել է Երևանում, և երբ 1973թ–ին Երևանի «Արարատ» թիմը դարձավ ԽՍՀՄ–ի չեմպիոն, հետո էլ շահեց ԽՍՀՄ գավաթը (1973–ին և 1975–ին` խմբ.), դուք չեք պատկերացնում, թե դա ինչպիսի ահռելի ուրախություն էր և տոն ամբողջ հանրապետության համար։
Վերջին տարիներին մեր ընտանիքում երկրպագում են Լոնդոնի «Արսենալ» ակումբին, և մենք հիմա հատկապես երջանիկ ենք, որովհետև այնտեղ խաղում է լավագույն հայ խաղացողը` Հենրիխ Մխիթարյանը։
– Ո՞ւմ եք երկրպագել 2018թ–ի աշխարհի առաջնության եզրափակիչ խաղում։
– Ֆրանսիային։ Դա մի քանի պատճառ ունի։ Առաջին հերթին, նրանք ինձ դուր են գալիս որպես թիմ։ Երկրորդ, Ֆրանսիայի նախորդ թիմում, որը դարձել է աշխարհի չեմպիոն 20 տարի առաջ, խաղացել են երկու հայեր` Ջորկաեֆը և Պողոսյանը։ Երրորդ, Հայաստանի և Ֆրանսիայի միջև հարաբերությունները շատ մտերիմ են և բարեկամական. Ֆրանսիան երկիր է, որը անցած դարի սկզբին ապաստան է տվել մեծաթիվ հայերի, երկիր, որն ընդունել է Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանությունը։
Բացի այդ, ավանդության համաձայն, Երուսաղեմի վերջին քրիստոնյա արքան կիսով չափ ֆրանսիացի է եղել, կիսով չափ` հայ, և Կիլիկիայի հայկական թագավորությունում վերջին արքան նույնպես կիսով չափ հայ է եղել, կիսով չափ` ֆրանսիացի։
Վերջապես, հիմա Հայաստանը Ֆրանկոֆոնիայի անդամ է, և այս տարի Երևանը կընդունի այս ֆրանսալեզու երկրների միջազգային կազմակերպության գագաթնաժողովը։ Եվ անձամբ ինձ համար դժվար կլիներ եզրափակիչ խաղում` Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովից առաջ, չսատարել Ֆրանսիային։
Ընդհանրապես այս առաջնությունում չի եղել ինչ–որ մի թիմի գերիշխանությունը, ինչպես լինում էր նախկինում։ Եվ այս տարի չեմպիոնի կոչմանը լիիրավ հավակնում էին մի քանի թիմեր, այդ թվում` Ռուսաստանի հավաքականը։ Մենք եզրափակչից առաջ գործընկերների հետ խոսել ենք այդ մասին. Ռուսաստանը միշտ հոկեյի մեծ երկիր է եղել։ Բայց հիմա ինձ թվում է, որ այն դարձել է նաև ֆուտբոլի մեծ երկիր։ Իսկ ռուսական թիմը հերոս է դարձել երկրում, ընդօրինակելի կերպար երիտասարդների համար։
– Շատերն ակնկալում են, որ Ձեր կապերը տարբեր երկրների քաղաքական և գործարար վերնախավի հետ թույլ կտան լրացուցիչ ներդրումներ ներգրավել Հայաստան։ Հաջողվե՞լ է արդյոք ինչ–որ պայմանավորվածություններ ձեռք բերել։
– Խորհրդարանական հանրապետությունում նախագահի դերը չի ենթադրում գործադիր իշխանության ինչ–որ լծակների առկայություն։ Ի սկզբանե հասկանալի էր, որ եթե ես զբաղեցնեմ այդ պաշտոնը, պետք է օգտագործեմ իմ կապերը գիտության, քաղաքականության մեջ, որպեսզի ներդրողներ բերեմ Հայաստան։
Հիմա Հայաստանում ընդհանուր մթնոլորտը դրական է. «թավշյա» հեղափոխությունից հետո երկրում տեղի ունեցած փոփոխությունները շատերի կողմից դրական են ընկալվում։ Մեծ սպասումներ կան, որ փոփոխությունները կտանեն դեպի լավը, և կարևոր է, որ դրանք վերածվեն իրական արդյունքների տնտեսության և բիզնեսի մեջ։
Իմ տեսլականը հետևյալն է. մենք այսօր ունենք հսկայական առավելություն, քանի որ ԵԱՏՄ անդամ ենք։ Եվ երբ ասում եմ` ներդրումներ արեք Հայաստանում, դա չի նշանակում, որ ես կոչ եմ անում ներդրում անել 3,5 միլիոն բնակչությամբ երկրում։ Հայաստանը կարող է կամուրջ կամ անգամ դուռ դառնալ ահռելի եվրասիական տարածության համար, որտեղ ապրում է ավելի քան 170 միլիոն մարդ։
Մեր օրերում, երբ նշանակալի են ոչ այնքան բնական պաշարները, որքան նոր տեխնոլոգիաները և մշակումները, Հայաստանը կարող է շեշտը դնել դրա վրա։ Հիմա մենք լավ զարգացած տեխնոլոգիաներ ունենք, և այդ ոլորտի շատ համաշխարհային ընկերություններ արդեն աշխատում ենք մեզ մոտ։ Եվ Հայաստանը կարող է տեխնոլոգիական կամուրջ դառնալ պայմանական Արևելքի և Արևմուտքի միջև, ստեղծել իր տեխնոլոգիաները, որոնք միջազգային որակ կունենան, և տարածել դրանք եվրասիական շուկայում։
Վերջերս Ֆրանսիայում էի, հասցրեցի հանդիպել շատ ֆրանսիական ընկերությունների ներկայացուցիչների հետ, օրինակ, Dassault Systèmes, Orange, THALES։ Հանդիպումներ են եղել ոչ միայն բարձր տեխնոլոգիական ընկերությունների հետ. ես հանդիպել եմ նաև Chanel–ի ղեկավարի հետ։ Հայաստանում ուժեղ են ոսկերչական գործի ավանդույթները։ Վատ չէր լինի միավորել մեր ավանդույթները և համաշխարհային տեխնոլոգիաները։
– Իշխանափոխությունից հետո աշխուժացել է Հայաստան վերադառնալու գործընթացը։ Պատրա՞ստ է արդյոք երկիրը տասնյակ հազարավոր մարդկանց վերադարձին, նրանց համար աշխատանք կա՞։ Ասենք, սիրիահայերը կարողացե՞լ են հարմարվել պատմական հայրենիքում։
– Իսկապես, հիմա մեծ հոսք է գալիս։ Սփյուռքի համար Հայրենիքը գրավիչ դարձնելու ծրագրերը կառավարության` գործադիր իշխանության արտոնությունն են։ Իմ կողմից, բնականաբար, լիակատար աջակցություն կլինի, կլինեն նախագահական նախաձեռնություններ։
Այստեղ ինչպիսի՞ քայլեր են պետք` ներդրումային ծրագրերից բացի. գլխավորը, որ երկրում մթնոլորտը նորմալ լինի, չլինի կոռուպցիա, որ դատարանները նորմալ աշխատեն, որ մարդիկ իմանան` իրենց խնդիրներն օրինական լուծում կստանան։ Եվ հիմա շատ բան արդեն արվում է ճիշտ ուղղությամբ։
Շատերը, որ գալիս են Սիրիայից, պատերազմի պատճառով գրեթե ամեն ինչ կորցրել են։ Նրանք տեղափոխվում են Հայաստան և ամեն ինչ զրոյից սկսում։ Եվ նրանք չեն ուզում հեռանալ, այսինքն Հայաստանը նրանց համար տարանցիկ կետ չէ, նրանք ցանկանում են այստեղ ապրել։
– Ձեր կարծիքով ի՞նչ է պետք անել, որպեսզի երիտասարդությունը դպրոցից հետո չհեռանա երկրից։
– Դա նույնպես ավելի շատ գործադիր իշխանության խնդիրն է։
Բայց ես կարծում եմ, որ ժամանակակից աշխարհում անհնար է ինչ–որ մեկին պահել նույն տեղում։ Հակառակը, պետք է այնպիսի պայմաններ ստեղծել, որպեսզի երիտասարդությունը մեկնի սովորելու Ռուսաստանում, այլ երկրներում, աշխարհի լավագույն բուհերում և հետո տուն վերադառնա և երբեք չկորցնի Հայրենիքի հետ կապը։
Հայաստանի մոդելը պարզ է` փոքր երկիր, բայց գլոբալ ազգ։ Չէ՞ որ սփյուռքն այսօր Հայաստանի հսկայական առավելությունն է։ Ուստի ուժեղ սփյուռքը ուժեղ Հայաստան է։ Ի դեպ, ամենամեծ հայկական սփյուռքը հենց Ռուսաստանում է և մեզ ամենամոտը` թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ հոգով։
– Պահպանվե՞լ է արդյոք Ձեր մասնագիտական հետաքրքրությունը տեսական ֆիզիկայի նկատմամբ, որով զբաղվել եք քաղաքականություն մտնելուց առաջ, և ինչպե՞ս է գիտական փորձն օգնում Ձեզ նոր կարգավիճակում։
– Իհարկե, հետաքրքրությունը մնացել է։ Այն ոլորտը, որով ես զբաղվել եմ, հարաբերականության տեսությունը, տիեզերագիտությունը, ռելյատիվիստական աստղաֆիզիկան տիեզերքի, աշխարհի ճանաչումն է, և գիտական ճանաչման միջոցով մենք ավելի ենք մոտենում ճշմարտությանը և Աստծուն ըմբռնելուն։ Որքան խորն ենք ճանաչում ֆիզիկայի օրենքները, այնքան հաճախ ենք բացահայտում բացարձակ պարզությունը և բացարձակ գեղեցկությունը։
Ի՞նչ է ինձ տվել գիտությունը ներկա աշխատանքում. առաջին հերթին` մտածելու դիսցիպլին ։ Երկրորդ. անկախ նրանից, թե ինչով ես զբաղվում` գիտությամբ, բիզնեսով, թե քաղաքականությամբ, շատ կարևոր գործոն է առողջ բանականությունը, տրամաբանությունը։ Նաև շատ կարևոր է, որ դու ներքին զգացողություն ունենաս, թե ինչպիսին պետք է լինի այդ խնդրի լուծումը։ Ես դա անվանում եմ տեսլական։ Այնուհետև լուծման մեթոդների, ծրագրերի, կոնկրետ քայլերի հաշվարկ, ընդհուպ մինչև իրական նպատակներ։
– Հիմա տարբեր երկրների առաջնորդները հաճախ են օգտագործում սոցիալական ցանցերը ժողովրդի հետ կապը պահպանելու համար։ Դուք կիրառո՞ւմ եք այդ մեխանիզմը։
– Առաջին հերթին, սոցիալական ցանցերը մեր ժամանակի բացարձակ իրականությունն են։ Այն քաղաքական գործիչները, որոնք հասկացել են աշխարհի զարգացման ուղղությունը, առավելություն կունենան։
Բայց խորհրդարանական հանրապետության նախագահը կառավարչական գործառույթ չունի, և անհրաժեշտություն չկա ամեն օր բացատրել ժողովրդին իմ գործողությունների իմաստը։ Ուստի տվյալ փուլում ես սոցիալական ցանցում էջեր չունեմ, դրա կարիքն ուղղակի չեմ զգում։
Մեր վարչապետը և կառավարությունն ակտիվ օգտագործում են սոցիալական ցանցերը, և ես դա ճիշտ եմ համարում. ժողովուրդը պետք է իմանա` ինչու է ընդունվել այս կամ այն որոշումը։
Ընդհանրապես սահմանադրական բարեփոխումից հետո Հայաստանում դեռ պետք է սովորենք ապրել խորհրդարանական հանրապետության պայմաններում։ Մենք չունենք խորհրդարանական հանրապետության ավանդույթներ, դրանք պետք է ստեղծել, սովորել այն երկրներից, որտեղ կառավարման նման ձևը վաղուց գոյություն ունի։
