Անի Լիպարիտյան, Sputnik Արմենիա
Արիս Սմբատյանի հորը` Յախշիբեկին, 1941թ-ին պատերազմ են տարել հենց դաշտից, որտեղ նա աշխատել է։ Sputnik Արմենիայի թղթակցին Յախշիբեկի պատմությունը պատմեց 83 տարեկան Արիսը` Վայոց Ձորի մարզի Շատին գյուղի հնաբնակը։
Արիս պապը նստեց իր համեստ սենյակում դրված վառարանի մոտ և սկսեց հերթով ցույց տալ հոր հիշատակը պահող իրերը։
1947թ-ին Շատինում բնակվել է 637 ընտանիք։ Արիս պապը որոշել է կազմել այն համագյուղացիների ցանկը, որոնք զոհվել են Հայրենական մեծ պատերազմում։
«Ես սկսել եմ կազմել այն մարդկանց ցուցակը, որոնք մեր գյուղից գնացել են պատերազմ և չեն վերադարձել… Նրանց թվում են հայրս ու զարմիկս։ Հետո ես հիվանդացա և դադարեցի նորացնել ցուցակները», — պատմում է նա։
Թղթերի և հին լուսանկարների շարքում նա գտել է հոր գրած երգերի նոթատետրը։ Յախշիբեկ Սմբատյանը երգեր ու բանաստեղծություններ է հորինել, ինքն էլ երգել է, երգերից մեկն էլ նվիրված է ռուս-ճապոնական պատերազմին։
Արիսի հայրը ռազմաճակատ է գնացել 1941թ-ին։ Նա աշխատել է դաշտում… Տարել են, նույնիսկ չեն թողել տուն մտնի,- պատմեց Sputnik Արմենիայի զրուցակիցը,- նրանց գեներալն ուկրաինացի է եղել։ Երբ գերմանացիները հասել են Պոլտավա, հրամանատարը նամակ է գրել Ստալինին` բացատրելով, որ զինծառայողները հիմա Նախիջևանում են և անգործ նստած են»։
Նրա խոսքով` Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին մտավախություններ են եղել, որ Թուրքիան կարող է հարձակվել ԽՍՀՄ-ի վրա։ Բայց թուրքերը հրաժարվել են այդ մտքից։ Այն բանից հետո, երբ գեներալը զեկուցել է բանակի անգործության մասին, Նախիջևանում տեղակայված զորքերն ուղարկվել են ռուսական ռազմաճակատ, իսկ արևելքից այդտեղ են ուղարկվել այլ ստորաբաժանումներ։ Բանակը, որտեղ ծառայել է Արիս Սմբատյանի հայրը, ուղարկվել է Ռուսաստան։
«1942թ-ի դեկտեմբերին հայրս մահացել է թշնամու գնդակից։ Ես այդ ժամանակ 7 տարեկան էի», — թախիծն աչքերում հիշում է Արիս պապը։
Նա նույնպես ծառայել է բանակում, տուն է վերադարձել 1956թ-ին։ Որդիները նույնպես ծառայել են հայրենիքին։ Բայց Արիս պապն ամբողջ կյանքի ընթացքում ծանր է տարել հոր մահը։ Արիս պապի (և բոլորի համար) նա հերոս է, որն իր օրինակով սովորեցրել է` յուրաքանչյուրը պետք է ջանք գործադրի, որպեսզի խաղաղություն լինի ամբողջ աշխարհում։
