ԵՐԵՎԱՆ, 16 մարտի — Sputnik, Թագուհի Ասլանյան. Հայաստանի պատմական ու հիշարժան տարածքների և հուշարձանների ցանկն, ամենայն հավանականությամբ, շուտով կհամալրվի ևս մեկով՝ Վահրամաբերդ գյուղի տարածքում վարպետ Մկրտիչի կառուցած Հեղնարի աղբյուրով, որի կախարդանքը իր «Հեղնար աղբյուր» վիպակում նկարագրել է հայ գրող Մկրտիչ Արմենը 1935 թվականին: Շատ տարիներ անց՝ 1970 թվականին, ռեժիսոր Արման Մանարյանը և կինոօպերատոր Լևոն Աթոյանցը «Հայֆիլմ» կինոստուդիայում վիպակի հիման վրա համանուն ֆիլմն են նկարահանում, որն էլ համալրում է հայկական կինոյի ոսկեդարանը:
«Հայֆիլմի վերածնունդ» նախաձեռնության հեղինակ, ռեժիսոր Հայկ Բաբայանի խոսքով՝ այդ ֆիլմն այնքան ազդեցիկ և տպավորիչ է, որ այն դիտելուց հետո համոզմունք է ձևավորվում, թե դրանում ծավալվող դեպքերն իրական են եղել, և վարպետ Մկրտիչի կառուցած աղբյուրն էլ ի սկզբանե կապ է ունեցել վարպետի սիրո տխուր պատմության՝ կնոջ դավաճանության հետ: Իրականում այդպիսի աղբյուր եղել է՝ զարդաքանդակված հուշաքարով և մակագրությամբ, որն էլ անմահացվել է Մանարյանի կինոնկարում, այն փաստացի հենց կինոնկարի համար էլ քանդակել էր դրա իրական վարպետը:
Այսօր, սակայն, ոչ աղբյուրն է պահպանվել և ոչ էլ հուշաքարը, ու հազիվ թե որևէ մեկը հիշում է, որ ժամանակին այդ տարածքում են նկարահանվել «Հեղնար աղբյուրի» հանրահայտ դրվագները:
Եվ ահա «Հայֆիլմի վերածնունդ» նախաձեռնությունը մի խումբ հեղինակավոր ու սրտացավ վահրամաբերդցիների հետ որոշել է վերականգնել աղբյուրը՝ գտնել ֆիլմում ցուցադրված հուշաքարը, նորոգել աղբյուրը կամ նորը կառուցել, բարեկարգել աղբյուրի տարածքը՝ ի հիշատակ ֆիլմի և դրա ստեղծագործական կազմի, և այն վերածել թանգարանի՝ բաց երկնքի տակ: Ի դեպ, ֆիլմում վարպետ Մկրտիչի դերում նկարահանվել է մեծ դերասան Սոս Սարգսյանը, իսկ Երանոսի՝ Մկրտիչի կնոջ սիրեկանի դերում՝ Հակոբ Ազիզյանը, Երանոսի կնոջ դերում Գալյա Նովենցն է խաղում, մոր դերում՝ Մետաքսյա Սիմոնյանը՝ հայկական կինոյի մի ամբողջ աստղաբույլ:
Հայկը վստահ է՝ աղբյուրի տարածքը վերաստեղծելուց հետո այն ոչ միայն վահրամաբերդցիների ու հայաստանցիների սիրելի ու պատմական վայրերից մեկը կդառնա, այլև իր հետաքրքիր, հուզիչ պատմությամբ կգրավի նաև օտար զբոսաշրջիկներին, որոնք նույնպես կփորձեն համտեսել այդտեղի անմահական ջուրը, որն, ըստ վեպի և ֆիլմի, միայն արդար մարդկանց համար է հոսում:
Հայկի տեղեկացմամբ՝ հուշաքարի տարածքն արդեն հայտնաբերված է: Այժմ աղբյուրի վերականգնմամբ ոգևորված մի խումբ էնտուզիաստներ փորձում են նաև հուշաքարը գտնել: Հակառակ դեպքում նախաձեռնության հեղինակի հավաստիացմամբ՝ նոր հուշաքար քանդակել կտան՝ Հեղնարի աղբյուրի հուշաքարի ճիշտ նմանությամբ և վրան էլ կգրեն` «Ամեն կնիկ իրա մարդու ախպուրն է, ամեն մարդ չի կրնա խմել էնոր ջրեն», ինչպես որ ֆիլմում էր գրված։
«Երբ ամեն ինչ ավարտենք ու պատմական աղբյուրից կրկին սառնորակ ջուրը հոսի, առաջինը դրանից 88-ամյա լեգենդար օպերատոր Լևոն Աթոյանցը կխմի, որի ջանքերի ու ստեղծագործական մտքի շնորհիվ է նաև ծնվել ֆիլմը: Ի դեպ, վարպետը մեզ հետ միասին զբաղված է այդ տարածքը վերականգնելու նախաձեռնությամբ: Ջուրը կհամտեսեն նաև Հակոբ Ազիզյանը` Երանոսի դերակատարը, Գուժ Մանուկյանը` ծերունի Վարոսի դերակատարը և բոլորը, ովքեր կապ ունեն ֆիլմի հետ և, փառք Աստծո, ողջ են»-, պատմեց Հայկն ու վստահեցրեց, որ «Հեղնար աղբյուրից» կրկին ջուր կհոսի, սակայն այդ ֆիլմով չեն սահմանափակվելու, այլ մտադիր են վերականգնել նաև մյուս հայկական արժեքավոր ֆիլմերի հետ կապված պատմական վայրերը:
Հայկը խոստանում է` հուշարձանի բացման օրը իսկական տոն է դառնալու, ֆիլմը և ընդհանրապես հայկական կինոն վերաիմաստավորելու են։ Աղբյուրի կողքին նաև վարպետ Մկրտիչի սեղանը կդրվի, որի շուրջ էլ իսկական հայկական գյուղական կերուխում կկազմակերպվի։
