Sputnik, Լև Ռիժկով
Երևի սկսենք նրանից, որ այս համերգին նրա արվեստի երկրպագուներից և սիրահարներից շատերը չկարողացան ներկա լինել։ Չկար ո՛չ ազդագիր, ո՛չ բիլբորդ։ Նույնիսկ երաժշտության տան կայքում ապագա իրադարձության մասին որևէ խոսք չկար։ Տոմսերը Հայաստանի հանրապետության դեսպանատունն էր բաժանում, և դրանք ոչ բոլորին բաժին հասան։
Շենքի մոտ մարդիկ էին կանգնած, որոնք անտեսելով երեկոյան ցուրտը` հույս էին փայփայում ու մարդկանց հարցնում. «Ավելորդ տոմս չկա՞»։
Եվ իսկապես անշլագ էր։ Առանց որևէ հայտարարության և ծանուցումների։ 500 հոգանոց կամերային դահլիճը, լեփ-լեցուն էր, ասեղ գցելու տեղ նույնիսկ չկար։ Համերգի էր եկել նաև Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանը։ Նրան ուղեկցում էին Երևանի քաղաքապետարանի բարձրաստիճան պաշտոնյաներ և Մոսկվայի կառավարության ներկայացուցիչներ։
Երբ երրորդ զանգը հնչեց, համույթի գլխավոր մարդը` Լևոն Մալխասյանը, նստեց դաշնամուրի առաջ։ Եվ, ինչպես ժամանակին ասում էր Բորիս Գրեբենշիկովը, ջազը գնա՜ց։
Դասական ջազ էր հնչում, այնուհետև մեղմ անցում էր կատարվում մանկուց բոլորին քաջ հայտնի խորհրդային կոմպոզիտորների մեղեդիների։ Իսկ այդ երաժշտությունն էլ իր հերթին փոխարինվում էր Հայաստանի կոմպոզիտորների երաժշտությամբ։ Ես ճանաչեցի Կոնստանտին Օրբելյանի, Առնո Բաբաջանյանի ստեղծագործությունները։ Սակայն ցուցակն ակնհայտորեն ամբողջական չէ։
Պետք է ասեմ, որ հայկական ջազը յուրովի ֆենոմենալ է։ Նախ, ինչպես պարզվեց, այն ներդաշնակորեն կարող է համադրել դուդուկն ու նույնիսկ զուռնան, որը սաքսոֆոնից պակաս հնչեղ չէ։ Իսկ երկրորդը` հայկական ջազը արևով է ներծծված։ Այդ հնչյունների ներքո մոռացվում էր, որ դրսում սառնամանիք է, խստաշունչ ձմեռ ու քամի։ Երևանի երաժիշտներն իրենց հետ արև էին բերել և այն շռայլորեն բաժանում էին հանդիսատեսին։
Զգացվում էր, որ նման մեծ դահլիճը (իսկ 500 մարդը շատ է) երաժիշտների համար այդքան էլ սովորական բան չէ։ Ջազը փոքր տիրույթների երաժշտություն է։ Առավել ներդաշնակ է ընկալվում փոքր ակումբներում։ Սակայն ինչ-որ պահի պարզ դարձավ, որ երաժիշտներն ընտելացան մեծ դահլիճին, հասկացան իրար։ Երաժիշտներին անդադար ծափահարում էին։ Թվում էր, որ մի քիչ էլ, ու այս էլեգանտ կոստյումներով և երեկոյան զգեստներով մարդիկ կսկսեն պարել։
Համերգից հետո գնացի հանդերձարան` արտիստների մոտ։ Իրենց լիցքերը դահլիճին հաղորդած երաժիշտները հանգստանում էին։
«Հիանալի երեկո էր,- ասաց Լևոն Մալխասյանը համերգի մասին։ — Լսեցի, թե ինչպես մեկն այն «միջոցառում» անվանեց։ Ծեծված բառ է։ Չարժե այն կիրառել նման հրաշալի երեկոյի համար, որ կազմակերպել էին Մոսկվայի կառավարությունն ու Երևանի քաղաքապետարանը։ Կարծում եմ, որ այս ավանդույթը շարունակել է պետք, քանի որ օգտակար է և՛ հայ, և՛ ռուս երաժիշտների համար։ Ջազ երաժիշտները պետք է շփվեն միմյանց հետ։ Դա անգնահատելի է»։
Երաժիշտները ցավով նշեցին այն փաստը, որ շատերը չկարողացան ներկա լինել համերգին։ Սակայն, ինչպես ասաց Մալխասյանը, իրենք Մոսկվայում այդքան էլ հազվադեպ հյուրեր չեն։
«Վերջին անգամ ես Մոսկվայում եղել եմ երեք ամիս առաջ, — ասաց նա։ — Հիմնականում ջազ-ակումբներում եմ ելույթ ունենում։ Մեր Վահագն Հայրապետյանը հաճախ է ելույթ ունենում «СССР»-ում, հրաշալի ջազ ակումբ է Մոսկվայում։ Իսկ ահա մեծ դահլիճներում մեզ համար անսովոր է նվագելը։ Սակայն, ինչպես պարզվեց, մեծ դահլիճներն էլ են պահանջված, պետք է շարունակել նույն ոգով։ Եթե հնարավորություն է լինում, անպայման այն օգտագործել է պետք։ Ինչն էլ արեցինք մենք»։
Ծանոթանում եմ արտիստների հետ։ Նիկողայոս Վարդանյան` հրաշալի երաժիշտ։ Նա Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նվագախմբի թավջութակահարն է և Երևանի № 1 ջազմեն-բասիստը։ Հայաստանի նույնպես։ Վահագն Հայրապետյանը հիանալի երաժիշտ է, կոմպոզիտոր, նույնպես նվագախմբի ղեկավար է։ Դուդուկ և զուռնա էր նվագում Նորայր Քարդաշյանը։
«Մալխաս-ջազ-բենդը» սիմվոլիկ անվանում է, — պարզաբանում է Լևոնը։ — Երաժիշտներից յուրաքանչյուրը ղեկավարում է իր համույթը։ Նրանք բոլորն էլ առաջնորդներ են։ Հայաստանի ջազմենների հավաքականն է։
Կոլեկտիվում է նվագում նաև Երևանի լավագույն թմբկահար Արման Ջալալյանը։ Իսկ Արամ Գևորգյանը հասարակ երաժիշտ չէ, նա նաև թատրոնի և կինոյի դերասան է։
«Մեր համույթի հիմնական արժանիքն այն է, որ մենք ինքնահաստատվելու խնդիր չունենք, — պատմում է Վահագն Հայրապետյանը։ — Սակայն զվարճանալու, ինքդ քո նվագածից հաճույք ստանալու խնդիր կա։ Դրանից ենք մենք անկեղծորեն ուրախանում, ինչն էլ փոխանցվում է հանդիսատեսին։ Կարծում եմ հանդիսատեսին հաճույք պարգևեցինք։ Այդ դրական լիցքերը, որ մենք հաղորդում ենք, կապված է նրա հետ, որ մենք բոլորս էլ կայացած մարդիկ ենք։ Մնում է միայն դահլիճի համար աշխատելը։ Ուրախություն պարգևել, սերը կիսել»։
