Եթե փորձենք պարզել, ապա «Արևելյան գործընկերության» գագաթաժողովը բավականին միապաղաղ և մի փոքր էլ ձանձրալի էր։ Ընդհանուր առմամբ տաղտկալի էր նրանց համար, ովքեր կցանկանային դիտարժան որևէ բան տեսնել, իսկ Հայաստանում առկա աշխուժությունը հասկանալի պատճառներ ուներ։
Զգացողություն կա, թե ԵՄ–ն որոշակի առումով սառել է «Արևելյան գործընկերության» նախագծից։ Ինչի՞ հետ է դա կապված` ուկրաինական դասի, եվրոպական ամբիցիաների ընդհանուր նվազման, թե այլ որևէ բանի` արդեն այդքան էլ հետաքրքիր չէ։ Փաստն այն է, որ այսօր շատ բան այլ է, քան ընդամենը 4 տարի առաջ։
Լուկաշենկոյին, օրինակ, չգիտեին ինչպես գագաթնաժողովին կանչել, իսկ «Եվրոպայի վերջին դիկտատորը», ինչպես Եվրոպան դեռ շարունակում է նրան անվանել, իր փոխարեն արտգործնախարարին էր ուղարկել. իբր, ձեզ այդ մակարդակն էլ բավարար է։ Եվ նորմալ էր, ընդունեցին, ողջունեցին։
Իսկ 4 տարի առաջ ԵՄ–ն «կուրծքը էր ծեծում»` Ուկրաինային համոզելով (Հայաստանին ևս), որ չի կարելի «և՛…և՛», կաշխատի միայն «կա՛մ… կա՛մ» տարբերակը, այսինքն, ասենք`Մաքսային Միությանն Ուկրաինայի անդամակցությունն ու ԵՄ–ի հետ ասոցացման մասին համաձայնագիրն անհամատեղելի մտքեր էին։
Այսօր մենք լրիվ այլ պատկեր ենք տեսնում. Հայաստանը բավական հաջող դեռ նախկինում անհամատեղելի երկու բան համատեղեց մեկ փաթեթում, և ԵՄ–ականները դրան դեմ չգնացին։ Եվ ոչ այն պատճառով, որ հայերը գեղեցիկ աչքեր ունեն, այլ նրա համար, որ 45 միլիոնանոց (այն ժամանակ) Ուկրաինային կորցնելով, Եվրոպան 4 տարի անց պատրաստ չէ 15-16 անգամ պակաս բնակություն ունեցող երկրին «ձեռքից բաց թողնել»։ Բացի այդ պարզ դարձավ, որ վերջնագրերը, նույնիսկ ընդունած վերջանագրերը, ոչ մի լավ բանի չեն հանգեցնում։
Հարց է առաջանում` արդյո՞ք արժեր Ուկրաինայում «Մայդան» կազմակերպել, քանդել հզոր տնտեսությունը, մի շարք ներքին և արտաքին քաղաքական խնդիրներ ստեղծել, եթե, ինչպես պարզվում է, նույն բանին կարելի էր հասնել բացարձակ հանգիստ, առանց ծայրահեղական շարժումների։ Սակայն այս հարցն ուղղված է նրանց, ովքեր այս ամենը կազմակերպել են, ում ձեռնտու է, որ երկիրն ինքն իր հետ պատերազմի…
Հա, ու չմոռանանք. հանուն Հայաստանի ԵՄ–ն գնաց նույնիսկ նրան, որ հանեց համաձայնագրի այն տնտեսական պահանջները, որոնք ներկայացվել էին Ուկրաինային, և տապալել նրա էկոնոմիկան։ Հայաստանի էկոնոմիկայից, ճիշտ է, բան չի մնացել, բայց լրիվ այլ հանգամանքներում և լրիվ այլ մարդիկ, և ոչ թե 4 տարի, այլ քառորդ դար առաջ, սակայն, այնուամենայնիվ, վերոնշյալ դրույթները չկային։
Կոպիտ ասած` 2013 թվականին Ուկրաինան ԵՄ–ի համար ավելի մեծ հետաքրքրություն էր ներկայացնում, քան Հայաստանը. և՛ ավելի մեծ էր, և՛ Ռուսաստանին էր ավելի մոտ, այդ պատճառով էլ արեցին նրա հետ այն, ինչ արեցին, իսկ Հայաստանի պարագայում ուշադրության կենտրոնում հայտնվելը որոշակի ժամանակով հետաձգվեց։
Ոչ, Հայաստանում նույնպես կրքերը բորբոքում էին, առանց դրա չի լինի, սակայն Ուկրաինայի տխուր օրինակը սթափեցրեց հայերին. Բավական է հիշել, թե Երևանում «հոսանքի թանկացման» դեմ բողոքի ակցիայի ժամանակ ինչպես էին խնդրում վերացնել անհայտ տեղից հայտնված դեղնա–կապույտ դրոշները, կամ ինչպես էին Հայրիկյանին վտարում ԵՄ կապույտ դրոշի հետ միասին։ Ամենևին էլ ոչ այն պատճառով, որ Հայաստանում չեն սիրում և չեն հարգում Ուկրաինային և Եվրոպային. պարզապես այդ դրոշներն այդտեղ և այդ պահին բացարձակ անտեղի էին։
Պարզապես, հիմա Հայաստանը` իր կառավարությամբ, պետք է շատ ու քրտնաջան աշխատի, որպեսզի ԵՄ–ի հետ համաձայնագիրն ի նպաստ երկրի աշխատի։ Հավանաբար, որոշակի առումով կավելանան եվրոպական ֆինանսավորման և տարբեր դրամաշնորհների հոսքերը. և եթե ստացողները սպասեն յուղոտ մասնաբաժին պոկելու իրենց հերթին, ոչ մի լավ բան չի ստացվի։
Ավելի ճիշտ ֆիասկո կլինի։
