ԵՐԵՎԱՆ, 11 նոյեմբերի — Sputnik. Քրդական հանրաքվեի տապալումից հետո թուրքական «սև շուկան» զրկվում է էժան նավթից և Սիրիայում Իսլամական պետության թալանած հարստություններից, կարծում է թուրք-քրդական հարաբերությունների փորձագետ Կարեն Հովհաննիսյանը:
Նրա կարծիքով, եթե նախկինում ԻՊ անդամները և Քրդստանի ղեկավարությունը Թուրքիային ցածր գնով նավթ էին վաճառում, ինչպես նաև թանգարանային և եկեղեցական, հայկական արժեքավոր իրեր, ապա այժմ իրավիճակը կտրուկ փոխվել է:
«Թուրքիայում վաճառել են, օրինակ, հայկական եկեղեցիներից գողացված սպասք, գրականություն: «Սև շուկայի» օղակն աստիճանաբար սեղմվում է», — ընդգծեց Հովհաննիսյանը:
Նրա խոսքով՝ այդ մասին վկայում է այն, որ թուրքական Սամսոն քաղաքում փոխհրաձգություն է տեղի ունեցել ոստիկանապետի և նավահանգստի անվտանգության ծառայության ղեկավարի կողմնակիցների միջև: Ոչ պաշտոնական տվյալներով՝ պատճառը հայկական եկեղեցական կահ-կարասին և գրակաությունն է եղել, որոնք բերվել են Սիրիայից: Իսկ թեման՝ դրանց գինը որոշելու և ԱՄՆ-ում այն վաճառելու հարցը:
«Սա հազվադեպ դեպք է, քանի որ հիմնականում նման միջադեպերը տեղի են ունեցել ավելի թանկ նավթի շուրջ: Դա նշանակում է, որ նավթի սև շուկան փակվում է Թուրքիայի համար», — նշեց Հովհաննիսյանը:
Իր հերթին արաբագետ Սարգիս Գրիգորյանն ասաց Sputnik Արմենիային, որ լուրջ գործընթացներ են սպասվում՝ կապված իրաքյան քրդերի հետ, ուստի նրանք ևս գտնվում են սպասման ռեժիմում:
«Քրդերը փորձում են հասկանալ, թե որտեղ են սխալվել, որից հետո կփորձեն կանխագուշակել Իրանի, Թուրքիայի և գերտերությունների պահվածքը: Նրանք իրենց խաբված են զգում և փորձում են վերանայել իրավիճակը», — ասաց Գրիգորյանը:
Նրա խոսքով՝ Քրդստանի ժողովրդավարական կուսակցությունը, որը գլխավորում է Մասուդ Բարզանին, ամուր դիրքեր ունի Իրաքի քրդական տարածաշրջանային իշխանությունում, բայց շատ բան կախված է, թե նրանք ինչպես կներկայացնեն ներկա ձախողումը քրդական հասարակությանը:
Գրիգորյանի խոսքով, եթե նրանք կարողանան պատասխանատվությունը գցել այլ կառույցների վրա, ապա կմնան իշխանության գլուխ: Իսկ եթե ոչ (հատկապես, եթե արտաքին խաղացողները փոխեն նրանց նկատմամբ վերաբերմունքը), հնարավոր է, որ ստիպված լինեն զիջել:
«Բայց առայժմ առաջիկա հեռանկարում նրանք կպահպանեն իշխանությունը», — նշեց Գրիգորյանը:
Արաբագետի կարծիքով՝ չարժե ակնկալել ներքին բախումներ քրդերի և պեշմերգայի ջոկատների միջև, որոնք ենթակա են տարբեր կուսակցությունների վերահսկողությանը: Քրդերն արդեն արդեն հասկացել են, թե ինչպիսի արդյունքների են հանգեցնում ներքին տարաձայնությունները:
Մերձավոր Արևելքի հարցերով մասնագետ Օյտուն Օրհանը կարծում է, որ հանրաքվեի անցկացման ժամանակաշրջանի ընտրության դեմ (բայց ոչ հանրաքվեի դեմ) հանդես է եկել ԱՄՆ-ը:
«Վաշինգտոնի հայտարարությունն այն մասին, որ նա ողջունում է Բարզանիի հեռանալը, բացատրվում է նրանով, որ ամերիկացիները ենթադրում են, որ նրա հրաժարականը կթուլացնի Բաղդադի և Էրբիլի միջև լարվածությունը: Ամենայն հավանականությամբ, քաղաքական ֆիգուրները, որոնք առաջիկայում կարող են զբաղեցնել Մասուդ Բարզանիի տեղը, ավելի դրական կընդունվեն ԱՄՆ-ի կողմից», — ասաց Օրհանը:
Նրա կարծիքով՝ այսօր անկախության մասին Իրաքի քրդական իշխանության երազանքների իրականացման հեռանկարներն ավելի աղոտ են թվում, քան նախկինում:
«Իրաքի քրդերը չեն հրաժարվի անկախության մասին իրենց երազանքից, բայց այսօր նրանք ավելի հեռու են դրա իրականացումից, քան մինչև սեպտեմբերի 25-ը: Իրաքի քրդական հատվածը հիմա արդեն տարածաշրջան չէ, որը կարող է ինքնուրույն գոյատևել տնտեսական տեսանկյունից: Քրդերը կորցրել են իրենց հանքավայրերի զգալի մասը և վերահսկողությունը հսկիչ-անցումային կետերի նկատմամբ», — ասաց Օրհանը:
Նրա խոսքով՝ անկախությաան մասին գաղափարը երկար ժամանակով հետին պլան է մղվել:
