ԵՐԵՎԱՆ, 9 նոյեմբերի — Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. ԱՄՆ նահանգների ընդունած բանաձևերը, որոնցում 1915 թվականի իրադարձությունները Ցեղասպանություն են որակվում, խորհրդատվական բնույթ ունեն։ Նահանգները դրանով ընդամենն իրենց կարեկցանքն են հայտնում հայ ժողովրդին, կարծում է ամերիկագետ Արեգ Գալստյանը։
Մի քանի օր առաջ ԱՄՆ-ի Ինդիանա նահանգի նահանգապետ Էրիկ Հոլկոմբը հանդես էր եկել հռչակագրով՝ դատապարտելով 1915 թվականին Օսմանյան կայսրությունում հայերի, ասորիների, հույների ոչնչացումը: Այսպիսով` Ինդիանան դարձել էր Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչած 48-րդ նահանգը:
«Այն բանաձևերի ընդունումը, որոնցում 1915 թվականի իրադարձությունները Ցեղասպանություն են անվանում, բարի կամքի դրսևորում է, ոչ թե իրավական ճանաչում։ Այդպիսի բանաձևերը կարող են ամեն ամիս ընդունվել։ Նույն Ինդիանա նահանգը կարող է որոշ ժամանակ անց մեկ այլ բանաձև ընդունել և հաստատել, որ ցեղասպանություն չի եղել»,- ասաց Գալստյանը։
Նրա խոսքով, զարմանալի ոչինչ չկա, քանի որ բանաձևերը չեն արտացոլում ԱՄՆ-ի պաշտոնական դիրքորոշումը։ ԱՄՆ սահմանադրությունն արգելում է նահանգներին արտաքին քաղաքական օրենքներ ընդունել։ Արտաքին քաղաքական ակտերի իրավական ճանաչման հարցով զբաղվում են բացառապես նախագահի վարչակազմը և Կոնգրեսի համապատասխան հանձնաժողովները։
«Նահանգները չեն կարող արտաքին քաղաքական հարցերի վերաբերյալ դիրքորոշումներ ունենալ, իսկ Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը հենց արտաքին քաղաքական հարց է, քանի որ խոսքը վերաբերում է Օսմանյան կայսրության տարածքում հայերի սպանության մասին»,- ասաց Գալստյանը։
Ճանաչում կարող է համարվել դաշնային օրենքը, որն ընդունում են Կոնգրեսի երկու պալատները, ստորագրում է ԱՄՆ նախագահը և հավանության է արժանացնում ԱՄՆ գերագույն դատարանը։ Միայն դրանից հետո, անկախ նրանից` ով է նախագահը, ԱՄՆ-ի դիրքորոշումն անփոփոխ կլինի։
Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը ԱՄՆ-ի հայկական լոբբիստական կազմակերպությունների գլխավոր առաքելությունն է, դրա վրա է կառուցված նրանց ազգային ինքնությունը։ Այս կամ այն նահանգի կողմից ցեղասպանության ճանաչումը նրանց հերթական թոզն է, որ փչում են աշխարհի հայերի աչքերին։
«Արևմտահայերի ազգային ամբողջ ինքնությունը կառուցվում է Հայոց ցեղասպանության ճանաչման շուրջ։ Նրանք բազմաթիվ անգամ, սկսած 1975 թվականից, փորձել են օրինագիծ անցկացնել դաշնային մակարդակով։ Սակայն այսօր չեն կարողանում ընդունել, որ ուժ ու ռեսուրս չկա ճանաչմանը հասնելու համար»,- ասաց Գալստյանը։
Այս նպատակով նրանք գործում են առանձին նահանգների մակարդակով, որպեսզի այդ թեմայի մասին անընդհատ խոսվի և այն մնա օրակարգում։ Փորձագետը վստահ է, որ սա ընդամենը լոբբիստական գործունեություն է։
1915 թվականին տեղի ունեցած ոճրագործությունը, որի հետևանքով Օսմանյան կայսրությունում ավելի քան 1,5 մլն հայ է սպանվել, ХХ դարի առաջին ցեղասպանությունն է համարվում։ Թուրքիան ավանդաբար մերժում է ցեղասպանություն իրագործելու մեղադրանքներն ու անչափ ցավագին է ընդունում այդ հարցի վերաբերյալ քննադատությունները։
Հայոց ցեղասպանությունն առաջինը ճանաչել է Ուրուգվայը՝ 1965 թվականին, այնուհետև նրա օրինակին են հետևել Ֆրանսիան, Իտալիան, Գերմանիան, Հոլանդիան, Բելգիան, Լեհաստանը, Լիտվան, Սլովակիան, Շվեդիան, Շվեյցարիան, Հունաստանը, Կիպրոսը, Լիբանանը, Կանադան, Վենեսուելան, Արգենտինան, Բրազիլիան, Չիլին, Վատիկանը, Բոլիվիան, Չեխիան, Ավստրիան, Լյուքսեմբուրգը։
