Չհասցրինք ընտելանալ այն մտքին, որ մեր և Իրանի միջև «մեծ թուրքական պատ են» կառուցելու (հետո կարծես հրաժարվեցին կամ, միգուցե, չհրաժարվեցին) որպես մի նոր փորձանք։ Հետո իմացանք, որ Թուրքիան Հայաստանի հետ սահմանին տեսանկարահանող սարքեր է տեղադրում, իսկ Ադրբեջանում պատրաստվում են գամփռներին սովորեցնել տարբերել հայերեն խոսքը։ Իհարկե, այս նորությունները սենսացիոն չեն, սակայն նրանց սովորական կամ ձանձրալի անվանել նույնպես չի կարելի։
Մեր հարևանները շարունակում են մեզ ուրախացնել անսպասելի հետաքրքիր նորություններով։ Հայաստանի և Թուրքիայի սահմանին Կարսի շրջանի տեղական իշխանությունները տեսանկարահանող սարքեր են տեղադրել` սահմանային գծում մշտական վերահսկողություն իրականացնելու համար։ Այդ մասին հայտնում է Anadolu գործակալությունը` առանց նշելու, թե որ ուղղությամբ են նայում այդ տեսախցիկները։
«Սահմանային գծում տեսանկարահանող սարքերի տեղադրման աշխատանքներն ավարտված են։ Թեստավորումը շարունակվում է։ Կարսում սահմանային գծում վերահսկողություն իրականացնելու համար հայ-թուրքական սահմանին տեսանկարահանող սարքերի տեղադրման 2.88 մլն լիր արժողությամբ նախագիծը որոշակի բացասական տարրեր կկանխի և անվտանգություն կապահովի», – գրված է գործակալության հաղորդագրության մեջ։
Թեև առանց ճշտելու էլ ակնհայտ է, որ սարքերը հետևելու են Հայաստանի տարածքի սահմանամերձ գծին, սակայն այս պարագայում այդքան էլ հասկանալի չէ, թե ինչ «բացասական տարրերի» մասին է խոսքը։ Եվ առավել ևս` ինչ անվտանգության ապահովման մասին է խոսքն արդեն քառորդ դար թուրքական կողմից պինդ փակած սահմանին։
Թեև գուցե սխալվում եմ, լինում են «բացասական տարրեր», լինում են։ Բայց հետաքրքիր է, որ մեծամասամբ հենց Թուրքիայից են Հայաստան անցնում` մեկ ինչ-որ պաղեստինցի, մեկ, ինչ-որ անգոլացի, մեկ էլ հասարակ տեղացի մի թուրք հովիվ է որոշում մեզ մոտ կորած իր կովին փնտրել։ Հակառակ ուղղությամբ նման «բացասական պահեր», հավանաբար, դժվար է հիշել, սակայն գուցե եղե՞լ է մի քանի դեպք 25 տարվա ընթացքում…
Այնուամենայնիվ, իրենց գործն է. եթե ցանկություն կա շուրջ 3 մլն լիր ծախսելու, թող ծախսեն։ Ալարում եմ դոլարի վերածել, գուցե փոքր գումար է, բայց «միլիոն» բառն ակնածալի վախ ու հարգանք է առաջացնում։ Իսկ մերոնք, եթե Թուրքիա են ուզում մեկնել, այդ թվում` Արևմտյան Հայաստան այցելելու համար, շատ լավ անում են դա վրացական անցակետով, պետական սահմանը հատելու պատճառ նրանք չունեն։
Հիմա էլ մեր մյուս հարևանների մոտ է նորամուծություն մտցվել. ադրբեջանական ԶԼՄ–ները հայտնում են, որ Ադրբեջանում մտադիր են շներին հայերեն «սովորեցնել»։
Ադրբեջանի Կինոլոգիական կենտրոնում շներին վարժեցնում են ադրբեջաներենով, սակայն ինչպես հայտնել է կենտրոնի գլխավոր կինոլոգ–մարզիչ, կապիտան Մովդժուդ Ասքերովը`մոտ ապագայում նախատեսվում է սովորեցնել շներին «արձագանքել հայկական խոսքին»։ «Հիմնականում սա վերաբերում է պահակային շներին, որպեսզի նրանք կարողանան զինվորներին նախազգուշացնել, երբ հայկական խոսք լսեն», – ասել է նա։
Գամփռն, իհարկե, խելացի կենդանի է` շատ մարդկանցից ավելի խելացի, ի դեպ, և մի քանի լեզվի կարող է հեշտությամբ տիրապետել։ Կարելի է ենթադրել, որ շները, որոնց հայկական խոսքին են վարժեցնում, կօգտագործվեն միայն սահմանին և արցախա–ադրբեջանական շփման գծում։
Այլապես նրանց օգնությամբ հայկական լրտեսների փնտրել, ասենք Բաքվում, կարող է վտանգավոր լինել. գամփռները կսկսեն հարձակվել 30 հազար հայի վրա, որոնք, ադրբեջանական իշխանությունների պնդմամբ բնակվում են աշխարհի «ամենահանդուրժողական» երկրի մայրաքաղաքում։ Հուսանք, որ «գիտնական» շները խիստ վերահսկողության տակ կլինեն զինվորականների կողմից և խաղաղ բնակիչներից ոչ մեկին չեն վնասի։
Եվ իհարկե, իրավացի է մարզիչ կապիտան Ասքերովը` պահակային շները, հայերեն խոսքը լսելով, պետք է կարողանան նախազգուշացնել զինվորներին։ Հայերի մոտեցման մասին ադրբեջանական զինվորներին տեղեկացնելու այլ միջոցների բացակայության պարագայում շներն էլ լավ են, չենք վիճում։
Սակայն եթե հայերեն լեզվի կրողները կատակելով և հայկական երգեր երգելով մոտենան հոտոտելու հեռավորության աստիճանի, շներն արդեն դժվար օգնեն։
Բացի այդ, մեղք են շները։ Չէ՞ որ նրանք ոչ մի բանում մեղավոր չեն։
