Արամ Գարեգինյան, Sputnik Արմենիա
Որտեղ ասես, որ չես գտնի մեր հայրենակիցներին: Նույնիսկ Սուդանում երեք տասնյակ հայ կա, Կոնգոյում էլ մի տասնյակ հայ կգտնվի։ Իսկ ահա լեհական Զամոսց քաղաքում Ormianska փողոց գոյություն ունի, բայց հայեր գրեթե չկան: Հայ-լեհական կապերի զարգացման կենտրոնը որոշել է շտկել իրավիճակը: Իսկ ոսկերիչները միացել են այդ գործին:
Դեռևս XVI դարում հայերին Զամոսց է բերել քաղաքի հիմնադիրը` լեհ հրամանատար Յան Զամոյսկին, որն ուզում էր զարգացնել առևտուրն ու արհեստները:
Դիլիջանցի ոսկերիչ Արտակ Բոջիկյանը պատմություն լավ գիտի։ Երբ 2016 թվականի մայիսին Դիլիջանի պատվիրակությունը մեկնեց Զամոսց, դասական ճարտարապետություն ունեցող մի հին տուն նկատեց և զրուցեց տանտերերի հետ, որոնք, ինչպես պարզվեց, հայկական արմատներ ունեին:
«Այժմ մենք ուզում ենք քաղաքապետարանից թույլտվություն ստանալ այնտեղ արհեստանոց և ցուցասրահ բացելու համար: Եվ քաղաքի համար է լավ` զբոսաշրջիկների հոսք կապահովվի, և մենք նրանց ուրախացնելու բան կունենանք», — ասում է ոսկերիչը:
Մյուս տարի Դիլիջան է գալու լեհական պատվիրակությունը: Բոջիկյանը մտադիր է վերջնական պայմանավորվածության հասնել այդ ժամանակ։
«Իհարկե, մինչև չգան, չպայմանավորվենք, ոչինչ հաստատ ասել չի կարելի: Սակայն իմ գործն առաջարկելն է: Եթե մի փոքր բան էլ ստացվի, արդեն լավ է», — ասում է նա:
Ժամանակ չկորցնելու համար հոկտեմբերին հայ-լեհական կապերի կենտրոնը Երևանում անցկացվող ոսկերչական ցուցահանդեսին էր հրավիրել լեհական պատվիրակությանը` ներկայիս և նախկին քաղաքապետներին և մի շարք քաղաքների խորհուրդների անդամներին: Տղամարդիկ գլխով հաստատակամ շարժում արեցին, իսկ բուրգոմիստր մի կին, նման գեղեցկություն տեսնելով, չգիտեր, թե ինչպես այն նկարագրի:
«Առաջին անգամ եմ սեփական աչքերով նման բազմազանություն և շքեղություն տեսնում: Բացառիկ է, պարզապես հրաշալի: Ես ամեն տեղ պատմելու եմ, թե ինչ եմ տեսել այստեղ», — ասաց Լվուվեկ-Սլյոնսկի շրջանի և քաղաքի վարչակազմի ղեկավար Մարիոլա Շչենսնան:
«Կարծում եմ`լեհական շուկայում նման ապրանքը մեծ պահանջարկ կունենա: Մենք գեղեցկության սիրահարներ ունենք, ովքեր ըստ արժանվույն կգնահատեն ձեր պրոֆեսիոնալների վարպետությունը», — ավելացրեց նա:
Սրանք պարզապես քաղաքավարի խոսքեր չէին: Չեխիայի և Գերմանիայի սահմանի մոտ գտնվող փոքրիկ Լվուվեկ-Սլյոնսկին Լեհաստանի «ագաթե» մայրաքաղաքն է համարվում: Ամեն տարի հուլիսին տեղի իշխանություններն այստեղ «Ագաթների ամառ» խորագրով ցուցահանդես են անցկացնում: Վերջին տարիներին այստեղ 50 հազար զբոսաշրջիկ է հավաքվում (տեղի բնակչությունից 5 անգամ շատ): Հաջորդ տարի այստեղ կսպասեն նաև հայ ոսկերիչներին:
Յան Զամոյսկին այնքան համակրեց Օսմանյան կայսրությունից գաղթած Մուրադ Յակուբովիչին և Քշիշտոֆ Կալաստին (կամ գուցե նրանց փողերը), որ իր շնորհագրում հետմանը քաղաքի բոլոր հայերին տեղի բնակիչներին հավասար իրավունքներ շնորհեց: Այժմ այդ պատմական կապիտալը էնտուզիաստները, արդեն ժամանակակից լեզվով ասած, ցանկանում են «դրամայնացնել»:
