Արման Վանեսքեհյան, Sputnik Արմենիա քաղաքական մեկնաբան
Արդյո՞ք Հայաստանը կօգնի ռազմական գործողություններից հետո Սիրիայի ենթակառուցվածքների վերակառուցման գործընթացին: Հարցն, ըստ էության, կարող է մի փոքր հռետորական հնչել: Հասկանալի է, որ ռազմական գործողությունների դադարեցումից հետո երկրին, ըստ էության, պետք է, ինչպես ասում են՝ ամբողջ աշխարհով օգնել: Այդուամենայնիվ, այստեղ լուրջ աշխարհաքաղաքական համատեքստերի մի ամբողջ շարք է թաքնված:
Ոչ միայն քաղաքական շահեր, այլև համամարդկային արժեքներ
Իրականում, սիրիական ճգնաժամի կարգավորման քաղաքական գործընթացը դեռ նոր է սկսվում: Կան մեծ քանակությամբ ստորջրյա քարեր, որոնք Սիրիայում գործող հաշտեցման մեջ ներգրավված կողմերը պետք է շրջանցեն:
Այնուամենայնիվ, այն, որ Իսլամական Պետության (Ռուսաստանում և մի շարք երկրներում արգելված ահաբեկչական կազմակերպություն) ողնաշարն ակնհայտ սասանվում է, փաստ է: Փաստ է և այն, որ ռազմական գործողությունների դադարեցումից հետո սիրիական ղեկավարությունը և համաշխարհային հանրությունն, ընդհանուր առմամբ, ստիպված կլինեն մտածել երկրի տնտեսության և ենթակառուցվածքների վերականգնման մասին:
Եվ այս առումով, օրինակ, աշխարհի հզոր պետությունների ուժերի մասնակցությունը պետք է պայմանավորված լինի ոչ միայն անձնական, աշխարհաքաղաքական, այլ նաև մարդկային շահերի համատեքստում: Երկրում մոտ 40 միլիոն մարդ պետք է ինչ-որ կերպ գոյատևի, աշխատի, վերակառուցի դարձած ռմբակոծված Ռաքքայի, Դեր-Զորի, Հալեպի ենթակառուցվածքները և շատ այլ բնակավայրերի:
Փողե՞ր: Դե, իհարկե: Առանց ֆինանսների ժամանակակից աշխարհում ոչինչ չի արվում: Սիրիական քաղաքների ենթակառուցվածքի վերականգնման աշխատանքները, գոնե առաջին փուլում, կպահանջեն մի քանի տասնյակ միլիարդավոր դոլարներ (վերջերս զանգվածային լրատվամիջոցներում, տեղեկություն էր շրջանառվում 70 միլիարդից մինչև 1,5 տրիլիոն դոլարի մասին):
Ակնհայտ է, որ երկրի ղեկավարությունն, առաջին հերթին, վերականգնում է նավթի և գազի արդյունաբերության ենթակառուցվածքը, քանի որ փողն այնտեղից կգա, որպեսզի ամեն ինչ վերականգնվի: Ակնհայտ է նաև այն, որ Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադին ահաբեկչական կազմակերպությունների դեմ պայքարում օժանդակող երկրներն առաջնահերթություններ կստանան: Խոսքն, առաջին հերթին, վերաբերում է Ռուսաստանին և Իրանին:
Երկրի բնակչությունը, սակայն, ոչ միայն նավթով ու գազով է ապրում: Գոյություն ունի քաղաքների ենթակառուցվածք, կա էներգետիկա, որը նույնպես հայտնվել է ցավալի վիճակում: Եփրատի շրջանում կամուրջներ կան և, ի վերջո, բնակավայրերի էլեկտրամատակարարում։ Ի դեպ, արդեն մեկ տարի է, ինչ մարդիկ ապրում են մոմերի լույսի տակ:
Պարզ է, որ ռազմական գործողությունները դեռ չեն ավարտվել: Ակնհայտ է, որ առջևում դեռ սպասվում են ծանրագույն քաղաքական բանակցություններ Աստանայում և Ժնևում, ինչպես նաև «թռիչքների վերլուծություն» ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում: Սակայն, արդեն իսկ հիմա, զուգահեռաբար, անհրաժեշտ է սկսել վերականգնման աշխատանքները. առնվազն այն շրջաններում, մարզերում և քաղաքներում, որոնցից ահաբեկչական սպառնալիքն արդեն տեղափոխվել է սիրիական կանոնավոր բանակի ջանքերով, ռուսական ռազմական անվտանգության ծառայությունների և իրանցի կամավորների օգնությամբ:
Հայաստանը կմասնակցի սիրիական քաղաքների ենթակառուցվածքների վերականգնմանը
Այդ առումով, օրերս Դամասկոս այցելած հայկական պաշտոնական պատվիրակությունը կարող է դառնալ, այսպես ասած՝ համաշխարհային հանրության համար առաջին ծիծեռնակը: Պատվիրակության ղեկավար, տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարար Սուրեն Կարայանը բանակցություններ է վարել Սիրիայի էկոնոմիկայի և արտաքին առևտրի նախարար Մուհամեդ Սամեր ալ-Խալիլի հետ, որի ընթացքում պարզվել է, որ Հայաստանը կարող է արդյունավետ աջակցություն ցուցաբերել եղբայրական ժողովրդին և պետությանը ենթակառուցվածքների վերականգնման գործում:
Օրինակ, Սիրիայի մի շարք քաղաքներում էլեկտրացանցերի վերականգնումը հենց այն ոլորտն է, որտեղ հայ բարձր որակավորում ունեցող մասնագետները կարող են զգալի աջակցություն ցուցաբերել սիրիացիներին: Բնակավայրերի վերականգնման մի շարք այլ աշխատանքներում հայերը նույնպես կարող են մասնակցել: Ամեն դեպքում, հրավերը հնչել է Սիրիայի նախարար Ալ-Խալիլի կողմից:
Հասկանալի է, որ հայերը Սիրիայի ահաբեկիչներից ազատագրված տարածքներում մենակ չեն գործի: Ամենայն հավանականությամբ, երբ գործը կհասնի կոնկրետ գործողությունների, աշխատանքների կազմակերպման մեխանիզմը որոշվելու է Հայաստանի դաշնակիցների`Ռուսաստանի և Իրանի հետ համատեղ:
Ավելին, պետք է հաշվի առնել, որ Սիրիայի ենթակառուցվածքների վերականգնման համար ֆինանսական բեռի մի մասը ցանկություն է հայտնել իր վրա վերցնել Չինաստանը, որն, իհարկե, ունի որոշակի աշխարհաքաղաքական շահեր տարածաշրջանում: Այդուամենայնիվ, Չինաստանը հաճախ է ընդունում գլոբալ որոշումներ՝ ելնելով նաև որոշակի համամարդկային սկզբունքներից: Կարծում եմ՝ Սիրիայի դեպքում այդ ենթատեքստը նույնպես հանդես կգա:
Այդուամենայնիվ, Հայաստանը, որը չունի այնպիսի ֆինանսական հզորություն, որ ինքնուրույն օգնի Սիրիային, կարող է իր տեղը գտնել ուժեղ աշխարհի և տարածաշրջանային ուժերի հետ համատեղ: Թվում է, թե մինչև այդ պահը շատ քիչ է մնացել, քանի որ բազմաչարչար երկրից ահաբեկչական կազմակերպությունների վերջնական արտաքսման օրը, կարծես թե, սարերի ետևում չէ:
