Թե ինչու են անընդհատ ձգձգվում Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի կառուցապատման աշխատանքները, Sputnik Արմենիան պարզել է ՀՀ տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարարության «Տրանսպորտային ծրագրերի իրականացման կազմակերպություն» ՊՈԱԿ-ի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար Վարդան Կարապետյանից։ Զրուցել է Գոհար Սարգսյանը։
-Պարոն Կարապետյան, ճանապարհահատվածի որքա՞ն հատվածն է մինչ օրս կառուցապատվել։
Հյուսիս-հարավ տրանսպորտային միջանցքն ունի շուրջ 500 կմ երկարություն, բնականաբար նման ահռելի ենթակառուցվածքային ծրագրի իրականացումը կարճ ժամկետում հնարավոր չէր լինելու։ Ամբողջ միջանցքի կառուցապատումը տրոհված է տարբեր փուլերի։ Ֆինանսավորման իմաստով մենք դրանք կոչում ենք տրանշեր, այսինքն` սա բազմատրանշային իրականցվող ծրագիր է, որը մեկնարկել է Տրանշ 1-ից։ Այն ընդգրկում է Երևանից Աշտարակ հատվածը` ընդհանուր առմամբ 31 կմ։ Նշված ճանապարհահատվածն ավարտվել և շահագործման է հանձնվել 2016 թվականին։
Միևնույն ժամանակ աշխատանքներ են ընթանում նաև միջանցքի 2-րդ տրանշում, որը Աշտարակից Թալին ճանապարհահատվածն է` շուրջ 47 կմ։ Դրան զուգահեռ աշխատանքներ են իրականացվում նաև Տրանշ 3-ում։ 2 հատվածով սա արդեն կապում է Թալինը Գյումրիին։ Տրանշ 2-ի և 3-ի ավարտով 2019-ի կեսին հավանաբար մենք կունենանք ամբողջապես կառուցված առաջին կարգի ճանապարհ, որը միացնում է Երևանը Գյումրիին։ Առաջիկա ծրագրերում են նաև միջանցքի Տրանշ 5-ի աշխատանքների մեկնարկը։ Տրանշ 5-ն ընդգրկում է արդեն Գյումրիից դեպի Հյուսիս Վրաստանի սահման` Բավրա։ Տրանշ 4-ը, որն ունի ենթահատվածներ, դա արդեն Արտաշատից ներքև` դեպի Հարավային Իրանի սահմանն է։ Այսօր կառուցվել ու շահագործման է հանձնվել Տրանշ 1-ը։ Տրանշ 2-ը և 3-ը կառուցման ընթացքում են։
-Եվ ինչքա՞ն գումար է ծախսվել այդ աշխատանքների համար։
— Մինչ այս պահը մենք ընդունել ենք բացառապես Տրանշ 1-ի աշխատանքները։ Ծախսվել է 70 միլիոն ԱՄՆ դոլար։ Բայց զուգահեռ աշխատանքներ են իրականացվում Տրանշ 2-ի և 3-ի վրա։ Ընդհանուր առմամբ վճարվել է մոտ 150 միլիոն ԱՄՆ դոլար և մոտ 23 միլիոն եվրո։
-Հիմա ես մեջբերեմ Ասիական զարգացման բանկի մոնիթորինգի կազմակերպությունների աշխատանքային խմբի ղեկավարին. «Հաշվի առնելով ծախսված գումարն ու ժամանակը, այդ ճանապարհն ավարտին չի հասնի»։ Սա ի՞նչ է նշանակում։
— Սա հասարակական կազմակերպության ներկայացուցչի դիտարկում է, որը, իհարկե, կյանքի իրավունք ունի։ Այդ հայտարարությունից հետո հանդիպել եմ Ասիական զարգացման բանկի մոնիթորինգի կազմակերպությունների աշխատանքային խմբի ղեկավարՍիլվա Ադամյանի հետ, մենք քննարկել ենք հայտարարության թույլ և ուժեղ կողմերը։ Պայմանավորվել ենք, որ մի քանի փուլով այցելություններ ենք կազմակերպելու շինհրապարակներ, տրամադրելու ենք ավելի ամփոփ, համապարփակ տեղեկատվություն։
-Պարոն Կարապետյան, ինչո՞ւ է այդքան ձգձգվում կառուցապատման գործընթացը։
Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքը ծավալով ու բնույթով աննախադեպ էր։ Ենթադրում էր, օրինակ, այնպիսի կոմպոնենտներ, ինչպիսիք են` հողերի օտարման տարաբնակեցման ծրագիրը, որը մինչ այժմ այդ ծավալով և այդ պահանջներով չէր իրականացվել։ Նույն Տրանշ 1, Տրանշ 2 հատվածներում ազդեցության ենթարկված հողերի ձեռքբերման ու օտարման գործընթացը տևեց մոտ 4 տարի։ Սա բերեց ծրագրի ձգձգմանը։ Կառուցապատողի կամ շինարարի հասցեին քննադատություններ շատ են հնչում։ Դրանք ոչ միշտ էին տեղին, քանի որ մենք որպես պատվիրատու էինք թերացել մեր պարտականությունների մեջ։ Նկատի ունեմ` մենք չէինք տրամադրել շինհրապարակն այն ժամանակացույցում, որը նախատեսված էր։
-Վերջնաժամկետները որո՞նք են, որքա՞ն ուշացում է արձանագրվել։
Տրանշ 2-ի շինարարական աշխատանքների ավարտը 2019 թվականի հունիսն է, այս առումով մենք ժամանակացույցի մեջ ենք։ Տրանշ 3-ը երկու հատվածով է իրականանում։ Փոքր հատվածը կավարտվի 2018-ին, 2-րդ հատվածն ունի ավարտման ժամկետ` 2019 թվականի հունիս։
Առհասարակ Հյուսիս-հարավը պատմական Մետաքսի ճանապարհի կրկնությունն է։ Այդ ճանապարհն ունեցել է շատ հարուստ բնակավայրերով լեցուն նկարագիր։ Մեզ բաժին է հասել այս ճանապարհահատվածին հարող շատ հարուստ պատմամշակութային ժառանգություն։ Նախ կատարվում է շրջակա միջավայրի ազդեցության գնահատական, ուսումնասիրվում է դրա ազդեցությունը բնապահպանության տեսակետից։ Իրականացված հնագիտական պեղումները ցույց են տալիս, որ մենք շատ հաճախ գործ ենք ունենում հատուկ գոտիների հետ, որոնք ոչ մի դեպքում ոչնչացվել չի լինում։ Սա բերում է օբյեկտիվ անհրաժեշտության փոխելու ճանապարհի ուղղությունը։
-Այս ճանապարհ ավարտին կհասնի, թե՞ ոչ։
Այդ ներքին պայքարն ամեն օր իմ մեջ ընթանում է, հատկապես, երբ ծրագիրը տեսնում ես ներսից։ Իմ պատասխանը դրական է, մենք այլընտրանք չունենք։
Նշենք, որ Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքը Հայաստանի համար ռազմավարական նշանակություն ունի։ 550 կիլոմետր երկարությամբ այս ճանապարհը Հայաստանի ամբողջ երկայնքով ընդհանուր կապ կապահովի Իրանի և Վրաստանի հետ։
