Sputnik, Լև Ռիժկով
Ինչո՞վ են արժևորվում կինոփառատոնները։ Հասկանալի է, որ կարմիր գորգով, ֆիլմեր դիտելու հնարավորությամբ, որոնք երբեք զանգվածային տարածում չեն ստանա։ Բայց հենց ֆիլմեր ստեղծողների համար դա եզակի հնարավորություն է ուրիշ դպրոցների ներկայացուցիչների հետ շփվելու և փորձ փոխանակելու համար։ Սովորաբար, Մոսկվայի միջազգային կինոփառատոնին իրենց աշխատանքներն են ցուցադրում հետխորհրդային երկրների կինեմատոգրաֆիստները։
Տեսնենք` ինչպիսի տեսք ունեն նրանց աշխատանքները համաշխարհային միտումների ֆոնին։
«Չեմպիոն». անխոս առակ
«Չեմպիոնը» ֆիլմ է Հայաստանից, որը սեփական սցենարի հիման վրա նկարահանել է ռեժիսոր Դավիթ Սաֆարյանը։ Ֆիլմն ընդամենը իննը րոպե է տևում։ Այդ ընթացքում ոչ մի բառ չի արտասանվում։ Դրա համար էլ այն ցուցադրում էին առանց որևէ սուբտիտրերի։
Համառոտ ներկայացնեմ` ինչ է տեղի ունենում ֆիլմում։ Սկզբում մենք ծեր մարդու անշարժ մարմնին ենք տեսնում։ «Մի՞թե դի է», – մտածեցի ես։ Բայց, բարեբախտաբար, ոչ։ Մարմինը սկսում է շարժվել, կենդանության նշաններ ցուցաբերել։ Անշարժ պառկած մարդը վեր է կենում։ Պարզվում է՝ դա արտահայտիչ դեմքով և խիտ ճերմակ մորուքով ծերունի է։ Նա հին երաժշտական գործիք է վերցնում և սկսում գեղեցիկ մեղեդի նվագել։
Հետո մենք տեսնում ենք` ինչպես ծերունու գլուխը (հենց այդպես է ամեն ինչ ցուցադրվում) ինչ-որ տեղ է շարժվում Երևանի գեղեցիկ փողոցներով։ Ծերունին գնու՞մ է։ Քայլելու համար արագությունը շատ մեծ է։ Բայց գլուխը չի դողդողում։ Ես այդպես էլ գլխի չընկա` ինչպես է տարածության մեջ շարժվում այդ ծերունին։ Բայց օպերատորը հուշեց` ցույց տալով ծերունու ոտքերը, և ամեն ինչ պարզ դարձավ` ծերունին չմուշկներով էր։
Նա սահում է այգով, հանդիպում է տղայի հետ։ Ծերունին տղային ինքնաթիռ է նվիրում և փոխարենն օդապարիկ ստանում։
Լավ խորհրդանիշ է, կենսական է։ Պարզ է, որ ծերունին հոգով երիտասարդ է։ Ամեն առավոտ նա հաղթահարում է ինքն իրեն, և դա հիանալի է։
Բայց լռությունը կադրում ճնշող է։ Այն չափազանց շինծու էր։ Այն բազմանշանակության շատ մեծ հավակնություն ուներ։
Այս տողերի հեղինակը ֆիլմը դիտելուց հետո հարցրեց ռեժիսոր Դավիթ Սաֆարյանին` ինչո՞ւ նրա ֆիլմում բառեր չկան։ Կարծում եմ, Դավիթն այս հարցից նույնիսկ մի փոքր վիրավորվեց։
«Ինչի՞ համար են բառերը», – բացականչեց նա, – «Չէ՞ որ դրանք պետք չեն։ Մի՞թե ամեն ինչ պարզ չէ առանց բառերի։ Ես կողմնորոշվում էի մեծն Ալբեր Լամորիսի էսթետիկայի հիման վրա»։
