ԵՐԵՎԱՆ, 18 մարտի — Sputnik. Իսլամական պետությունը ոչնչացվելու է Իրաքում, սակայն ոչ 2017 թվականին, Sputnik Արմենիա մամուլի կենտրոնում լրագրողներին ասաց ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի հայ-քրդական առնչությունների բաժնի գիտաշխատող, արաբագետ, պ.գ.թ., Սարգիս Գրիգորյանը:
Հակամարտությունը շուտ չի ավարտվի
Գրիգորյանի խոսքով՝ տարբեր տվյալների համաձայն՝ խոսքը 320 հազար սպանվածի ու ավելի քան 150 հազար անհետ կորածի մասին է, ընդ որում հակամարտությունը դեռ շարունակվում է:
«Հասկանալի է, որ 2017 թվականին կամ հակամարտության 7-րդ տարում Սիրիայի հարցը չի հանգուցալուծվի: ԻՊ-ի դեմ պայքարը շարունակվում է, մի շարք խմբավորումներ կան, որոնք շարունակում են պայքարել: Մենք դեռ հեռու ենք հակամարտության վերջնական կարգավորումից», — ասաց Գրիգորյանը:
Նրա խոսքով` թեև մյուս երկրներում բանակցություններ են ընթանում, այնուհանդերձ խնդրի լուծման բանալին հենց Սիրիայում է: Նա նշեց, որ այդ երկրի ապագան դեռ հարցականի տակ է:
Գրիգորյանի կարծիքով՝ խնդրի լուծում կարող է դառնալ դեդերատիվ համակարգը՝ հաշվի առնելով քրդական գործոնը Սիրիայի հյուսիս-արևելքում:
«Սա կարող է լուծումներից մեկը լինել, այս հարցի վերաբերյալ Մոսկվայի ու Վաշինգտոնի արձագանքը պատահական չէր: Ռուսաստանի պատրաստած սահմանադրության մեջ խոսվում է «Ռոժավա» անվան տակ քրդական ինքնավարության մասին, այլ հարց է, թե ինչ սահմաններում այն կլինի», — ասաց Գրիգորյանը:
Քրդերը փորձում են ընդլայնել այդ տարածքը, Թուրքիան փորձում է թույլ չտալ դա: Հավանական է, որ կառավարական ուժերի հետ մեկտեղ նրանք կպայմանավորվեն, որ քրդերով չբնակեցված նախկին տարածքների վերահսկողությունն անցնի կառավարությանը: Այլապես այդ ուղղությամբ կարող են շարժվել հենց իրենք` թուրքերը, կարծում է արաբագետը:
«Ներկա պահին քրդերի վերահսկողության տակ բավական խոշոր տարածքներ կան, որտեղ նրանք նախկինում բնակեցված չեն եղել: Դժվար կլինի նրանց այնտեղից դուրս բերել», — ասաց Գրիգորյանը:
«Իսլամական պետությունն» անցնում է պարտիզանական պայքարի
«Իսլամական պետությունը դուրս կգա մեծ քաղաքներից և կանցնի պարտիզանական ռազմավարության, կշարունակի ջիհադական պայքարը՝ պարբերաբար հարձակվելով տարբեր քաղաքների վրա և կրկին հետ քաշվելով այնտեղից` ահաբեկչական գործողություններ իրականացնելով», — ասաց Գրիգորյանը:
Փորձագետի խոսքով՝ շատերը պնդում են, որ «Իսլամական պետության» վերջը կգա Սիրիայում, սակայն, անձամբ նա կարծում է, որ դա տեղի կունենա Իրաքում` այնտեղ, որտեղից սկիզբ է առել:
«Իրաքն ԻՊ-ի առաջացման վայրն է: Այժմ ԻՊ-ի վերահսկողության տակ է շարունակում մնալ Մոսուլի պատմական հատվածը, սակայն կազմակերպության ազդեցությունը մեծ է բնակչության որոշակի հատվածի շրջանում», — ասաց Գրիգորյանը:
Իսրայելական միջամտությունը՝ հակամարտության ևս մեկ բաղադրիչ
Իսրայելը միշտ ակտիվ է եղել, հատկապես սիրիական տարածքներում ավիահարվածներ հասցնելու առումով: Սա խոսում է այն մասին, որ Իսրայելը միշտ փորձել է վերահսկել իր սահմանների մոտ գտնվող գործընթացները:
Այդ գնդակոծությունները, Գրիգորյանի կարծիքով, կապված են, առաջին հերթին, Սիրիայում լիբանանյան շիիթական «Հեզբոլլահ» կազմակերպության ազդեցության հետ, որն իր ենթակայության տակ տարբեր սպառազինություն ունի և դեռ շարունակում է նոր սպառազինություն ստանալ:
«Իսրայելի ավիացիայի հարվածների տակ են ընկնում հենց «Հեզբոլլահի» վերահսկողության տակ գտնվող տարածքները: Համոզված եմ, որ այս անգամ էլ նույն թիրախն էր ընտրված», — ասաց Գրիգորյանը:
Նրա խոսքով՝ ամենահետաքրքիրն այն է, որ իսրայելական ավիահարվածներին դիմակայելու համար ՀՕՊ համակարգեր են կիրառվել: Արաբագետը նախկինում նման դեպք չի հիշում: Ավելին, սիրիական կողմը հայտնում է խոցված ինքնաթիռի մասին, թեև Իսրայելը դա չի հաստատում:
Գրիգորյանի խոսքով` եթե ինքնաթիռն իսկապես խոցվել է, նշանակում է՝ դեպքերը լուրջ զարգացում են ստանում, հատկապես իսրայելական ՌՕՈՒ-ի անխոցելիության մասին անդադար խոսակցությունների ներքո: Մյուս կողմից, Սիրիայում ՀՕՊ համակարգը նույնպես բավական զարգացած է եղել:
Արևմուտքն ու Ռուսաստանը մոտեցրել են դիրքորոշումները
«Երկրների դիրքորոշումները փոխվել են: Ես կարծում էի, որ հակամարտության լուծման ճանապարհը գերտերությունների ակտիվ մասնակցությունն է լինելու», — ասաց Գրիգորյանը՝ ավելացնելով, որ վերջին երկու տարվա ընթացքում, բացի ավիացիայից, Սիրիայում հայտնվել է նաև ինչպես ամերիկյան, այնպես էլ ռուսական ցամաքային ուժերի որոշակի թվաքանակ: Դա նույնպես ազդում է իրավիճակի փոփոխման վրա: Դրանց տեղակայումն, անկասկած, համաձայնեցված է եղել:
Նա նշեց, որ այս ամենը կապված է ծայրահեղական իսլամիստների կտրուկ ուժեղացման հետ, իսկ նման աճ ոչ ոք չէր սպասում: Իրավիճակը սկսել է նմանվել Աֆղանստանին:
«Մենք տեսնում ենք համաձայնեցված դիրքորոշումներ, քանի որ կողմերը գիտակցում են, որ վտանգն արդեն դուրս է եկել տարածաշրջանային սահմաններից: Ոչ ոք երաշխավորված չէ, որ ԻՊ-ի նման մեկ այլ կառույց կրկին չի հայտնվի տարածաշրջանում, այդ պատճառով կողմերը սկսել են համագործակցել», — նշեց Գրիգորյանը:
Արաբագետի կարծիքով՝ դա չի նշանակում, որ հակասությունները կբացառվեն, սակայն փորձագետը հույս ունի, որ իսլամիստների դեմ պայքարն ավելի արդյունավետ կդառնա, ընդ որում ոչ միայն ԻՊ-ի, այլև Ահրար Ալ-Շամի, Ջաբհաթ ան Նուսրայի դեմ (որը պակաս վտանգավոր չէ):
Իրաքյան Քուրդիստանի գլխավոր հյուպատոսարանը կարևոր է
Իրաքյան Քուրդիստանում գլխավոր հյուպատոսարանի աշխատանքը շատ կարևոր է, այն թույլ է տալիս ավելի մոտ լինել տեղի ունեցող գործընթացներին:
«Հայաստանը որոշակի առևտրատնտեսական կապեր ուներ Իրաքի հետ: Հյուպատոսության առկայությունը թույլ կտա խորացնել այդ հարաբերությունները: Բացի այդ, այնտեղ հայ համայնք կա», — ասաց Գրիգորյանը:
Որոշակի խնդիրներ կան Էրբիլի և Բաղդադի միջև, սակայն դա չի բացառում Իրաքի Քրդստանի տարածաշրջանային դերը:
Իսլամիստները կարող են վերադառնալ Կովկաս
Գրիգորյանի խոսքով` քիչ է հավանականությունունը, որ իսլամիստները կմասնակցեն Ղարաբաղյան հակամարտությանը, քանի որ ԻՊ անդամները չեն գնա Ադրբեջանի դեմ կռվելու:
«Ադրբեջանի անվտանգության պետական ծառայության ղեկավարը հայտնել է, որ երկրի շուրջ 900 քաղաքացի ԻՊ-ի շարքերում է: Սակայն դժվար թե նա հաշվարկած լինի բոլոր կազմակերպությունները, ինչպես նաև այն ադրբեջանցիներին, որոնք գտնվում են Թուրքիայում, սակայն չեն կարող անցնել Սիրիա վերահսկողության ուժեղացման պատճառով: Կովկասի համար վտանգն առկա է», — ասաց արաբագետը:
Նրա խոսքով` Ադրբեջանում իսլամիստների ազդեցության աճ է նկատվում: Պարբերաբար այնտեղ իսլամիստների և նրանց համակիրների են ձերբակալում, որոնք անմիջական վտանգ են ներկայացնում իշխանությունների համար:
«Իսլամական պետություն. ակունքներից մինչև խալիֆայության հռչակում» գիրքը
Գրիգորյանը Sputnik Արմենիային նվիրեց իր հեղինակած «Իսլամական պետություն. ակունքներից մինչև խալիֆայության հռչակում» գիրքը, որում նա անդրադարձել է այդ կառույցի առաջացման ակունքներին:
Հեղինակի խոսքով՝ նա փորձել է ուսումնասիրել կազմակերպության առաջնորդներին, պարզել այն պատճառները, որոնք հնարավորություն են տվել այդ կառույցին շատ արագ վեր բարձրանալ և դառնալ իսլամական ծայրահեղ արմատականության առաջատարը:
«Գրքում տալիս եմ նաև նմանատիպ կառույցների դեմ արդյունավետ պայքարելու իմ տեսլականը, որոշակի մտքեր եմ արծարծել այն իրողությունների շուրջ, որ իսլամական ծայրահեղ արմատականությունը, գաղափարախոսությունը արմատախիլ անել հնարավոր չէ: Կարծել թե, հնարավոր կլինի իսլամական պետությանը ոչնչացնել և դրանով ամեն ինչ կավարտվի, սխալ է, բայց միտումները չեզոքացնել հնարավոր է»,- ասաց Գրիգորյանը:
