Թուրքիան ազատվում է սանձերից

Թուրքիայում սպասվող սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեին ընդառաջ երկրի կառավարությունը փորձեց քարոզչություն իրականացնել մի շարք եվրոպական երկրներում, սակայն եվրոպական երկրները թույլ չտվեցին, որ իրենց տարածքում քարոզչական գործունեություն իրականացվի, ինչի հետևանքով Թուրքիան հարաբերությունները սրեց եվրոպական մի շարք երկրների հետ ու դարձավ ավելի ագրեսիվ ու ավելի անհանդուրժող։

Իրականում այն ամենը, ինչ կատարվում է Թուրքիայի հետ միջազգային քաղաքական ասպարեզում, դեռ երկար ժամանակ է մնալու համաշխարհային հանրության ուշադրության կենտրոնում: Դեռ շատ փորձագետ-վերլուծաբաններ են փորձելու հասկանալ, թե ի վերջո ինչ տեղի ունեցավ այդ երկրում, ինչպես ստացվեց, որ Անկարան, որին ընդամենը մի քանի քայլ էր մնացել Եվրամիության լիարժեք անդամ դառնալուց, և որը ՆԱՏՕ-ի լիարժեք անդամ էր ու, ավելին, այդ հյուսիս-ատլանտյան դաշինքի ամենաազդեցիկ անդամներից մեկը, կտրուկ փոխեց իր արտաքին քաղաքականության ձևաչափերն ու առաջնահերթությունները։

Սակայն մի բան արդեն ակնհայտ է. Թուրքիան իր այսօրվա նախագահ Էրդողանի օրոք այլևս երբեք արևմտյան քաղաքակրթության նորմերին չի համապատասխանելու ու ոչ էլ փորձելու է համապատասխանել: Չի փորձելու այն պատճառով, որ չի ուզում, ձեռնտու չէ… Նաև այն պատճառով, որ պարզապես չի էլ կարողանալու:

Որովհետև արևմտյան նորմերին համապատասխանելն ու եվրոպական երկրների հետ մտերմություն անելը կնշանակեր համակերպվել այն հանգամանքի հետ, որ երկիրը սեփական կամքով է փլուզվում։

Թուրքիայի թեմայով խոսելիս չի կարելի անտեսել ոչ քրդական փաստը, ոչ էլ այն հանգամանքը, որ Սիրիայում տեղի ունեցող զարգացումները հանգեցրին այնպիսի մի իրավիճակի, որ այնտեղ ոչնչացվող ահաբեկչական կազմակերպությունների տասնյակ հազարավոր անդամներն արդեն հատել են սահմանը ու հայտնվել Թուրքիայում։ Ու պաշտոնական Անկարան պարտավոր է այդ վտանգի դեմ պայքարել այնպիսի դաժան մեթոդներով, որոնց հետ արևմտյան քաղաքակրթությունը ոչ մի դեպքում չի համակերպվելու:

Իրականում երկրի փլուզման պատճառները շատ են, ու այն, որ Թուրքիայի հարաբերությունները Եվրամիության, ընդհանրապես արևմտյան քաղաքակրթության նորմերի հետ ընդհանրապես չեն համընկնում, ավելին, իրարից անչափ հեռու են, երևի թե ամենակարևոր հանգամանքն է: Կարևորագույն, բայց ոչ միակ:

Կոպիտ ասած, եվրոպացիները թուրքերին անընդհատ փորձում էին «գցել», այնպիսի քայլեր էին պարտադրում, որոնք Թուրքիայի համար ինքնուրույն երկիրը փլուզելու պես մի բան էր նշանակում:

Իսկ եվրոպացիները դեռ մինչև վերջ չեն գիտակցում տեղի ունեցող գործընթացների լրջությունը, չեն հասկանում Եվրամիության փլուզման ու Թուրքիայի հետ լարվող հարաբերությունների հետ պատճառահետևանքային կապը։ Կամ էլ հասկանում են, բայց այնքան են վախենում այդ ամենը խոստովանել, որ անընդհատ ինչ-որ ուրիշ պատճառներ են փնտրում: Չէ՞ որ իրականում հաստատված նորմերի փլուզումը, ինչն այսօր Եվրամիության անդամ — երկրներում է տեղի ունենում, իսկապես վախեցնող է: Մոտավորապես այնպես, ինչպես Խորհրդային Միությանն էր վախեցնում այն ամենը, ինչը տեղի ունեցավ մեզ մոտ 1900-ականների սկզբին։

Ինչևէ, այդ ամենը դեռ պետք է հասկանալ, գիտակցել, վերլուծել, ինչպես ասում էն, մարսել, ու հետո նոր հնարավոր կլինի ինչ-որ հետևություններ անել ու վերջնական որոշում կայացնել, թե որ կողմ է ընդհանրապես շարժվելու ժամանակից մարդկային քաղաքակրթությունը:

Այսօր դեռ դրա ժամանակը չի եկել: Առայժմ կարող ենք ընդամենը հետևել, արձանագրել, թե ինչ է թուրք — եվրոպական հարաբերություններում կատարվում ու, ի վերջո, հասկանալ, որ այդ ամենը բավական վտանգավոր է բոլորի համար: Քանի որ եթե մինչ օրս Թուրքիային ինչ-որ կերպ հնարավոր էր սանձել, ապա հիմա այդ սանձերը վերացել են, ու անհասկանալի է, թե ինչպես է Թուրքիան իրեն դրսևորելու միջազգային քաղաքական ասպարեզում։

Մի խոսքով, Թուրքիայի տապալման ժամանակը մի փոքր ավելի շուտ վրա հասավ, քան 2 տարի առաջ էինք ենթադրում: Այն ժամանակ մոտավորապես 5-7 տարվա կանխատեսում էինք անում, սակայն գործընթացները շատ ավելի արագ զարգացան։