ԵՐԵՎԱՆ, 22 փետրվարի — Sputnik. Human Rights Watch միջազգային կազմակերպությունը «Ե՞րբ եմ ես տուն գնալու: Երեխաների դեմ բռնությունն ու խտրականությունը հաստատություններում և որակյալ ներառական կրթության բացակայությունը Հայաստանում» վերտառությամբ 102-էջանոց զեկույց է հրապարակել, որում նկարագրվում է՝ ինչպես են հազարավոր երեխաներ ապրում մանկատներում, սահմանափակ կարողություններ ունեցողների հատուկ դպրոցներում և այլ հաստատություններում:
Նշվում է, որ Հայաստանում հազարավոր երեխաներ աղքատության պատճառով բաժանվում են և տեղափոխվում համապատասխան հաստատություններ: Ըստ զեկուցողների` երկրի կառավարությունը պետք է շուտափույթ կերպով ապահովի համայնքային ծառայություններ և որակ, ներառական կրթություն, որպեսզի երեխաները, այդ թվում սահմանափակ կարողություններ ունեցող, կարողանան մեծանալ ընտանիքում:
Նման հաստատություններում գտնվող երեխաների 90 տոկոսն ունեն առնվազն մեկ ողջ ծնող: Կազմակերպությունը նաև պարզել է, որ Հայաստանի կառավարության կողմից բավարար քայլեր չեն ձեռնարկվում այդ երեխաների համար ապահովելու որակյալ ներառական կրթություն:
Ներառական կրթություն պետք է ապահովվի նաև սահմանափակ կարողություններով երեխաների համար, որպեսզի նրանք կարողանան ուսում ստանալ իրենց համայնքների դպրոցներում:
«Հայաստանի կառավարությունը որոշ համարձակ պարտավորություններ է ստանձնել այս հաստատություններում երեխաների թիվը կրճատելու ուղղությամբ, բայց պետք է համոզվել, որ այդ խոստումները կուղեկցվեն լուրջ և կայուն գործողություններով,- ասել է HRW-ի՝ Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի նախագահ Ջեյն Բուչանանը:- Բոլոր երեխաներն իրավունք ունեն մեծանալու ընտանիքում, և կառավարությունն ու դոնոր ռեսուրսները պետք է աջակցեն ընտանիքներին ու երեխաներին, ոչ թե հաստատություններին»:
Զեկույցում նշվում է, որ ո՛չ աղքատությունը, ո՛չ սահմանափակ կարողությունները չեն կարող արդարացնել այն, որ երեխաները բաժանվում են ծնողներից կամ ուղարկվում նման հաստատություններ: Այդ հաստատությունները հաճախ գլխավորապես սոցիալական ծառայություններ են մատուցում աղքատ, գործազուրկ, առողջական կամ բնակարանային խնդիրներ ունեցող ընտանիքներին կամ սահմանափակ կարողություններ ունեցողներին: Այդպիսի ծառայություններն ու անձնակազմը հաճախ ավելի շատ կենտրոնացած է հատուկ հաստատություններում, քան սահմանափակ կարողություններ ունեցող երեխաների կրթական և վերականգնողական համայնքներում: Դա ստիպում է շատ ծնողների իրենց երեխաներին ուղարկել հատուկ հաստատություններ, անգամ եթե նրանք կգերադասեին երեխաներին մեծացնել տանը:
Կառավարությունը նպատակ ունի մինչև 2020թ. երեխաներին հանել առնվազն 22 հաստատություններից և այդ շինությունները վերածել համայնքային ծառայությունների կենտրոնների, նշվում է զեկույցում: Ընդ որում, որոշ հաստատություններ արդեն ենթարկվել են նման փոխակերպման: Սակայն 3 մանկատներ, որոնք բացառապես ապահովում են սահմանափակ կարողություններով երեխաների, պահպանվում են: Իրավապաշտպանները նշում են, որ սահմանափակ կարողությունների տեր երեխաներին մյուսներին հավասար ընտանիքի հոգածության տակ չպահելը խտրականություն է, և պետք է անմիջապես վերջ տրվի դրան: Առաջընթաց չի նկատվում նաև Ընտանեկան օրենսգրքի փոփոխություններում, որոնցով նախատեսվում էր թեթևացնել երեխաների դաստիարակությունը և որդեգրումը, տարբերակ, որը կարևոր է, երբ երեխաները չեն կարող ապահով կերպով վերադառնալ իրենց կենսաբանական ծնողների մոտ:
