Լաուրա Սարգսյան, Sputnik.
Խորդուբորդ ասֆալտապատ փողոցով մենք հասանք Բարեկամավան գյուղ: Թվում է, թե կարելի է նախանձել բարեկամավանցիներին, չէ՞ որ նման ասֆալտ նույնիսկ Երևանում չկա: Սակայն գյուղին մոտենալուն պես տպավորությունը փոխվում է: Գորշ, կիսավեր տների ֆոնին առանձնանում են հայկական եռագույնի երանգներով ներկված դարպասները և ծխնելույզից ելնող ծուխը: Բարեկամավանի դատարկ փողոցներով ալարկոտ իրենց քարշ են տալիս շները:
Սակայն ժամանակին բարեկամավանում կյանքը եռում էր՝ իր բոլոր դժվարություններով և ուրախություններով: Այսօր այստեղ երիտասարդություն գրեթե չի մնացել՝ բացառությամբ մի քանի ընտանիքի, որոնց թվում են նաև Ղարաքեշիշյանները:
«Ես ծնվել ու մեծացել եմ գյուղում, այստեղ են ծնվել նաև իմ երկու դուստրերը: մենք սիրում ենք մեր տունը և չենք ցանկանում լքել այն: Ճիշտ է, երբ կրակում են, դու մոռանում ես ամեն բան, նույնիսկ տան հանդեպ ունեցած սերդ։ Այդ պահին միայն մի բանի մասին ես մտածում` ինչպես պաշտպանել երեխաներիդ ու հարազատներիդ», — Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Վարդան Ղարաքեշիշյանը:
Վարդանը երկու դուստր ունի` Անահիտն ու Մանեն: Երկուսն էլ հաճախում են գյուղի միակ դպրոցը, որտեղ 21 աշակերտ է ուսանում: Նույնքան մանկավարժ ու աշխատակից կա այդ դպրոցում: Մինչ մենք զրուցում էինք Վարդանի հետ, աղջիկները սեփական բաղադրատոմսով ճաշ էին եփում հավերի համար` օգտագործելով կարտոֆիլ, գազար և ջուր:
Անահիտը` ավագ քույրը, պարբերաբար խառնում էր ճաշը, Մանեն կրակն էր վառ պահում` եղևնու կոներ ավելացնելով: Անահիտի սիրած առարկան գրականությունն է, իսկ սիրելի գրողը` Հովհաննես Թումանյանը, Մանեն` հակառակը, ամեն ինչում հստակություն է սիրում, այդ իսկ պատճառով նախընտրում է մաթեմատիկան: Աղջիկները սիրում են իրենց տունը նույնքան, որքան և հայրը. հարազատ վայրերը լքելու, նույնիսկ հարևան գյուղ գնալու միտքն արցունք և տխրություն է առաջացնում:
«Բակս ոչ մի բանի հետ չեմ փոխի»,- ասում է Մանեն` փոքր-ինչ հուզված: Չէ՞ որ նա լավ գիտի, թե ինչ է նշանակում տունը երկար ժամանակ լքելը:
2016 թվականի դեկտեմբերին Հայաստանի կառավարության «Սահմանակից գյուղերի երեխաները» ծրագրի շրջանակում Մանեն եկավ Երևան և այստեղ անցկացրեց երեք օր: «Ծրագիրն ինձ դուր եկավ, մենք նույնիսկ տիկնիկային թատրոն այցելեցինք: Սակայն ես շատ էի կարոտում և ուզում էի շուտ տուն վերադառնալ»,- ասում է Մանեն:
Աղջիկները մնացին շարունակելու ճաշ եփելը, իսկ մենք շարունակեցինք զրույցը Վարդանի հետ: Նա մեզ տուն հրավիրեց, սակայն դրսում այնքան տաք եղանակ էր, որ նախընտրեցինք մնալ բակում և ջերմանալ արևի ճառագայթներից:
Ղարաքեշիշյանների ընտանիքում օրը սկսվում է վաղ առավոտից. տանտերերը խնամում են անասուններին, երեխաներին դպրոց ճանապարհում, եփում-թափում են, տունն են հավաքում: Վարդանն այդ ընթացքում տղամարդու գործերով է զբաղված. ցախ է կոտրում, խոտ է դիզում կամ էլ տանիքն է վերանորոգում, որը բազմիցս ադրբեջանական կողմից ռմբակոծության է ենթարկվել:
«Վերջին կես տարին մեզ մոտ լուռ է, չեն կրակում, հանգիստ ապրում ենք: Ցավոք, Հայաստանի հետ մեզ միայն մի ճանապարհ է կապում, որը երբեմն նույնպես ռմբակոծության տակ է հայտնվում: Եթե որևէ բան պատահի, ոչ մի տեղ փախչել հնարավոր չի լինի»,- իր մտավախություններն է արտահայտում Վարդանը:
Վարդանի կինը դպրոցում խոհարար է աշխատում` երեխաների համար ճաշ է եփում, իսկ քանի որ դպրոցը բավարար միջոցներ չունի, նա որպես աշխատավարձ սնունդ է ստանում: Վարդանի մայրը նույն դպրոցում հավաքարար է աշխատում: Վարդանը վաղուց ընտելացել է այս պայմաններին, սակայն իր դուստրերի համար ավելի լավ ապագա է ցանկանում: Գյուղում ոչ աշխատանք կա, ոչ տեղ, որտեղ հնարավոր լիներ որևէ բան սովորել կամ ժամանակ անցկացնել: Բարեկամավանի տեսարժան վայրերը խաչքարն ու եկեղեցին են:
Գյուղում նույնիսկ գազ չկա, ջուրը տուն չի հասնում: Գյուղացիների միակ ուրախությունն այն է, որ էլեկտրաէներգիայի ամբողջ ծախսը հոգում է Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը: Այսօրվա դրությամբ բանակցություններ են վարում Բարեկամավանից Կոթի գյուղ երթուղային գիծ բացելու համար, քանի որ այլ հասարակական տրանսպորտ ներկա պահին այստեղ չկա:
Ղարաքեշիշյանները հույս ունեն, որ շուտով ամեն բան դեպի լավը կփոխվի և որ ոչ մի տեղ չեն գնա իրենց հարազատ Բարեկամավանից:
