Հայաստան ժամանած Հասան Ռոհանին ու ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանն այսօր համագործակցության խորացմանն ուղղված մի շարք փաստաթղթեր են ստորագրել, սակայն կարելի է ենթադրել, որ երևանյան այցի ու բանակցությունների ընթացքում ձեռք բերված քաղաքական պայմանավորվածությունները դժվար թե մանրամասն ներկայացվեն հասարակությանը։ Կարելի է ենթադրել, որ նախագահները չէին կարող շրջանցել նաև հարևան Ադրբեջանի, մյուս հարևան Թուրքիայի կամ, օրինակ, Իսրայելի ու Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վերաբերյալ խնդիրները։
Տարածաշրջանն այսօր այնպիսի բարդ իրավիճակում է, որ այդ երկրներից յուրաքանչյուրի հետ կապված քննարկելու հարցեր կան: Ըստ այդմ` պայմանավորվածություններն էլ այնպիսին կլինեն, որ բոլորի մասին չի բարձրաձայնվի:
Ադրբեջան
Անհրաժեշտ է հաշվի առնել, օրինակ, որ Ադրբեջանն այսօր բավական սերտ կապեր է զարգացնում Իսրայելի հետ, այնքան սերտ, որ մինչև 5 միլիարդ դոլարի զենք է ուզում ձեռք բերել։ Եվ դա ոչ միայն մեզ կարող է անհանգստացնել, այլև` իրանցիներին, քանի որ նրանք այդ մտերմիկ խաղերը բավական կոշտ են ընդունում ու Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի` Բաքու կատարած այցն էլ լրջորեն քննադատեցին:
Ղարաբաղ
Թեհրանը բավական լուրջ դերակատարում ունի Ղարաբաղյան խնդրի հարցում։ Այս պետությունն, ի դեպ, պատրաստ է ավելի ընդլայնել իր ազդեցությունը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում, պատրաստ է միջնորդ հանդիսանալ, որ Հայաստան–Ադրբեջան հարաբերությունները կարգավորվեն գոնե այն աստիճան, որպեսզի ապրիլյան դեպքերի պես ռազմական բախում այլևս տեղի չունենա:
Իսկ Իրանը, ինչպես գիտենք, բավական լուրջ է վերաբերվում միջազգային ասպարեզում ստանձնած պարտավորություններին։ Ու եթե Ռոհանին Երևանում ասում է «…մեզ համար Հայաստանը և Ադրբեջանը բարեկամ երկրներ են, և հուսով ենք, որ ականատես կլինենք տարածաշրջանում կայուն խաղաղության հաստատմանը, իսկ դա բխում է տարածաշրջանային շահերից», ապա կարող ենք համոզված լինել, որ դա Իրանի իրական որդեգրած քաղաքականությունն է տարածաշրջանում:
Թուրքիան ու Սիրիան մեկ փաթեթում
Իրան — Թուրքիա հարաբերությունները վերլուծելիս չի կարելի չանդրադառնալ սիրիական կարգավորման խնդրին: Հիշենք, որ ընդամենը օրեր առաջ թուրքական ծայրահեղականները բազմաթիվ միտինգներ էին կազմակերպել ռուսական և իրանական դեսպանատների դիմաց, ու թուրքական ոստիկանությունն իսկապես ոչ մի ռեալ քայլերի չդիմեց այդ ժամանակ:
Թե ինչի հանգեցրեց նման անպատասխանատու վերաբերմունքը, հայտնի դարձավ օրեր անց. Ռուսաստանի դեսպան Անդրեյ Կառլովի սպանությունը դեռ երկար ժամանակ կմնա քաղաքական դիվանագիտության ներկայացուցիչների հիշողության մեջ…
Ինչ վերաբերվում է ընդհանուր առմամբ Թուրքիայի դերակատարմանը տարածաշրջանում, ապա այդ հարցում նույնպես բավական լուրջ խնդիրներ կան, մանավանդ ռուս դեսպանի սպանությունից հետո։ Չմոռանանք, որ Թեհրանը Ռուսաստանի Դաշնության հետ ուս-ուսի է գործում սիրիական խնդրի կարգավորման հարցում: Ու, կարծես թե, հիմա ինչ-որ փուլի են հասել, երբ արդեն կարելի է քաղաքական առաջխաղացման մասին մտածել։
Քանի որ առաջիկայում նախատեսվում է Աստանայում սիրիական հարցի շուրջ բանակցություններ անցկացնել Սիրիայի կառավարության և այսպես կոչված չափավոր ընդդիմության ներկայացուցիչների միջև, իսկ այդ հանդիպման կազմակերպիչներն էլ Ռուսաստանը, Թուրքիան և Իրանն են, կարելի է ենթադրել, որ ռուսներն ու իրանցիները բարիկադի մի կողմում են լինելու, իսկ Թուրքիան` մյուս։ Թուրքիան իր ուսերի վրա է վերցրել Սիրիայի չափավոր ընդդիմության հետ ինչ-որ շփումներ կարգավորելու խնդիրը, իսկ Ռուսաստանն ու Իրանը Բաշար ալ Ասադի վարչակազմի դիվանագիտական կորպուսի հետ էին հարցերը համաձայնեցնում…
Ինչևէ, եթե Սարգսյան-Ռոհանի հանդիպման ժամանակ այս բոլոր հարցերը քննարկված լինեն, միևնույն է` լայն հասարակությունն այդ ամենի մասին ոչինչ չի իմանա պաշտոնական հաղորդագրություններից։ Միայն ժամանակը ցույց կտա, թե նշված հարցերում ինչ դերակատարություն կունենա մեր հարևան Իրանը։
