Երեք տարի առաջ Դետրոյթում ամեն ինչ այնքան վատ էր, որ քաղաքը սնանկ ճանաչվեց, քաղաքապետ Քվեյմ Քիլպատրիկն էլ 28 տարվա ազատազրկման դատապարտվեց: Մոտավորապես այդ ժամանակ էլ Հայաստանի տնտեսությունը սկսեց նմանվել մի դիստրոֆիկի, որին խոստանում էին կերակրել, բայց սովամահ էին անում:
Առաջին հայացքից թվում է, թե ամերիկյան մեգապոլիսին ու Հայաստանի գլխավոր քաղաքին իրար կապող ուրիշ որևէ բան գտնելը հեշտ չէ, սակայն արդեն այսօր երկուսի կյանքում էլ փոփոխություններ կան, և տնտեսական ու քաղաքական ասպարեզում նոր դեմքեր են հայտնվել: Հայաստանում՝ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը, Դետրոյթում` բարեփոխումներ իրականացնող միլիարդատեր Դեն Գիլբերտը: Քանի որ, ըստ ամենայնի, Դետրոյթում գործերն ավելի շուտ կկարգավորվեն, քան Երևանում, մի քանի խոսք այն մասին, թե ինչ է կատարվում Դետրոյթում:
2009 թվականին «շարժիչների» քաղաքում գործազրկության մակարդակը (28 տոկոս) գրեթե եռակի գերազանցում էր միջին ամերիկյան ցուցանիշը, բնակչությունը հեռանում էր Դետրոյթից ու հաստատվում Ամերիկայի տարբեր քաղաքներում: Այս իրավիճակը ձգվեց մինչև անցյալ տարի:
Իսկ ի՞նչ եղավ 2015 թվականին: Տեղացի միլիարդատեր Դեն Գիլբերտը (այս դեպքում կարևոր է տեղացի լինելու հանգամանքը) քաղաքային տնտեսության ակտիվացման համար շուրջ 2 մլրդ դրեց սեփական գրպանից:
«Կարծում եմ՝ վաղուց պետք էր խոստովանել, որ սա ինչ-որ անցողիկ ֆենոմեն չէ», — համեստորեն նշեց Գիլբերտը՝ ավելացնելով, որ քաղաքում այժմ լրիվ այլ մթնոլորտ է:
Բացի փողից (ինչպես տեսնում ենք, միայն Հայաստանում չէ, որ փողերը հեշտորեն գողանում են), ի՞նչն օգնեց վերագործարկել դետրոյթյան շարժիչը:
Գիլբերտը ոչ միայն միլիարդատեր է, այլև՝ խելացի մարդ, որը հիմնական հարվածի ուժն այսպես սահմանեց.
«Ես կարծում եմ, որ քաղաքը կարելի է անվանել մկանների ու ինտելեկտի հատման կետ: Մենք առաջվա պես շատ բան ենք արտադրում, շատ բան փոխում. դրանք մկաններն են: Իսկ ինչ վերաբերում է ինտելեկտին, այստեղ դրա պակաս չկա: Սա այն տեղն է, ուր ձգտում են գալ գործարարները, մարդիկ, որոնք նորարարական գաղափարներ ու տեխնոլոգիաներ են հնարում: Այսպիսով մենք ունենք և՛ մեկը, և՛ մյուսը»:
Հայաստանում էլ կան այս երկու գործոնները: Ուղեղն այն թիմն է, որը հավաքում է Կարեն Կարապետյանը՝ ընտրելով անհրաժեշտն ու թերություն գտնելով անօգտակարի մեջ: Քաղաքի մկաններն էլ գործազուրկներն են: Հատման կետը` մեկը մյուսին միացնող կետը: Մնաց փողի հարցը: Սա լուրջ գործ է: Երևանի օլիգարխները ինքնամոռաց մարդասիրության դրսևորումներ առայժմ չեն ցուցաբերել: Ի՞նչ կլինի հետո, դժվար է ասել. հույսը վերջինն է մահանում:
Իսկ հիմա, առանց մեկենասների օգնությանը սպասելու, ամենաճիշտ ուղին է ընտրված. 2017 թվականին պետական կառավարման մարմինների ծախսերը կկրճատվեն ավելի քան 1 մլրդ դրամով, միայն Ազգային անվտանգության խորհրդում աշխատատեղերի կրճատման հաշվին պետության ղեկավարի աշխատակազմը կտնտեսի շուրջ 550 մլն, ևս 390 մլն պետբյուջե կվերադարձնի ԱԺ-ն, դրա փոխարեն 40 մլն-ով կավելանա պետական պարգևավճարների համար հատկացվող գումարը: Այսինքն՝ ինտելեկտը շարունակվում է գնահատվել:
Եվս մի հանգամանք. կառավարությունը չի խոստանում մի բան, որը տալ չի կարող, օրինակ՝ կենսաթոշակների բարձրացում: Ավելի ազնիվ է:
Եվ ամենավերջին, բայց բոլորովին էլ ոչ անկարևոր փաստը. նոր կառավարության անդամներից շատերի՝ մարդկանց ու իրենց շրջապատող իրականության հանդեպ հայացքները գրեթե մոռացված իմաստավորում են ստանում, ինչն անհամեմատելի է բազմանշանակ գոռոզության ու անհաղթահարելի սնապարծության հետ:
Հ.Գ. Երևանի ու Դետրոյթի նմանության հարցի վերաբերյալ: Դետրոյթում այսօր 680 հազար մարդ է ապրում: Սակայն կա նաև, այսպես կոչված, «Դետրոյթի մետրոպոլիտենի տարածք», որտեղ ավելի քան 4 մլն մարդ կա: Իսկ դա ավելի շատ է, քան Հայաստանի ամբողջ բնակչությունը, անգամ երկրի ծաղկուն շրջանում:
