Ջիվանյանը Sputnik Արմենիային պատմեց հայրենադարձության, հայաստանյան կյանքի և այն մասին, թե ինչպես է նա Սոֆիայում հիմնել հագուստի արտադրություն և ջինսե տաբատներ տրամադրել բրենդային խանութներին: Զրույցը վարեց Լաուրա Սարգսյանը:
- Ե՞րբ և ինչպե՞ս եք ժամանել Հայաստան:
— Առաջին անգամ Հայաստան եմ եկել 1968թ.-ին՝ ընդունվելով Պետական պոլիտեխնիկական համալսրանի էլեկտրամեխանիկական ֆակուլտետ: Ավարտելով ուսումս 1973թ.-ին՝ վերադարձա Սիրիա: Երկրորդ անգամ ժամանեցի 2001թ.-ին, հասկանալով, որ ցանկանում եմ մնալ պատմական հայրենիքում: Ես միշտ կապված եմ եղել Հայաստանի հետ և կարծում եմ, որ կյանքիս լավագույն տարիները, մասնավորապես ուսանողությունս, անցկացրել եմ այստեղ:
Նույն 2001թ.-ին ես սրտի վիրահատություն տարա: Արթնանալով անզգայացումից հետո և վերաիմաստավորելով կյանքս՝ հասկացա, որ բոլորովին չեմ ցանկանում վերադառնալ այնտեղ, որտեղ ամեն ինչ կառուցված է սոսկ բիզնեսի և ֆինանսների վրա: Ես ոչ մի երկրում չեմ տեսել նման անկեղծ և անաչառ մարդկային ջերմություն, որն առկա է Հայաստանում:
Բուլղարիայում սկսած հագուստի արտադրությունը, դժբախտաբար, ձախողվեց Հայաստանի չափազանց փոքր շուկայի պատճառով: Այդ ժամանակ ընտանիքիս հետ ռեստորան բացեցինք, որը գործում է արդեն 15 տարի: Ունեմ մի տղա, երկու աղջիկ և չորս թոռ:
- Ձեր նախնիները նույնպե՞ս ծնվել են Հայաստանի սահմաններից դուրս:
— Մորս նախնիները Կոնստանդնուպոլիսից են, իսկ հորս նախնիները՝ Այնթապից: Դեռ 1910 թ-ին պապս, կանխատեսելով վտանգը, ընտանիքը տեղափոխել է Հալեպ, իսկ ինքը հետ է վերադարձել: 1915թ.-ի ջարդերի ժամանակ հրաշքով է փրկվել, բայց իր դեմ մահափորձից հետո միայն վիրավորվել է: Պապիս թուրք ընկերներն օգնել են նրան տուն հասնել:
Հայրս Ֆրանսիայում սովորել է ատամնաբույժի մասնագիտությունը, սակայն, հասկանալով, որ դա իր կոչումը չէ, սեփական բիզնեսն է հիմնել Իրաքում: Շուտով քաղաքական նկատառումներով տեղափոխվել է Լիբանան, այդտեղից էլ՝ Հալեպ, որտեղից 1960թ-ին մենք տեղափոխվեցինք Դամասկոս: Ես այնտեղ եմ մեծացել՝ ավարտելով հայկական գիմնազիան:
Դամասկոսում հայրս գործարան ուներ, որտեղ ես աշխատել եմ Հայաստանից վերադառնալուց հետո: Սկսել եմ ինժեների օգնականից: Հայրս սովորեցրել է ինձ ամեն ինչի աստիճանաբար հասնել, փուլ առ փուլ:
Շուտով ես իմ գործը հիմնեցի էներգետիկայի ոլորտում: Հետո ընտանիքիս հետո տեղափոխվեցի Կահիրե, որտեղ մեծացել են իմ երեխաները: Սկզբից նրանք հայկական դպրոց էին հաճախում, հետո ընդունվեցին բուհ: Հետագայում տեղափոխվեցինք Բուլղարիա, որտեղ, տնտեսական փոփոխություններից հետո, դարձա առաջին ներդրողներից մեկը՝ բացելով հագուստի արտադրության գործարան:
- Կպատմե՞ք Սոֆիայում Ձեր գործունեության մասին:
— Սոֆիայում հիմնել էի քառահարկ գործարան, որտեղ աշխատում էր 1200 կին: Քանի որ ես շատ եմ սիրում Արման անունը, բայց առաջին և միակ որդուս անվանել էի Հովհաննես, ապա գործարանն անվանեցի «Arman text»: Կարճ ժամանակահատվածում գործարանը սկսեց զարգանալ. մենք գործարան հիմնեցինք Նյու Յորքում և դարձանք տղամարդու և կնոջ հագուստի, մասնավորապես, ջինսե տաբատների և շապիկների մատակարար այնպիսի հայտնի ընկերությունների համար, ինչպիսիք են Calvin Klein-ը և Tommy Hilfiger-ը:
Տրիկոտաժը գնում էինք Թուրքիայից, իսկ ջինսե կտորը՝ ներմուծում Բրազիլիայից: Բուլղարիայի գործարանում մշակում էինք կտորը. լվանում քարերով, պտտեցնում հատուկ մեքենաներում, որից հետո կարում էինք տարբեր ոճի տաբատներ: Օրական արտադրում էինք 8000 ջինսե տաբատ:
Բուլղարիայի կառավարությունն ամեն կերպ նպաստում էր տեքստիլի արդյունաբերության զարգացմանը: Դրա շնորհիվ մեր գործարանը և հետագայում բացված մյուս ձեռնարկություններն ապահովում էին բյուջեում թեթև արդյունաբերութունից գանձվող հարկերի 40 տոկոսը:
-Ինչպե՞ս է Ձեզ հաջողվել կազմակերպել մեծ կոլեկտիվի աշխատանքը:
— Մեր գործում հատուկ դեր է խաղում գրագետ մենեջմենթը: Տնօրենը չպետք է հրամայի, նա պետք է լինի թիմի շարժիչ ուժը և բոլոր աշխատակիցների ընկերը: Դու պետք է խիստ լինես, բայց, միաժամանակ, քեզ պետք է հարգեն ու սիրեն:
Ընդմիջման ժամանակ ես աշխատողներիս հետ նույն ճաշարանում էի սնվում: Օրեր էին լինում, երբ մենք ուշացնում էինք արտադրանքը, և բոլորը, այդ թվում նաև ես, գիշեր-ցերեկ աշխատում էին: Գործարանին կից բացել էինք հատուկ սուպերմարկետ, որտեղ գործարանի աշխատակիցները կարող էին ցանկացած ապրանք գնել ինքնարժեքով:
-Դժվար չէ՞ր արդյոք թողնել այդ ամենը և տեղափոխվել Հայաստան:
— Հայրենիքը սիրել՝ չի նշանակում տանը կախել Արարատ լեռան նկարը և գովերգել այն: Ես վաճառեցի գործարանս, երբ որոշեցի տեղափոխվել Հայաստան: Ամեն մարդ, որի երակներում հայկական արյուն է հոսում, պետք է վերադառնա պատմական հայրենիք: Հայաստանում կարելի է հիմնել ցանկացած բիզնես և լավ ապրել օրենքի շրջանակում:
