«Երևան–Բաթում». Մանթաշևից մինչև Եսենին ու Շահանե

Ֆիլմի ստեղծման գաղափարի, Վրաստանի հասարակության արձագանքի և ֆիլմի էկրանավորման մասին պատմեց «Ագորա-Ջորջիա» կազմակերպության ղեկավար, «Երևան-Բաթում. բարեկամության ճանապարհ» ֆիլմի պրոդյուսեր, ռեժիսոր, սցենարիստ Վիկտորյա Մաքսոևան։ Զրուցեց Լաուրա Սարգսյանը։

-Պատմեք ֆիլմի մասին, ինչի՞ մասին է այն։

— Մեր ֆիլմը մի քանի թեմատիկ ուղղություններ ունի։ Մենք պատմում ենք Աջարիայի հանգստավայրերի, Վրաստանի մշակույթի մասին` հայտնի խոհանոցով, 20 կմ երկարությամբ լողափերով, գինու տուրիզմով, բացառիկ մերձարևադարձային կլիմայով։ Պատմում ենք Բաթումի տեսարժան վայրերի մասին` բուսաբանական այգու, դելֆինարիայի։

Ֆիլմում պատմվում է նաև Աջարիայի հայերի մասին։ Մասնավորապես` Բագրատ Թադվերիձեն պատմում է այն մասին, թե ինչպես է Բաթումում հիմնվել Հայ առաքելական եկեղեցին։ Սուրբ Քրիստոս Ամենափրկիչ տաճարը կառուցվել է XIX դարում հիմնված փոքրիկ փայտե եկեղեցու տեղում։ Այն կառուցվել է գերմանացի ճարտարապետ Մարֆելդի նախագծով (Ռոբերտ Մարֆելդ` ռուս և գերմանացի ճարտարապետ — խմբ.) հարուստ քաղաքացիների նախաձեռնությամբ և Մանթաշևի ֆինանսական աջակցությամբ։ Եկեղեցին մինչ օրս գրավում է ոչ միայն Աջարիա այցելող հայերին, այլև մահմեդականներին։ Հաճախ տաճարը ոգեշնչման աղբյուր է դառնում մահմեդական զբոսաշրջիկների համար, նրանք սկսում են հետաքրքրվել Հայաստանով, նրա պատմությամբ։

Ֆիլմի երրորդ գիծը նվիրված է ճարտարապետ Բոգդան Կիրակոսյանին, ում անվան հետ է կապված Բաթումի այցեքարտի` «Լողափի դարպասի» շինարարությունը։ Ֆիլմում մենք անդրադարձել ենք նաև ռուս պոետ Սերգեյ Եսենինի և հայուհի Շահանդուխտ Տալյանի (Շահանեն, որին իր հայտնի բանաստեղծության մեջ գովերգում էր պոետը) սիրո պատմությանը։ Առաջին անգամ Սերգեյ Եսենինը հանդիպեց Շահանդուխտին, երբ նա տուն էր վերադառնում պարապմունքներից։ Այնուհետև Եսենինը հրավիրվեց նրանց տուն և գողացավ նրա լուսանկարը, որը մինչ օրս պահվում է պոետի արխիվում։

Մենք չէինք կարող չանդրադառնալ նաև հայ-վրացական բարեկամությանը։ Մենք պատմում ենք հայ զբոսաշրջիկ Մարինե Պողոսյանի մասին, որը մեկ տարի առաջ եղավ Բաթումում և գտավ իր սիրուն` Լեքսո Մջավանաձեին։ Այսօր զույգը երջանիկ է, Մարինեն վրացերեն է սովորում։ Նա իր վրացի հյուրերին բաստուրմա և տոլմա է հյուրասիրում, ինչպես նաև մշակույթի հայկական կենտրոնին կից պարի դասեր է տալիս։

- Ինչպիսի՞ն էր արձագանքը Բաթումում և Թբիլիսիում։

— Իմանալով Մարինեի և Լեքսոյի մասին` Բաթումի քաղաքապետարանում, որը մեր հովանավորն է, զարմացան։ Քաղաքապետարանում չէին կարող հավատալ, որ սա ռեժիսորական բեմադրություն չէ։ Նշեմ, որ ֆիլմի մյուս հերոսը Բաթումի քաղաքապետ Գեորգի Երմակովն է։ Նա Հայ առաքելական եկեղեցի է այցելում տոն օրերին ու պատմում այն մասին, որ թեև Հայաստանում ծով չկա, այնուամենայնիվ, Բաթումի հայերի մեծամասնությունը մասնագիտությամբ ծովագնաց են, և նրանք հաջողության են հասնում այդ բնագավառում։ Վրաստանի խորհրդարանում ֆիլմի պրեմիերայից հետո գրեթե բոլորը միաձայն ասացին, որ ցանկանում են հավաքել իրերն ու տեղափոխվել Բաթում։ Առաջարկ է եղել նաև ֆիլմը թարգմանել մի քանի լեզվով։ Նշեմ, որ այն ռուսերեն է։

- Ինչպե՞ս ծագեց ֆիլմ նկարահանելու գաղափարը։

— Ամեն ինչ սկսեց այն բանից հետո, երբ ես նկարահանեցի «Մերոնք մերոնց մոտ» ֆիլմը, որը պատմում է Վրաստանի հայերի մասին։ Ֆիլմի բեմադրող օպերատորն էր Գագիկ Աբելյանը։ Երբ մենք ավարտեցինք առաջին ֆիլմի աշխատանքները, նա ինձ զանգեց և ասաց, որ ուզում է ֆիլմ նկարահանել Բաթումի հայ զբոսաշրջիկների և երկու ժողովուրդների հարաբերությունների մասին։ Սցենարը կարդալուց հետո Գեորգի Երմակովն անմիջապես համաձայնեց աջակցել նկարահանումներին։

-Ե՞րբ եք ֆիլմը ներկայացնելու հայ հանդիսատեսին` Երևանում։

— Ֆիլմի շնորհանդեսը տեղի ունեցավ Վանաձորի «Ֆորտունա-TV» հեռուստաալիքի եթերում և մեծ լսարան հավաքեց։ Այսօր մենք այն թարգմանում ենք հայերեն, որպեսզի հետագայում ցույց տանք այն հայկական կենտրոնական հեռուստաալիքներից մեկի եթերում։ Ներկա պահին բանակցում ենք Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարարության տուրիզմի գծով վարչության հետ։

- Ինչպես է ներկայացված Բաթումի հայ համայնքը։

— Վրաստանի Հայ առաքելական եկեղեցու թեմին կից գործում է Ալեքսանդր Մանթաշևի անվան մշակութա-լուսավորչական կենտրոն, որտեղ աշակերտները հաղորդակից են դառնում հայկական մշակույթին` պարել և աստվածաբանություն են սովորում։ Այս ամենը ղեկավարում է Սուրբ Քրիստոս Ամենափրկիչ եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Արարատ Գումբալյանը։ Աջարիայում գործում է նաև Աջարիայի հայերի միություն, որը նախաձեռնել է միջպետական մի նախագիծ` հուշագիր էր ստորագրվել Բաթում և Վանաձոր, Քոբուլեթի և Ալավերդի քաղաքների` քույր քաղաքներ դառնալու մասին։ Համայնքը հրատարակում է նաև «Աղբյուր» թերթը։