Դեսպանատների մոտ հերթեր չգոյանալու դեղատոմս «Որդիս, իսկ ու՞ր է Եփրատը» ֆիլմից

Գոհար Սարգսյան, Sputnik.

Առանց լուրջ ֆինանսական միջոցների ու բարձրակարգ տեխնիկայի, հեղինակներն ապացուցեցին՝ կարող են ստեղծել մի ֆիլմ, որը կհուզի ու, ամենակարևորը, կստիպի մտածել: Ցուցադրությունից առաջ սցենարիստը հայտնեց, որ իր գաղափարն էկրանավորելու հարցում իրեն օգնել են ընկերներն ու ընտանիքի անդամները: Հենց նրանք են ֆիլմի դերակատարները:

«Որդիս, իսկ ու՞ր է Եփրատը» ֆիլմի հիմքում ցեղասանությունն է, սակայն առանց լացուկոծի ու տրտունջների: Հայաստանը մեզանից յուրաքանչյուրն է. սցենարը զարգանում ու հասնում է հենց այս գաղափարակետին: Իմաստն այն է, որ պետք է պահանջատեր լինենք ցեղասպանության ճանաչման հարցում, սակայն միևնույն ժամանակ պիտի զարգանանք ու կերտենք լուսավոր Հայաստան:

Ֆիլմի ու ցեղասպանության ճանաչման մասին Sputnik Արմենիան զրուցել է սցենարիստ Ռուբեն Փաշինյանի հետ:

- Ո՞րն է այն հիմնական ուղերձը, որը ֆիլմով ուզում ենք հասցնել հանդիսատեսին:

— Իհարկե, ցանկալի կլիներ, որ այդ եզրահանգումը կատարվեր հանդիսատեսի կողմից, բայց ասեմ նպատակը: Մենք խոսում ենք ցեղասպանության մասին, 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումներ ենք անցկացնում, դա շատ ճիշտ է, մեր գաղափարախոսության ահռելի մի մասն է, որը պետք է հասցնենք աշխարհին, մեր ուրույն տեղը վերականգնենք: Սակայն պետք չէ մոռանալ, որ շարունակում ենք ապրել: Մի օրինակ բերեմ. եթե միշտ ասես՝ ծառը փտում է, ծառը վատն է, այն կսկսի քայքայվել: Եթե դրա փոխարեն արմատներին մի բաժակ ջուր լցնես, այն կծաղկի:

Մեր ֆիլմը ոչ թե ցեղասպանության մասին է, չնայած այն կարմիր գծով անցնում է ամբողջ ֆիլմով, այլ մեր ընտրության մասին: Երբ իմ պերսոնաժը գնում է ԱՄՆ, տեղի հայերից մեկի հետ երկխոսություն է ունենում: Ամերիկահայն ասում է՝ մենք ստիպված գաղթեցինք և ուրիշի հայրենիքը մերը դարձրինք, դուք ավելի բախտավոր ու երջանիկ եք, քանի որ հայրենիք ունեք: Ֆիլմը վերջանում է ոչ թե լացուկոծով, այլ՝ պարով: Հնչում է Միքայել Ոսկանյանի ու նրա խմբի կատարմամբ «Զոմա-Զոմա» երգը:

- Իսկ հետո՞…ո՞րն է այս թեմայի վերջը:

— Մենք ապրում ենք մի երկրում, որտեղ բոլորն ասում են՝ սա պետք է անի պետությունը, սա պետք է անի այս մեկը, այն մեկը… ոչ մեկը չի մտածում, որ փողոցով անցնելիս աղբը կարելի է վերցնել ու գգել աղբամանը, դա ավելի հայրենասիրական քայլ է, քան գնալ ու անմոռուկը կամ ՀՀ դրոշը փակցնել մեքենայի ապակուն ու նույն այդ մեքենայից դուրս նետել գլանակը: Ամեն մեկն իր տեղում պետք է անի իր գործը: Ես, Վիգեն Ստեփանյանն ու Հակոբ Կարանֆիլյանն այս ֆիլմը մեզ համար համարեցինք քաղաքացիական խոսք:

Փակագծերը բացելով՝ ուզում եմ ասել, որ այս ֆիլմից ոչ մի կոմերցիոն շահ չունեինք: Մեզ համար անընդունելի համարեցինք այս թեմայի վրա գումար աշխատելը:

- Պայծառ ապագայով Հայաստանի համար ի՞նչ պետք է անի հասարակությունը:

— Այսպիսի մի խոսք կա՝ ինչպես պատժես քեզ վիրավորողին, դարձիր երջանիկ, նա նախանձից կմեռնի: Մենք, գիտակցելով ինչ պատասխանատվություն է մեզ վրա դրված, որ անմեղ նահատակների ձայնը կանչում է, պարտավոր ենք դառնալ այսօրվա մեր ազգի հերոսները, ծաղկացնել այս երկիրը, այնքան երևելի դառնա, որ երկար հերթեր չլինեն դեսպանատների մոտ: Եթե նստենք ու ասենք՝ օ՜, Բոլիվիան էլ ընդունեց ցեղասպանությունը, դա մի փաստ է, որի հետ գրեթե կապ չունենք, արձանագրել են ինչ-ինչ պատճառներով: Սրանից դարձնել դրոշակ, դրանով առաջանալ, սխալ է:

- Իսկ ճանաչման պահանջն ինչպե՞ս եք տեսնում, նորից ինքնազարգացման ճաապարհո՞վ:

— Ոչ, դա պետք է անեն մեր պատկան մարմինները: Չի կարելի ասել, որ մի աշխատանք պետք է արվի: Ուինսթոն Չերչիլին պատերազմի ժամանակ բյուջեն են ցույց տալիս, նա ասում է՝ իսկ որտե՞ղ են մշակույթի հետ կապված ծախսերը, հարցնում են՝ ի՞նչ մշակույթ, պատերազմ է: Նա էլ, թե՝ ինչի՞ համար ենք պատերազմում, եթե մշակույթ չենք ունենա:

- Տեսնու՞մ եք ձեր ասած զարգացող երիտասարդության տեսակը:

— Այո, տեսնում եմ փայլուն երիտասարդների, ապրիլին ու ընդհանրապես, ուղղակի երիտասարդությունը պահանջ ունի ճիշտ հովվի, որը կբացատրի՝ այս երգը, որ լսում ես, հայկական չէ, թուրքական՝ մահմեդացած երաժշտություն է ու շատ այլ բաներ:

- Արժեհամակարգը չի խախտվե՞լ. հովիվ են դարձել հեռուստացույցն ու համացանցը:

— Ամեն բանի դեմ կարելի է  պայքարել…