Շքերթ, համերգներ, դրոշներ, պաստառներ, փուչիկներ, շաքարաքլոր ու սարի ծամոն. Այն ամենը, ինչի հետ ասոցացվում էր խորհրդային ամենասիրված տոներից մեկը` մայիսի 1-ը:
Խորհրդային աշխատավորի համար ոչ այնքան հաճելի, բայց պարտադրված ու տոնի անբաժան ատրիդուտներից էին նաև խորհրդային ղեկավարության հասցեին հյուսված ներբողները, ոգեշունչ ճառերն ու անհամար խրոխտ «ուռա»-ներն ու «կեցցե»-ները:
Ու չնայած այդ ամենին աշխատավորի տոնը տոն էր` սիրված, սպասված, մայիսյան ջերմ եղանակը վայելելու ու չաշխատելու առիթ:
Խորհրդային Միության փլուզումից հետո, ի թիվս այլ տոների, աշխատավորների օրը ևս Հայաստանում դադարեց գոյություն ունենալ, և ոչ միայն այն պատճառով, որ Հայաստանի անկախացումից անմիջապես հետո փակվեցին գրեթե բոլոր գործարաններն ու աշխատավորները դարձան գործազուրկ, այլև որովհետև մայիսի 1-ը մերժվեց անկախացած երկրի նոր ղեկավարների ու ազատ քաղաքացիների կողմից` որպես խորհրդային անցյալի հետ ասոցացվող ավանդույթ:
Իրականում, սակայն, ԽՍՀՄ-ում քաղաքական ու կուսակցական աստառ ստացած տոնը ոչ մի կապ չուներ խորհրդային իշխանության հետ, Ռուսաստանում այն առաջին անգամ նշվել էր դեռ ցարի օրոք` 1891թ-ին, Սանկտ-Պետերբուրգում:
1886թ.-ին ԱՄՆ-ի և Կանադայի աշխատավորները փողոց դուրս եկան՝ աշխատանքային օրը 8 ժամ սահմանելու պահանջով: Չիկագոյում ցույցը ցրելու հետևանքով մահացավ 4 ցուցարար, տասնյակ ցուցարարներ ստացան տարբեր աստիճանի վնասվածքներ: 1889 թվականին Երկրորդ ինտերնացիոնալի փարիզյան կոսնգրեսը որոշեց, ի հիշատակ Չիկագոյի դեպքերի, ամեն տարի մայիսի 1-ին աշխատավորների ցույցեր կազմակերպել: 1890թ-ին առաջին ցույցերն անցկացվեցին Ավստրո-Հունգարիայում, Բեգիայում, Գերմանիայում, Դանիայում, Իսպանիայում, Նորվեգիայում և այլ երկրներում: Այսօր աշխարհի 142 երկրում մայիսի 1-ը նշվում է որպես աշխատանքի և աշխատավորների միջազգային օր։
Հայաստանի Հանրապետությունում մայիսի 1-ը տոնացույցում վերականգնվեց 2001թ.-ին, երբ ՀՀ նախագահի առաջարկությամբ «Տոների ու հիշատակի օրերի մասին» օրենքում այդ օրն ամրագրվեց որպես «Աշխատանքի օր» և հայտարարվեց` ոչ աշխատանքային:
ՀՀ քաղաքացիներս դարձյալ սկսեցինք նշել մայիսի 1-ը, բայց արդեն` ոչ նախկին շուքով ու ոգևորությամբ: Մայիսի 1-ը կորցրեց իր նախկին քաղաքական երանգը, իսկ նոր` անկախ ու հայաստանյան իմաստ այդպես էլ չստացավ:
Քաղաքացիներին աշխատանքով ապահոված իշխանությունների հասցեին ՀՀ քաղաքացիներն այսօր բաժակաճառեր չեն ասում: Ի տարբերություն նախկինի, մայիսի 1-ի կապակցությամբ մարդիկ նույնիսկ բաժակներ չեն բարձրացվում: Աշխատավորներն էլ անտարբեր են դարձել իրենց նվիրված տոնի նկատմամբ, հատկապես, երբ այն համընկնում է կիրակի օրվա հետ և ընկալվում որպես հերթական, շարքային հանգստյան օր:
Հայաստանում այսօր, չնայած ջերմ ու արևոտ եղանակին, տոնական տրամադրություն չկա: Չկան ո՛չ փուչիկներ, ո՛չ դրոշներ, ո՛չ էլ աշխատանքն ու աշխատողին գովաբանող պաստառներ: Դե իսկ շքերթները, շաքարաքլորն ու սարի ծամոնն ընդմիշտ վերացան մեր կյանքից` մնալով որպես խորհրդային մայիսմեկյան տոնի մասին հիշեցնող փոքրիկ, բայց խորհրդանշական հուշեր:
