ԵՐԵՎԱՆ, 18 հոկտեմբերի– Sputnik. Ստամբուլի Թուզլա թաղամասում է գտնվում «Քամփ Արմեն» անունով հայտնի հայկական որբանոցը: Այնտեղ մուտք գործելու պահին անմիջապես աչք են զարնում շինության պատերին և լուսամուտների ապակիներին փակցված լուսանկարները, որտեղ երևում է, թե ինչպես են հայ որբերն իրենց ուժերով կառուցել որբանոցը, հաղորդում է Sputnik Արմենիայի թղթակից Արմենուհի Գրիգորյանը:
Սա սոսկ որբանոցի շենք չի եղել. այս պատերի մեջ մի ամբողջ ազգի պատմություն է ամփոփված: Այս տարի Ցեղասպանության 100–րդ տարելիցի հիշատակի արարողություններից հետո` ապրիլի 24–ից մի քանի օր անց, լուր տարածվեց, որ թուրքական իշխանությունը ցանկանում է հայկական համայնքից վերցնել այս կենտրոնը և տեղում շքեղ առանձնատներ կառուցել:
Մայիսի 6-ին տեղի ունեցավ թուրք ազգայնականների առաջին հարձակումը, որն էլ պատճառ դարձավ, որ «Նոր Զարթոնք» նախաձեռնության անդամներն ու մտահոգ քաղաքացիները շենքի տարածքում օրուգիշեր հերթապահություն իրականացնեն`««Քամփ Արմենի» համար դիմադրություն» կարգախոսով:
Պայքարին միացել էր ընդհանուր առմամբ ավելի քան 1500 ակտիվ քաղաքացի: Հերթապահությանը ընթացքում թուրք ազգայնականները երկու անգամ հարձակում իրականացրին, սակայն դա ամենևին էլ չհուսահատեցրեց պայքարողներին, և նրանք շարունակեցին իրենց պայքարը` պնդելով, որ որբանոցը հայերի սեփականությունն է:
Իսկ ինչպե՞ս «Քամպ Արմենը» դարձավ հայերի սեփականությունը: Թերթելով պատմության էջերը` կարդում ենք: «1962թ.-ին Գեդիկփաշա հայ բողոքական եկեղեցու և կրթարանի հիմնադրամը, ստանալով անհրաժեշտ թույլտվությունը և վճարելով նախատեսված գինը, գնել է նշված հողատարածքը»:
Ինչպես Օսմանյան կայսրությունում, այնպես էլ հանրապետական Թուրքիայում ազգային փոքրամասնությունների հիմնադրամները գույք ձեռք բերելու իրավունք են ունեցել, սակայն 1974թ.-ին որոշում է ընդունվել, որ հիմնադրամները զրկվում են այդ իրավունքներից և 1936թ.-ից մինչև 1974թ.-ը ձեռք բերված գույքը պետք է վերադարձվի նախկին տերերին կամ պետությանը։ 1962թ.–ին, նախատեսված գումարը վճարելով, «Քամփ Արմենը» ևս անվճար վերադարձվել է նախկին տիրոջը:
Իսկ ահա 2011թ.–ին Թուրքիայում օրենք ընդունվեց, որ 1936թ.–ին բռնագրավված եկեղեցապատկան գույքը պետք է վերադարձվի ազգային փոքրամասնություններին: Սակայն «Քամփ Արմենը» ներառված չէ վերադարձվող գույքի ցանկում, քանի որ պետությունը որբանոցը վաճառել է մի մասնավոր մարդու, որն էլ իր հերթին է վաճառել, և արդյունքում շենքը վաճառվել է 7 անգամ: Հիմա էլ պահանջում են բողոքավորներից վճարել գումարը ու հետ ստանալ որբանոցը, բայց` քառասուն տարով:
Պայքարող երիտասարդները մեկ առ մեկ ցույց են տալիս այն լուսանկարները, որոնցում պատկերված են հայ որբերը, ներկայացնում են շենքի կառուցման պատմությունը: Ճամբարի շինությունը երեք ամիս շարունակ 8-12 տարեկան երեխաների շնորհիվ է կառուցվել: Նրանք են շինության հիմքը փորել, ափից ավազ բերել: Անապատի նմանվող հողատարածքում սածիլներ են տնկել ու այն անվանակոչել իրենց անուններով:
Մի առիթով «Ակոս» թերթի լուսահոգի խմբագիր Հրանտ Դինքը, ով նաև այս որբանոցի սան է եղել, ասել է, որ որբ ու աղքատ երեխաները նախ իրենց համար տուն ստեղծեցին, հետո` մի ամբողջ քաղաքականություն: Մեր այցելության պահին «Քամփ Արմենը» դարձյալ մարդաշատ էր: Հերթապահություն իրականացնողներին միացել էր նաև Թուրքիայի խորհրդարանի Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության պատգամավոր հայազգի Գարո Բալյանը: Մեզ հետ զրույցում պատգամավորը նշեց` պայքարը հայկական որբանոցի վերադարձի համար շարունակվելու է:
Նշենք, որ որբանոցի համար պայքարում են ոչ միայն տեղի հայերը, այլև նրանց միացած քրդերը, թուրքերը, հույները։
«1980թ.-ից Հրանտ Դինքը և Ռաքել Դինքը մեծ ջանքեր են գործադրել որբանոցը պահելու համար: Եվ եթե այսօր Հրանտ Դինքը ողջ լիներ, ապա հնարավոր է` որբանոցը այլ ճակատագիր ունենար: Մայիսի վեցին, երբ տեղի ունեցավ առաջին հարձակումը, մեր կողքին բազմաթիվ մարդիկ հավաքվեցին` Թուզլայի համայնքի ղեկավարությունը, քրդամետ Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության ներկայացուցիչներն ու պարզապես մտահոգված անձինք: Մենք մինչև վերջ պայքարելու ենք և պայքարելու են այնքան ժամանակ, մինչև պայքարը կտա իր արդյունքները: Այժմ սպասում ենք Թուրքիայում տեղի ունենալիք ընտրությունների արդյունքներին, այն հույսով, որ որբանոցի հարցը նույնպես լուծում կստանա»,- ասում են պայքարողները:
Որբանոցում անցկացրած երկու օրերի ընթացքում ականատես եղա, թե ինչպես սեղանի շուրջ, կողք –կողքի էին հավաքվում տարբեր ազգերի երիտասարդներ, քանի որ այդ պահին նրանց միավորում էր մեկ գաղափար` պայքար հանուն արդարության:
Հերթապահություն իրականացնող երիտասարդները գրեթե ամեն օր հյուրեր էին ունենում. գալիս էին քաջալերելու և խորհուրդներ տալու: Թուզլայի շրջանի ղեկավարն առաջին իսկ օրվանից երիտասարդների կողքին էր: Իսկ մեր այցելության պահին նա պատրաստում էր այդ օրվա կերակուրը: Հետո ավելի ուշ` արդեն սեղանի շուրջ, տարբեր ազգերի երաժշտություն էր հնչում, բայց գերակշիռ մասը կազմում էին հայկական ազգային ազատագրական երգերը:
