Գիտնականները գտել են մարդու օրգանների համար կատարյալ դոնոր հանդիսացող կենդանուն

ԵՐԵՎԱՆ, 8 հոկտեմբերի – Sputnik. Ամերիկացի գիտնականները խոստացել էին խոզի օրգանները պիտանի դարձնել մարդուն փոխպատվաստելու համար, գրում է lenta.ru–ն` հղում անելով Popular Science–ին։ ԱՄՆ–ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի սեմինարի ժամանակ ներկայացված զեկույցում գենետիկայի մասնագետ Ջորջ Չերչը  (George Church) հայտնել է, որ CRISPR/Cas9 գենային ինժեներիայի նոր մեթոդի շնորհիվ նրանք խոզերի էմբրիոններում բազմաթիվ գեներ են մոդիֆիկացրել, ինչը հեշտացրել է նրանց օրգանների փոխպատվաստումը մարդկանց օրգանիզմում։

Չերչը (Հարվարդի համալսարանի գիտաշխատող և eGenesis կենսատեխնոլոգիական ընկերության համահիմնադիր) նշել է ` որոնք են այն երկու հիմնական պատճառները, որոնք թույլ չեն տալիս խոզի օրգանները փոխպատվաստել մարդու օրգանիզմում
Պետք է նշել, որ այդ օրգաններն ընդունողին հաճախ վարակում են վտանգավոր էնդոգեն ռետրովիրուսներով, որոնք ներառված են խոզի գենետիկ կոդում։ Այդ պատճառով Չերչը կենդանիների էմբրիոններում մոդիֆիկացրել է 62 գեն, ինչը գրեթե տասը անգամ շատ է, քան հաջողվել է փոխել մյուս գիտնականներին։

Բացի այդ, մարդու իմունային համակարգը ակտիվորեն չի ընդունում խոզից  փոխանցած օրգանը, ինչի պատճառով փոխպատվաստում անցած հիվանդները ստիպված են ողջ կյանքն իմունոդեպրեսանտներ օգտագործել։ Որպեսի այդ խնդիրը լուծվի, Չերչն ու նրա գործընկերները կարգավորել են 20 գեն, որոնք սուր իմունային ռեակցիա առաջացնող բջիջների մակերեսին ապահովում են սպիտակուցների աշխատանքը։

Այժմ գիտնականներն անցնում են հաջորդ փուլին. նրանք մեկ էմբրիոնի մեջ կհամատեղեն խմբագրած երկու կոմպլեքսները և պտուղը կտեղադրեն խոզի արգանդում։ Նրանք նաև նախատեսում են իջեցնել փոխպատվաստման համար նախատեսված օրգանների գինը, դրա համար eGenesis–ը Հարվարդում հատուկ ստերիլ խոզաբուծարան է բացել։

Չերչի հայտնագործությունը նաև նոր հնարավորություններ է տալիս մարդու էմբրիոնի գենետիկ ձևափոխման համար (ժառանգական հիվանդությունների հետ պայքարելու համար), որի էթիկական և բժշկական անվտանգության մասին գիտնականները վիճում էին դեռ 2015 թվականին։ Այսպես, մարտին չինացի գիտնականները ձևափոխել են մարդկային սաղմի գենը նույն CRISPR/Cas9–ի օգնությամբ, ընդ որում գործիքի աշխատանքում ի հայտ եկած սխալների քանակը գերազանցել է սպասումները։

CRISPR/Cas9 մեթոդը թույլ է տալիս յուրօրինակ ֆերմենտների օգնությամբ «սխալ» գեների հատվածները կտրել և դրանք փոխարինել նորմալ հերթականությամբ։ CRISPR ֆերմենտների շնորհիվ կարելի է ձևափոխել անհրաժեշտ ԴՆԹ–ի կառուցվածքը ցանկացած տեղում, բազմացնել այն ԴՆԹ–ն մանրէներում և այնուհետև վիրուսային վեկտորների շնորհիվ ներարկել այն անհրաժեշտ բջիջների մեջ` նրանց գենը փոխելով այնպես, ինչպես պետք է։