Գիտնականները պարզել են, որ մարդն ամեն ինչ անում է ծուլանալու համար

ԵՐԵՎԱՆ, 17 սեպտեմբերի– Sputnik. Էկզոկմախքի հետ անցկացրած անսովոր գիտափորձերը ցույց են տվել, որ մեր ուղեղն ու անատոմիան հնարավորին չափ հարմարեցված են չափազանց «ծույլ» և առավելագույն էներգաարդյունավետ քայլվածքի համար, ինչը բացատրում է այն, թե ինչու են մարզանքներն ու բացօթյա կանոնավոր զբոսանքները օգնում ազատվել ավելորդ քաշից։ Այս մասին գրված է  է Current Biology ամսագրում հրապարակված հոդվածում։

«Այդ հայտնագործությունը լիովին տրամաբանական է այն համատեքստում, որ մենք նախընտրում ենք ամեն ինչ անել, որպեսզի մեր շարժումները նվազագույնի հասցնենք, օրինակ` մենք միշտ ընտրում ենք ամենակարճ ուղին և կանգնելու փոխարեն նստում ենք։ Մենք գտել ենք մարդկային ծուլության իրական պատճառը` ցույց տալով, որ նույնիսկ այնպիսի անգիտակից գործողություն կատարելիս, ինչպիսին քայլելն է, մեր նյարդային համակարգը կարգավորում է էներգիայի ծախսն ու շարժումները` էներգիայի սպառումը նվազեցնու համար»,– հայտարարել է Մաքս Դոնելին` Վանկուվերի (Կանադա) Սայմոն Ֆրեյզերի համալսարանից։

Դոնելին և նրա գործընկերները նման եզրակացության են հանգել` փորձելով բացահայտել այն գաղտնիքը, թե ինչպես է մարդը սովորել ուղիղ քայլել և ինչու են մարդիկ ձեռք բերել քայլելու այն ձևը, որին մենք բոլորս տիրապետում ենք։ Դրա համար գիտնականները հավաքել են կամավորների, որոնց նրանք հագցրել են հատուկ էկզոկմախքներ և առաջարկել են քայլել վազքուղու վրայով։

Այդ հագուստներն այնպես են ստեղծվել, որ ոչ թե օգնեն, այլ հակառակը` խանգարեն մարդկանց շարժվել այնպես, ինչպես նրանք դա անում են նորմալ իրավիճակում և ստիպեն քայլելու ոչ սովորական ձև ընտրել։ Հոդվածի հեղինակները հույս ունեին, որ նման պահելաձևը պետք է բացատրեր այն, թե ինչ պատճառով է մարդը սկսել քայլել։

Գիտափորձը ցույց է տվել բոլորովին ոչ այն, ինչ սպասում էին գիտնականները. Պարզվել է, որ մեր ուղեղն անդադար վերլուծում է, թե ինչպես են շարժվում ձեռքերն ու ոտքերը և աստիճանաբար փոխում է քայլերի հաճախականությունը, ոտքերի և ձեռքերի թափի աստիճանը յուրաքանչյուր քայլը կատարելիս և շարժման գործընթացի մյուս տարրերը` էներգիայի ծախսերը նվազագույնի հասցնելու համար։ Գիտնականների խոսքով` նյարդային համակարգը նման «բարելավում» է արտադրում նույնիսկ այն դեպքում, երբ քայլվածքը գրեթե օպտիմալ է և էներգասպառումը միայն 5 տոկոսով է գերազանցում նորման։

Առայժմ գիտնականները չեն պարզել, թե ինչպես է ուղեղին հաջողվում հաշվարկել էներգիայի ծախսերը և այդքան արագ փոփոխություններ կատարում։ Ինչպես ենթադրում են Դոնելին և նրա գործընկերները, եթե նրանց հաջողվի գտնել մեր նյարդային համակարգի «ծուլության կենտրոնը», ապա դրա աշխատանքի պատճառները հնարավոր կլինի կրկնօրինակել և կիրառել բարդ մեխանիկական սարքերի հաշվարկները հեշտացնելու համար, որոնք կազմված են տասնյակ հազարավոր տարրերից, ինչպես մեր ոտքերը։