Հայաստանի արտահանման աճը փուչիկ էր. տնտեսագետը ևս 30% անկում է կանխատեսում
Աղասի Թավադյան
© Sputnik / Aram Nersesyan
Բաժանորդագրվել
2024թ–ին ՀՀ–ում գրանցված 13 մլրդ դոլարի արտահանման փոխարեն 2025թ–ին այդ ցուցանիշը կարող է հասնել 9 մլրդ դոլարի։ Տնտեսագետ Աղասի Թավադյանը վերլուծել է տնտեսության ոլորտի խնդիրներն ու նախանշել 2025–ին սպասվող նոր ռիսկերը։
ԵՐԵՎԱՆ, 27 փետրվարի – Sputnik. Հայաստանի արտահանման աճը փուչիկ էր, և ցուցանիշները կշարունակեն նվազել։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտնեց tvyal.com վերլուծական հարթակի ղեկավար Աղասի Թավադյանը` մեկնաբանելով պաշտոնական վիճակագրությունը, ըստ որի` 2025 թվականի հունվարին Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է 40%-ով։
«Ճիշտ է` 2024թ–ին մեր ընդհանուր արտահանման աճը կազմել է մոտ 50 տոկոս։ Բայց եթե վերջին 2-3 ամիսների կտրվածքով նայենք, արտահանումն ավելի քան 2 անգամ պակաս է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Սրա պատճառը հիմնականում այն է, որ մեր արտահանման աճը հիմնականում տեղի է ունեցել ոսկու վերարտահանման հաշվին, որը 2024թ–ին կազմել է մեր ընդհանուր արտահանման մոտ 65 տոկոսը։ Այսինքն` ոսկու արտահանումը ապշեցուցիչ տեմպերով աճել է, իսկ մեր հիմնական ապրանքների արտահանումը 2024թ–ին նվազել է, ինչը նաև նախանշում է մեր տնտեսության իրական վիճակը»,– ասաց տնտեսագետը։
Ընդ որում, նրա խոսքով, 2024թ–ին դեպի ԵԱՏՄ արտահանումը նվազել է 11 տոկոսով, դեպի ԵՄ` 14 տոկոսով։
Դրա փոխարեն 2024թ–ին մարտին Հայաստան է ներմուծվել 1.5 մլրդ դոլարի ոսկի, իսկ արդեն տարեվերջին այդ ծավալն ավելի քան 5 անգամ կրճատվել է` հանգեցնելով արտաքին առևտրի ընդհանուր ցուցանիշների կրճատման։
«Սա նաև խոսում է այն մասին, որ եթե 2024թ–ին մենք ունեինք արտահանման 13 մլրդ դոլարի ցուցանիշ, որի 65 տոկոսը ոսկին էր, ապա արդեն 2025թ–ին, քանի որ ոսկու վերարտահանումը կրճատվել է, ունենալու ենք մոտ 9 մլրդ դոլարի արտահանման ցուցանիշ։ Արտահանումը կրճատվել և կրճատվելու է, և ի վերջո բացահայտվելու է մեր տնտեսության իրական պատկերը»,– ընդգծեց Թավադյանը։
Արտահանման ցուցանիշից զատ, 2025թ–ի հունվարին գրանցվել է նաև տնտեսական այլ ցուցանիշների անկում, ինչի հետևանքով տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը նվազել է` կազմելով 7,1%։
Թավադյանը նշեց, որ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի հիմնական բաղադրիչը արդյունաբերական արտադրանքի ծավալն է, որը, դարձյալ ի հաշիվ ոսկու վերարտահանման, 2023թ–ի կեսից երկնիշ աճ է արձանագրել` դրական ազդելով նաև տնտեսական աճի ընդհանուր ցուցանիշի վրա։
«Այսինքն` մենք ունեինք «ոսկու վերարտահանման արդյունաբերություն»` ոսկին մտնում էր Հայաստան ու նույն ձևով արտահանվում` առանց վերամշակվելու։ Դա գրանցվում էր որպես արդյունաբերություն և ապահովում արդյունաբերական արտադրանքի ու նաև տնտեսական աճի զգալի հատվածը։ Եվ քանի որ այս շղթան հիմա գրեթե չի գործում, 2025թ–ին մեզ մոտ թե՛ արտահանումն է նվազելու, թե՛ տնտեսական աճը։ 2025թ–ին այլ ռիսկեր էլ կան` և՛ փոխարժեքային ռիսկեր, և՛ արտաքին տնտեսական սպառնալիքներ, և՛ ներքին ռիսկեր։ Այս ամենը շատ բացասական կարող է ազդել, և մեծ է հավանականությունը, որ 2025թ–ը կանխատեսածից շատ ավելի վատ լինի»,– ասաց տնտեսագետը։
Այս կանխատեսումների իրականացման դեպքում Թավադյանը չի բացառում, որ 2025թ–ին կառավարությունը դարձյալ ստիպված կլինի տարվա ընթացքում վերանայել բյուջեն։
