https://arm.sputniknews.ru/20250222/hajastany-petq-e-het-chmna-astghagitutjan-volvortum-bjurakani-astghaditarani-ghekavar-85951623.html
Հայաստանը պետք է հետ չմնա աստղագիտության ոլորտում. Բյուրականի աստղադիտարանի ղեկավար
Հայաստանը պետք է հետ չմնա աստղագիտության ոլորտում. Բյուրականի աստղադիտարանի ղեկավար
Sputnik Արմենիա
Առանց մեծ քանակությամբ տվյալների հետ աշխատելու գործիքների իմացության ավելի ու ավելի դժվար է դառնում ժամանակակից գիտական հրապարակումներ պատրաստելը: 22.02.2025, Sputnik Արմենիա
2025-02-22T09:54+0400
2025-02-22T09:54+0400
2025-02-22T09:54+0400
բյուրականի աստղադիտարան
արեգ միքայելյան (բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն)
կենսաինֆորմատիկա
տիեզերք
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e8/01/16/71392417_0:0:1600:901_1920x0_80_0_0_d2a8aa7182bd3a00964380ff506e9f16.jpg.webp
ԵՐԵՎԱՆ, 22 փետրվարի - Sputnik. Հայաստանը չպետք է հետ մնա այնպիսի ոլորտի յուրացման հարցում, ինչպիսին աստղաինֆորմատիկան է։ Այս մասին Sputnik Արմենիային հայտնեց Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Բյուրականի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանի տնօրեն Արեգ Միքայելյանը։Նրա խոսքով՝ աշխարհում աստղագիտական դիտարկումների թվային մեթոդներն այնքան լայն են տարածված, որ դրանց վերաբերյալ արդեն պրոֆիլային կոնֆերանսներ են անցկացվում:Նոր տեխնոլոգիաները ներառում են աստղային ճառագայթման թվային ընդունիչներ, ռոբոտացված աստղադիտակներ (մարդու աչքերով տեսողական դիտարկումներն ավելի ու ավելի քիչ են կատարվում), ինչպես նաև վիրտուալ աստղադիտարաններ, որոնք հավաքում են տվյալներ ամբողջ աշխարհի աստղադիտակներից: Հարևաններն ուզում են աստղագիտության մեջ հասնել Հայաստանին. Բյուրականի աստղադիտարանի տնօրենԲյուրականի գիտնականները նույնպես սկսել են տիրապետել մեծ տվյալների (big data) մշակմանը, քանի որ նրանք ստիպված են գործել ավելի քան մեկ միլիոն աստղերի և գալակտիկաների տվյալների հիման վրա, նշել է Միքայելյանը:Բյուրականի աստղադիտարանը հասանելիություն ունի աստղագիտական դիտարկումների համաշխարհային բազաներին (այդ թվում՝ James Webb ուղեծրային աստղադիտակի տվյալների բազային), սակայն, ինչպես նշվեց, այդ տվյալների ծավալն այնքան մեծ է, որ ինֆորմատիկայից գիտելիքների նվազագույն պաշար հիմա անհրաժեշտ է յուրաքանչյուր աստղագետի, նշել է Միքայելյանը:Այդ պատճառով մի քանի տարի առաջ նա ԵՊՀ-ին առաջարկել է աստղաինֆորմատիկան մտցնել ֆիզիկոսների մագիստրոսական ծրագրի մեջ, սակայն առայժմ՝ ապարդյուն։ Ի դեպ, հնարավոր է նաև այն պատճառով, որ այս նոր առարկայով Հայաստանում պարզապես մասնագետներ չկան. բյուրականյան աստղաֆիզիկոսներն այն յուրացնում են արդեն աշխատանքի ընթացքում։Նշենք, որ գիտական ինֆորմատիկայի մյուս ուղղությունը՝ բիոինֆորմատիկան, Հայաստանում արդեն բավական զարգացած է. մոլեկուլային կենսաբանության վերաբերյալ արվում են բազմաթիվ հրապարակումներ, նաև ձևավորվել են մի քանի գիտական ընկերություններ, որոնք արտասահմանյան պատվերներով մոլեկուլային հաշվարկներ են կատարում:
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Լուրեր
am_HY
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
բյուրականի աստղադիտարան, արեգ միքայելյան (բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն), կենսաինֆորմատիկա, տիեզերք
բյուրականի աստղադիտարան, արեգ միքայելյան (բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն), կենսաինֆորմատիկա, տիեզերք
Հայաստանը պետք է հետ չմնա աստղագիտության ոլորտում. Բյուրականի աստղադիտարանի ղեկավար
Առանց մեծ քանակությամբ տվյալների հետ աշխատելու գործիքների իմացության ավելի ու ավելի դժվար է դառնում ժամանակակից գիտական հրապարակումներ պատրաստելը:
ԵՐԵՎԱՆ, 22 փետրվարի - Sputnik. Հայաստանը չպետք է հետ մնա այնպիսի ոլորտի յուրացման հարցում, ինչպիսին աստղաինֆորմատիկան է։ Այս մասին
Sputnik Արմենիային հայտնեց Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Բյուրականի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանի տնօրեն Արեգ Միքայելյանը։
Նրա խոսքով՝ աշխարհում աստղագիտական դիտարկումների թվային մեթոդներն այնքան լայն են տարածված, որ դրանց վերաբերյալ արդեն պրոֆիլային կոնֆերանսներ են անցկացվում:
Նոր տեխնոլոգիաները ներառում են աստղային ճառագայթման թվային ընդունիչներ, ռոբոտացված աստղադիտակներ (մարդու աչքերով տեսողական դիտարկումներն ավելի ու ավելի քիչ են կատարվում), ինչպես նաև վիրտուալ աստղադիտարաններ, որոնք հավաքում են տվյալներ ամբողջ աշխարհի աստղադիտակներից:
Բյուրականի գիտնականները նույնպես սկսել են տիրապետել մեծ տվյալների (big data) մշակմանը, քանի որ նրանք ստիպված են գործել ավելի քան մեկ միլիոն աստղերի և գալակտիկաների տվյալների հիման վրա, նշել է Միքայելյանը:
Բյուրականի աստղադիտարանը հասանելիություն ունի աստղագիտական դիտարկումների համաշխարհային բազաներին (այդ թվում՝ James Webb ուղեծրային աստղադիտակի տվյալների բազային), սակայն, ինչպես նշվեց, այդ տվյալների ծավալն այնքան մեծ է, որ ինֆորմատիկայից գիտելիքների նվազագույն պաշար հիմա անհրաժեշտ է յուրաքանչյուր աստղագետի, նշել է Միքայելյանը:
Այդ պատճառով մի քանի տարի առաջ նա ԵՊՀ-ին առաջարկել է աստղաինֆորմատիկան մտցնել ֆիզիկոսների մագիստրոսական ծրագրի մեջ, սակայն առայժմ՝ ապարդյուն։ Ի դեպ, հնարավոր է նաև այն պատճառով, որ այս նոր առարկայով Հայաստանում պարզապես մասնագետներ չկան. բյուրականյան աստղաֆիզիկոսներն այն յուրացնում են արդեն աշխատանքի ընթացքում։
«Մեզ մոտ առանց այդ էլ շատ քիչ ուսանողներ են աստղաֆիզիկայի մասնագիտությամբ մագիստրատուրա ընդունվում, ուստի պետք է առավելագույնս պատրաստել գոնե նրանց, ովքեր կան, այլապես կմնանք առանց կադրերի։ Իսկ չէ՞ որ դրանք մեզ պետք են ոչ միայն ֆիզիկայում, այլև քիմիայում և կենսաբանությունում»,- ասաց Միքայելյանը (աստղադիտարանում արդեն ուսումնասիրում են երկնային մարմինների քիմիական կազմի և դրանց վրա միկրոօրգանիզմների առկայության հնարավորությունների թեմաները)։
Նշենք, որ գիտական ինֆորմատիկայի մյուս ուղղությունը՝ բիոինֆորմատիկան, Հայաստանում արդեն բավական զարգացած է. մոլեկուլային կենսաբանության վերաբերյալ արվում են բազմաթիվ հրապարակումներ, նաև ձևավորվել են մի քանի գիտական ընկերություններ, որոնք արտասահմանյան պատվերներով մոլեկուլային հաշվարկներ են կատարում:
