Մահվան հոսքագիծ. 80 տարի առաջ խորհրդային զորքերը ազատագրեցին Օսվենցիմի ճամբարը
Մահվան հոսքագիծ. 80 տարի առաջ խորհրդային զորքերը ազատագրեցին Օսվենցիմի ճամբարը
Sputnik Արմենիա
Օսվենցիմը հրեշավոր, զանգվածային հոսքագծային սպանությունների վայր էր։ Այստեղ մարդկանց ոչնչացում էին այնքան ժամանակ, քանի դեռ ճամբարը չգրավեցին խորհրդային բանակի... 27.01.2025, Sputnik Արմենիա
Օսվենցիմը հրեշավոր, զանգվածային հոսքագծային սպանությունների վայր էր։ Այստեղ մարդկանց ոչնչացում էին այնքան ժամանակ, քանի դեռ ճամբարը չգրավեցին խորհրդային բանակի ստորաբաժանումները։ Ո'չ գերիները, ո'չ զինվորները չէին հավատում իրենց աչքերին. առաջինները՝ որովհետև կորցրել էին հույսը, իսկ երկրորդները, որովհետև ոչ մի տեղ չէին տեսել նման վայրագություններ։1944-ի վերջին, Կարմիր բանակի ծավալված հարձակման պայմաններում, նացիստական ղեկավարությունը, փորձելով թաքցնել հանցագործությունների հետքերը, հրաման տվեց ապամոնտաժել գազախցիկները, դիակիզարանները և ամբողջությամբ ոչնչացնել Օսվենցիմը: 1945 թվականի հունվարի 17-ին սկսվեց ճամբարի շուրջ 60 հազար աշխատունակ բանտարկյալների ոտքով տարհանումը Գերմանիա (Օսվենցիմում մնացին ավելի քան 7,5 հազար բանտարկյալներ, որոնք չէին կարող դիմանալ երթին և ենթակա էին ոչնչացման): Սակայն նացիստները չհասցրեցին ոչնչացնել ճամբարը և մնացած բանտարկյալներին։Օսվենցիմը Կարմիր բանակն ազատագրել է 1945 թվականի հունվարի 12-ից փետրվարի 3-ը Լեհաստանի ազատագրումն ավարտելու նպատակով անցկացված Վիսլո-Օդեր հարձակողական գործողության ընթացքում։ Հունվարի 27-ին 60-րդ բանակի ստորաբաժանումները առաջացան 4-10 կմ՝ ազատագրելով 30 բնակավայր, այդ թվում՝ Օսվենցիմը և «Օսվենցիմ I» համակենտրոնացման ճամբարը: Նույն օրը Օսվենցիմի մեկ այլ «մասնաճյուղ»՝ Յավոժնոն, ազատագրվեց 1-ին Ուկրաինական ճակատի 59-րդ բանակի մարտիկների կողմից: Հաջորդ օրը 60-րդ բանակի 107-րդ հրաձգային դիվիզիայի ստորաբաժանումներն ազատագրեցին Բիրկենաուն՝ Օսվենցիմի երրորդ համակենտրոնացման ճամբարը։
Օսվենցիմի (Աուշվից) համակենտրոնացման ճամբարի դարպասների վերևում «Արբայթ մահթ ֆրայ» (Arbeit macht frei) կարգախոսն է, որը նշանակում է. «Աշխատանքն ազատում է»։
Մահապատիժների նստարան: Օսվենցիմի ճամբարը ոչնչացման նացիստական ճամբարներից ամենամեծն ու ամենաերկարատևն է, ուստի այն դարձել է Հոլոքոստի գլխավոր խորհրդանիշներից մեկը։ Ինչպես վկայում են Նյուրնբերգյան տրիբունալի փաստաթղթերը, ճամբարում 1941-1945 թվականներին սպանվել է 2,8 միլիոն մարդ, որոնց 90%-ը հրեաներ են եղել։
Օսվենցիմի (գերմ.՝ Աուշվից) համակենտրոնացման ճամբարն ստեղծվել է Լեհաստանում՝ օկուպացված երկրների տարածքում մահվան ճամբարներ կազմակերպելու մասին Հենրիխ Հիմլերի 1940 թվականի ապրիլի 27-ի հրամանի համաձայն։ Օսվենցիմ են տեղափոխվում առաջին բանտարկյալները։
Օսվենցիմի (Աուշվից) նացիստական համակենտրոնացման ճամբարի ազատագրումը 1-ին Ուկրաինական ճակատի զորքերի կողմից՝ 4-րդ Ուկրաինական ճակատի զորքերի հետ փոխգործակցությամբ անցկացված Վիստուլա-Օդեր օպերացիայի ընթացքում։ Օսվենցիմի համակենտրոնացման ճամբար
Լեհաստանի գերմանական օկուպացիան (1939 թ. սեպտեմբեր-1945 թ. հունվար): Օսվենցիմի (Աուշվից) համակենտրոնացման մահվան ճամբար: Համակենտրոնացման ճամբարի ողջ մնացած 7,5 հազար բանտարկյալները խորհրդային զորքերի կողմից ազատ են արձակվել 1945 թվականի հունվարի 27-ին:
Օսվենցիմը հրեշավոր, զանգվածային հոսքագծային սպանությունների վայր էր։ Այստեղ մարդկանց ոչնչացում էին այնքան ժամանակ, քանի դեռ ճամբարը չգրավեցին խորհրդային բանակի ստորաբաժանումները։ Ո'չ գերիները, ո'չ զինվորները չէին հավատում իրենց աչքերին. առաջինները՝ որովհետև կորցրել էին հույսը, իսկ երկրորդները, որովհետև ոչ մի տեղ չէին տեսել նման վայրագություններ։
1944-ի վերջին, Կարմիր բանակի ծավալված հարձակման պայմաններում, նացիստական ղեկավարությունը, փորձելով թաքցնել հանցագործությունների հետքերը, հրաման տվեց ապամոնտաժել գազախցիկները, դիակիզարանները և ամբողջությամբ ոչնչացնել Օսվենցիմը: 1945 թվականի հունվարի 17-ին սկսվեց ճամբարի շուրջ 60 հազար աշխատունակ բանտարկյալների ոտքով տարհանումը Գերմանիա (Օսվենցիմում մնացին ավելի քան 7,5 հազար բանտարկյալներ, որոնք չէին կարող դիմանալ երթին և ենթակա էին ոչնչացման): Սակայն նացիստները չհասցրեցին ոչնչացնել ճամբարը և մնացած բանտարկյալներին։
Օսվենցիմը Կարմիր բանակն ազատագրել է 1945 թվականի հունվարի 12-ից փետրվարի 3-ը Լեհաստանի ազատագրումն ավարտելու նպատակով անցկացված Վիսլո-Օդեր հարձակողական գործողության ընթացքում։ Հունվարի 27-ին 60-րդ բանակի ստորաբաժանումները առաջացան 4-10 կմ՝ ազատագրելով 30 բնակավայր, այդ թվում՝ Օսվենցիմը և «Օսվենցիմ I» համակենտրոնացման ճամբարը: Նույն օրը Օսվենցիմի մեկ այլ «մասնաճյուղ»՝ Յավոժնոն, ազատագրվեց 1-ին Ուկրաինական ճակատի 59-րդ բանակի մարտիկների կողմից: Հաջորդ օրը 60-րդ բանակի 107-րդ հրաձգային դիվիզիայի ստորաբաժանումներն ազատագրեցին Բիրկենաուն՝ Օսվենցիմի երրորդ համակենտրոնացման ճամբարը։
