https://arm.sputniknews.ru/20241231/khvostumner-vs-irakanutjun-ishkhanutjunneri-vor-meganakhagtsery-ajdpes-el-chirakanacvecin-84442676.html

Խոստումներ VS իրականություն․ իշխանությունների ո՞ր մեգանախագծերը այդպես էլ չիրականացվեցին

Խոստումներ VS իրականություն․ իշխանությունների ո՞ր մեգանախագծերը այդպես էլ չիրականացվեցին

Sputnik Արմենիա

Վերջին 6 տարվա ընթացքում Հայաստանում ոչ մի խոշոր ենթակառուցվածքային նախագիծ չի իրականացվել։ Դեռևս 2019 թվականին Նիկոլ Փաշինյանն ընդգծում էր, որ երկիրը... 31.12.2024, Sputnik Արմենիա

2024-12-31T09:54+0400

2024-12-31T09:54+0400

2024-12-31T09:54+0400

տնտեսություն

հեղինակներ

հայաստան

նախագիծ

ամուլսար

չոր նավահանգիստ

չաբահար

բժշկական ապահովագրություն

տրանսպորտ

https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e8/01/12/71254960_11:0:678:375_1920x0_80_0_0_b32a93fb2d9fb2811c6d0c5271476702.jpg

Հայաստանի իշխանությունները 2024 թվականի ընթացքում էլ հայտարարեցին բազմաթիվ հավակնոտ նախագծերի մասին, որոնք պետք է նպաստեին երկրի տնտեսական և սոցիալական զարգացմանը։ Սակայն դրանց մեծ մասն այդպես էլ հայտարարություն մնացին։ Sputnik Արմենիան ներկայացնում է անցնող տարվա ամենանշանակալի չիրականացված նախաձեռնությունները։Չաբահար նավահանգստով առևտրային երթուղին2024 թվականի մայիսին նախատեսվում էր Իրանի Չաբահար նավահանգստով անցնող նոր առևտրային երթուղի բացել Հայաստանը Հնդկաստանի հետ կապելու համար։ Այս նախագիծը պետք է կարևոր օղակ դառնար տարածաշրջանային լոգիստիկ ցանցի ամրապնդման գործում։ Երթուղու ստեղծման գաղափարը ծագել է 2023 թվականին. այդ ժամանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հանձնարարությամբ միջգերատեսչական աշխատանքային խումբ ստեղծվեց բեռնափոխադրումները կազմակերպելու և Չաբահարում գործառնական կետ բացելու համար։ Սակայն երթուղու գործարկման ժամկետները անորոշ ժամանակով հետաձգվեցին։Երթուղին, ըստ նախագծի, ենթադրում էր բեռների տեղափոխում հնդկական Մումբայ նավահանգստից իրանական Չաբահար, այնուհետև ցամաքային ճանապարհով Հայաստան, այնտեղից էլ՝ Վրաստան։ Վրացական նավահանգիստները կարող էին մեկնակետ դառնալ դեպի Եվրոպա, իսկ «Վերին Լարս» անցակետով՝ դեպի Ռուսաստան մատակարարումների համար։Ակնկալվում էր, որ նախագիծը զգալիորեն կընդլայնի Հայաստանի առևտրային հնարավորությունները և տրանսպորտային միջանցքների ինտեգրման միջազգային նախաձեռնության մաս կդառնա: Չաբահար նավահանգիստը ռազմավարական նշանակություն ունի, քանի որ Հնդկաստանին թույլ է տալիս շրջանցել Պակիստանի տարածքով տարանցումը՝ ավելի կայուն և արագ հաղորդակցություն ապահովելով Հայաստանի և տարածաշրջանի այլ երկրների հետ։Հայկական կողմը մեծ հույսեր էր կապում երթուղու հետ՝ ակնկալելով այն օգտագործել արտահանումը զարգացնելու և նոր ներդրումներ ներգրավելու համար։ Սակայն այս պահին նախագծի վերսկսման մասին ոչ մի պաշտոնական հայտարարություն չկա։Տրանսպորտային բարեփոխումՄինչև 2024 թվականի սեպտեմբերի 1-ը Երևանում նախատեսվում էր ավարտին հասցնել հասարակական տրանսպորտի լայնածավալ բարեփոխումը, որը ներառում էր ուղեվարձի վճարման միասնական համակարգի ներդրում։ Բարեփոխման հիմնական տարրը պետք է լիներ ճկուն սակագնային պլաններով տոմսերի և քարտերի էլեկտրոնային համակարգը, ինչը, տեսականորեն, պետք է զգալիորեն պարզեցներ վճարման գործընթացը ուղևորների համար։ Սակայն նախագծի իրականացման ժամկետները մի քանի անգամ հետաձգվեցին․ սկզբում՝ մինչև 2025 թվականի հունվար, ապա՝ նույն տարվա փետրվար։Բարեփոխումը ենթադրում էր համապարփակ մոտեցում հասարակական տրանսպորտի արդիականացմանը, այդ թվում՝ երթուղային ցանցի օպտիմալացում, հնացած տրանսպորտային միջոցների փոխարինում և սպասարկման որակի ժամանակակից ստանդարտների ներդրում:Բարեփոխման շրջանակներում նաև հայտարարվել է տրանսպորտային հոսքերի կառավարման կենտրոնացված դիսպետչերական կետի ստեղծման և լուսացույցների կառավարման նոր համակարգի ներդրման մասին, ինչը, ըստ գաղափարի, պետք է օգնի նվազեցնել ճանապարհների ծանրաբեռնվածությունը և խցանումները:2024 թվականի համար նախատեսված ևս մեկ կարևոր նախագիծ էր մետրոյի նոր՝ «Աջափնյակ» կայարանի կառուցումը։ Այն դիտարկվում էր որպես ռազմավարական նշանակություն քայլ՝ քաղաքի խիտ բնակեցված թաղամասերից մեկում տրանսպորտի մատչելիության բարելավման համար: Սակայն 2023 թվականի վերջին հայտարարվեց, որ շինարարության սկիզբը հետաձգվում է մինչև 2026 թվականը։Երկու նախաձեռնությունների հետաձգումը քննադատության է արժանացել քաղաքացիների և փորձագետների կողմից: Խնդիրները կապում են ոչ բավարար ֆինանսավորման, տարբեր գերատեսչությունների միջև համակարգման բացակայության և ենթակառուցվածքային նախագծերի իրականացման ընդհանուր անորոշության հետ:Այդուհանդերձ, իշխանություններն ընդգծում են, որ քաղաքի համար բարեփոխումները շարունակում են առաջնային մնալ, իսկ ժամկետների հետաձգումը պայմանավորված է մանրակրկիտ նախապատրաստման և ֆինանսավորման լրացուցիչ աղբյուրների որոնման անհրաժեշտությամբ:Համընդհանուր առողջության ապահովագրությունՀայաստանում համընդհանուր բժշկական ապահովագրության համակարգի մասնակի ներդրումը, որը նախատեսված էր 2024 թվականին, նույնպես չկայացավ։ Ի սկզբանե նախագծի իրականացման համար պետբյուջեից հատկացվել էր 46,4 մլն դոլար։ Այդ միջոցները պետք է օգտագործվեին բարեփոխման առաջին փուլերի մեկնարկի համար, ներառյալ ենթակառուցվածքների, անհրաժեշտ օրենսդրական ակտերի մշակումը և առողջապահական ծառայությունների բազային փաթեթի հասանելիության ապահովումը:Սակայն 2024 թվականի նոյեմբերին հայտնի դարձավ, որ բյուջեի զգալի մասը վերաբաշխվել է այլ նախագծերի համար, իսկ մնացած միջոցներն այդպես էլ չեն օգտագործվել՝ ծրագրի ներդրման ուղղությամբ իրական քայլերի բացակայության պատճառով։ Ավելին, 2025 թվականի բյուջեով բժշկական ապահովագրության ֆինանսավորում ընդհանրապես նախատեսված չէ։Համակարգի ներդրման ուշացումը քննադատության արժանացավ ԱԺ պատգամավորների կողմից, որոնք տարակուսանք էին հայտնում 2025 թվականի բյուջեում ֆինանսավորման բացակայության կապակցությամբ՝ չնայած նախկինում հնչեցրած խոստումներին։ Ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը պարզաբանեց, որ կառավարությունն անհրաժեշտ է համարում նախ մի շարք բարեփոխումներ իրականացնել առողջապահության ոլորտում, որպեսզի ծրագրի մեկնարկից առաջ ապահովվի ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործումը:Այս պահին նախագծի վրա աշխատանքների վերսկսման ժամկետները շարունակում են անորոշ մնալ, ինչը մտահոգություն է առաջացնում հանրության շրջանում, որի համար որակյալ բժշկության հասանելիությունը շարունակում է կարևոր սոցիալական խնդիր մնալ:Գյումրու «չոր նավահանգիստը»Գյումրիում «չոր նավահանգստի» և արդյունաբերական հանգույցի կառուցման աշխատանքները, որոնք պետք է սկսվեին 2024 թվականի երկրորդ կեսին, դեռ չեն մեկնարկել։ Նախագիծը ստեղծվել է որպես ռազմավարական կարևոր նախաձեռնություն, որը կարող է Գյումրին վերածել միջազգային առևտրային երթուղիների հետ կապված խոշոր լոգիստիկ և արդյունաբերական հանգույցի:Դեռևս 2023 թվականին Հայաստանն ակտիվորեն բանակցություններ էր վարում միջազգային գործընկերների հետ՝ ներդրումներ ներգրավելու համար։ Հավանական մասնակիցների թվում էին Ասիական զարգացման բանկը, ինչպես նաև ԱՄԷ-ի, Կատարի և Իրաքի ընկերությունները, որոնք ունեն նմանատիպ նախագծերի իրականացման փորձ: 2023 թվականի վերջին ավարտվել է ծրագրի տեխնիկատնտեսական հիմնավորումը և մշակվել է դրա իրականացման ճանապարհային քարտեզը։Ենթադրվում էր, որ Գյումրիի «չոր նավահանգիստը» կարևոր օղակ կդառնա տարածաշրջանային տրանսպորտային ցանցում՝ լոգիստիկ սպասարկում և աջակցություն ապահովելով միջազգային փոխադրումների համար, ներառյալ՝ կոնտեյներային բեռները: Արդյունաբերական հանգույցը պետք է ներդրումներ ներգրավեր արտադրության և վերամշակման մեջ, ինչը կարող էր նոր խթան դառնալ տարածաշրջանի տնտեսական զարգացման համար և նոր աշխատատեղեր ստեղծել։Սակայն 2024 թվականի հոկտեմբերին հայտնի դարձավ, որ նախագծի իրականացումը կանգ է առել։ Հետաձգման պաշտոնական պատճառները չեն նշվում, սակայն, փորձագետների կարծիքով, խնդիրները կարող են կապված լինել ֆինանսավորման պակասի, միջազգային գործընկերների հետ համակարգման դժվարությունների և նախագծի առաջմղման հստակ ռազմավարության բացակայության հետ:Այս պահին աշխատանքների վերսկսման ժամկետները դեռ անհայտ են, ինչը մտահոգություն է առաջացնում ինչպես տարածաշրջանի բնակիչների, որոնք նախագծի տնտեսական ազդեցության հույս ունեին, այնպես էլ դիտորդների շրջանում, որոնք սառեցման մեջ Հայաստանում խոշոր ենթակառուցվածքային նախաձեռնությունների իրականացման հետ կապված խնդիրներ են տեսնում։Ամուլսարի հանքըՀայաստանում ոսկու պաշարներով երկրորդ՝ Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շահագործման մեկնարկը կրկին հարցականի տակ է հայտնվել: 2024 թվականի հունվարին ՀՀ կառավարությունը ձեռք բերեց հանքավայրի օպերատոր «Լիդիան Արմենիա» ընկերության բաժնետոմսերի 12,5 տոկոսը, սակայն իրական աշխատանքներն այդպես էլ չսկսվեցին։Նախագիծը բնապահպանների լուրջ դիմադրությանն է բախվում։ 2018 թվականից ի վեր ակտիվիստները արգելափակում են հանքավայրի մուտքը՝ վախենալով, որ ոսկու արդյունահանումը անդառնալի վնաս կհասցնի շրջակա միջավայրին: Ամուլսարի հանքը գտնվում է այնպիսի էկոլոգիապես կարևոր օբյեկտների մոտ, ինչպիսիք են Կեչուտի ջրամբարը և առողջարանային Ջերմուկը: Այս տարածքները առանձնահատուկ արժեք ունեն ոչ միայն տեղի բնակիչների, այլև զբոսաշրջության և երկրի ջրային ռեսուրսների համար:Չնայած նախկինում իրականացված բնապահպանական փորձաքննություններին, որոնք ցույց են տվել, որ ռիսկերը հնարավոր է վերահսկել, հանրության շրջանում անվստահությունը պահպանվում է: Մտահոգությունները մեծանում են, քանի որ հանքավայրը ենթադրում է հանքաքարի վերամշակման համար ցիանիդների օգտագործում, ինչը հղի է ջրամբարների աղտոտմամբ: Ինչքան բեռ և ուղևորահոսք է սպասում Հայաստանը «Խաղաղության խաչմերուկի» գործարկման տարում2024 թվականի հոկտեմբերին ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապյանը հայտարարեց, որ իշխանությունները շարունակում են փոխզիջումային տարբերակ փնտրել, նա հույս հայտնեց, որ նախագիծը կմեկնարկի 2025 թվականին։ Այնուամենայնիվ, արդյունահանման մեկնարկի ճշգրիտ ժամկետներ այդպես էլ չնշվեցին։Ամուլսարը նախկինում դիտարկվում էր որպես Հայաստանի տնտեսության համար ռազմավարական կարևորություն ունեցող նախագիծ։ Ենթադրվում էր, որ դրա շահագործումը զգալի ներդրում կունենա ՀՆԱ-ում, կավելացնի արտահանումը և աշխատատեղեր կստեղծի։ Սակայն բազմաթիվ ձգձգումները, որոնք առաջացել են ինչպես բնապահպանական բողոքի ակցիաների, այնպես էլ կառավարչական խնդիրների պատճառով, խաթարում են վստահությունը իշխանությունների՝ նման խոշոր նախաձեռնություններ իրականացնելու կարողության նկատմամբ։Այս պահին նախագծի ճակատագիրն անորոշ է մնում։ Եվ այս փաստն արտացոլում է երկրում ռազմավարական կարևորություն ունեցող ենթակառուցվածքային նախագծերի իրականացման խափանման ընդհանուր միտումը։

https://arm.sputniknews.ru/20241217/darnal-merdzavvor-arevelqi-1-in-jutaky-inchvov-e-siriajum-tirvogh-iravitshaky-dzerntu-ankarajin-83981306.html

https://arm.sputniknews.ru/20240830/um-e-aveli-shat-petq-erkatughajin-haghvordakcutjan-gvortsarkumy-ankarajin-te-erevanin-80031876.html

չաբահար

2024

Լուրեր

am_HY

տնտեսություն, հեղինակներ, հայաստան, նախագիծ, ամուլսար, չոր նավահանգիստ, չաբահար , բժշկական ապահովագրություն, տրանսպորտ