https://arm.sputniknews.ru/20230709/paliativ-khnamqy-bvolvori-hamar-che-hajastanum-ancav-kjanqi-khndiry-der-ardiakan-e-62292847.html
Պալիատիվ խնամքը բոլորի համար չէ. Հայաստանում անցավ կյանքի խնդիրը դեռ արդիական է
Պալիատիվ խնամքը բոլորի համար չէ. Հայաստանում անցավ կյանքի խնդիրը դեռ արդիական է
Sputnik Արմենիա
Հայաստանի երկու խիտ բնակեցված մարզերում պալիատիվ օգնություն չի իրականացվում, և հիվանդների մեծ մասը չի ստանում անհրաժեշտ օփիոիդներ։ 09.07.2023, Sputnik Արմենիա
2023-07-09T16:45+0400
2023-07-09T16:45+0400
2023-07-09T16:45+0400
պալիատիվ խնամք
հիվանդ
հիվանդություն
հայաստան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e6/01/09/37317982_0:0:1101:619_1920x0_80_0_0_bf8858c28a6cb1cfc7b05ef8f18535bc.jpg
ԵՐԵՎԱՆ, 8 հուլիսի - Sputnik. Պալիատիվ խնամքը մարդու իրավունքն է անցավ ու արժանապատիվ կյանքի, մինչև մահ։ Հիմնական խնդիրն է թեթևացնել ցավը և որակյալ խնամք, ինչպես նաև սոցիալական, հոգեբանական և հոգևոր աջակցություն տրամադրել հիվանդին և նրա մտերիմներին: Սակայն պալիատիվ խնամքը Հայաստանում ոչ բոլորին է հասանելի։ Երկու մարզերում՝ Շիրակում և Լոռիում, նման ծառայություններ ընդհանրապես չեն մատուցվում, մի շարք մարզերում էլ ծառայությունների մի մասը վճարովի է։Հայաստանում քաղցկեղով հիվանդների շահերն ու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող, ինչպես նաև պալիատիվ խնամքի մասին հանրությանը իրազեկելու արշավ իրականացնող «Հենարան» հիմնադրամի համահիմնադիր Հռիփսիմ Մարտիրոսյանի խոսքով՝ Հայաստանում կա 31 հաստատություն և ծառայություն, որը մատուցում է նման ծառայություններ՝ վճարովի և անվճար հիմունքներով:«Գյումրի բժշկական կենտրոնի» գլխավոր բժիշկ Արմեն Խաչատրյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում պարզաբանեց, որ այս պահին հիվանդանոցը չի կարող մատուցել այս ծառայությունը, քանի որ մարզում չկա և չի եղել համապատասխան ծառայություն՝ համապատասխան մասնագետներով ու ենթակառուցվածքներով։«Առաջին հերթին պետք է լուծել տարածքի հարցը, անհրաժեշտ է նաև լիցենզիա ստանալ և կադրեր պատրաստել, սա շատ դժվար է և ծախսատար»,- ասաց նա։Sputnik Արմենիան առողջապահության նախարարություն է դիմել պարզելու, թե որ մարզերի բնակիչները կարող են պալիատիվ բուժօգնություն ստանալ, ինչ ծառայություններ են մատուցվում պետպատվերով և քանի մարդ կարիք ունի պալիատիվ օգնության, սակայն նախարարությունը տվյալներ չի տրամադրել՝ նշելով, որ նման վիճակագրություն չի իրականացվում։Փոխարենը վիճակագրություն իրականացրել է «Հենարան» հիմնադրամը, որի հաշվարկներով, Հայաստանում 3600 հիվանդ ամեն օր պալիատիվ խնամքի կարիք ունի։ Ավելին, 40%-ը (1440 մարդ) ունի քաղցկեղ, և նրանցից միայն 500-ն է ապրում Երևանում, մնացածը՝ մարզերում, ինչը բարդացնում է պալիատիվ օգնության հասանելիությունը։ Միջին հաշվով ամեն օր ցավից տառապում է 3370 մարդ (պալիատիվ օգնության կարիք ունեցողների 93,7%-ը): ՄՈւԿ–ով հիվանդ Լյուդվիգի կյանքը կհեշտանա. անհույս թվացող թույլտվության հետքերով«Հայաստանում շատերը կարծում են, որ եթե հիվանդությունն անբուժելի է, ապա այն պետք է ընթանա անտանելի ցավով և տառապանքով, մինչդեռ արդյունավետ ցավազրկման և պալիատիվ օգնության շնորհիվ կարելի է ապրել առանց նման տառապանքի»,- ասաց հիմնադրամի ղեկավար Հռիփսիմե Մարտիրոսյանը տեղեկացնելով, որ ժամանակակից պալիատիվ խնամքն առաջարկում է ցավազրկող դեղամիջոցների լայն տեսականի, բայց ցավը կառավարելու համար հաճախ անհրաժեշտ են օփիոիդներ: Բայց, ինչպես պարզվում է , Հայաստանում խնդիրը կապված է ոչ այնքան օփիոիդների առկայության, որքան բնակչության շրջանում տեղեկատվության պակասի հետ։ Շատերը հրաժարվում են դեղորայք ընդունելուց՝ վախենալով կախվածությունից։Մարտիրոսյանի խոսքերը հաստատում են նաեւ առողջապահության նախարարությունից ստացված տվյալները. ՄԱԿ-ի Թմրամիջոցների վերահսկման միջազգային խորհուրդը անցյալ տարի Հայաստանի համար հաստատել է ափիոնային թմրամիջոցների 12,5 կգ քվոտա, սակայն օգտագործվել է ընդամենը 2 կգ։Բացի թվերից, կա կենդանի օրինակ. Գյումրիի 80-ամյա բնակիչ Լ.Կ.-ն մինչ մահը մի քանի ամիս տառապել է ցավերից, սակայն ոչ մի դեղամիջոց չի ընդունել և չի ստացել անհրաժեշտ պալիատիվ օգնություն։Նշենք, որ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների համաձայն՝ տարեկան 40 միլիոն մարդ պալիատիվ խնամքի կարիք ունի, նրանց 78%-ն ապրում է ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում։ Սակայն կարիքավորների միայն մոտ 14%-ն է համապատասխան խնամք ստանում։ Շահառուների մեծամասնությունը քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող մեծահասակներն են՝ սիրտ-անոթային (38,5%), ուռուցքաբանական (34%), քրոնիկ շնչառական հիվանդություններ (10,3%), ՁԻԱՀ (5,7%) և շաքարախտ (4,6%):Թմրամիջոցների դեմ պայքարի միջազգային խորհուրդը հանգել է այն եզրակացմանը, որ 2018 թվականին աշխարհի բնակչության 79 տոկոսից (հիմնականում ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում ապրող) ընդամենը 13 տոկոսն է օգտագործել օփիոիդներ՝ ցավազրկման և տառապանքը թեթևացնելու համար:
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2023
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Լուրեր
am_HY
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
պալիատիվ խնամք, հիվանդ, հիվանդություն, հայաստան
պալիատիվ խնամք, հիվանդ, հիվանդություն, հայաստան
Պալիատիվ խնամքը բոլորի համար չէ. Հայաստանում անցավ կյանքի խնդիրը դեռ արդիական է
Հայաստանի երկու խիտ բնակեցված մարզերում պալիատիվ օգնություն չի իրականացվում, և հիվանդների մեծ մասը չի ստանում անհրաժեշտ օփիոիդներ։
ԵՐԵՎԱՆ, 8 հուլիսի - Sputnik. Պալիատիվ խնամքը մարդու իրավունքն է անցավ ու արժանապատիվ կյանքի, մինչև մահ։ Հիմնական խնդիրն է թեթևացնել ցավը և որակյալ խնամք, ինչպես նաև սոցիալական, հոգեբանական և հոգևոր աջակցություն տրամադրել հիվանդին և նրա մտերիմներին: Սակայն պալիատիվ խնամքը Հայաստանում ոչ բոլորին է հասանելի։ Երկու մարզերում՝ Շիրակում և Լոռիում, նման ծառայություններ ընդհանրապես չեն մատուցվում, մի շարք մարզերում էլ ծառայությունների մի մասը վճարովի է։
Հայաստանում քաղցկեղով հիվանդների շահերն ու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող, ինչպես նաև պալիատիվ խնամքի մասին հանրությանը իրազեկելու արշավ իրականացնող «Հենարան» հիմնադրամի համահիմնադիր Հռիփսիմ Մարտիրոսյանի խոսքով՝ Հայաստանում կա 31 հաստատություն և ծառայություն, որը մատուցում է նման ծառայություններ՝ վճարովի և անվճար հիմունքներով:
«Հաշվի առնելով այս երկու մարզերի (Շիրակը՝ 230,5 հազար մարդ և Լոռի՝ 211,6 հազար մարդ) բնակչությունը, հարց է առաջանում, թե ինչն է խանգարում օգնել այս մարզերի անբուժելի հիվանդներին՝ կա՛մ տեղական բժշկական կենտրոնները չեն ցանկանում դա անել, կա՛մ կապված է լիցենզավորման հետ, վերջինս քիչ հավանական է, քանի որ այդ օգնությունը ցուցաբերվում է այլ մարզերում»,- ասաց նա։
«Գյումրի բժշկական կենտրոնի» գլխավոր բժիշկ Արմեն Խաչատրյանը
Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում պարզաբանեց, որ այս պահին հիվանդանոցը չի կարող մատուցել այս ծառայությունը, քանի որ մարզում չկա և չի եղել համապատասխան ծառայություն՝ համապատասխան մասնագետներով ու ենթակառուցվածքներով։
«Առաջին հերթին պետք է լուծել տարածքի հարցը, անհրաժեշտ է նաև լիցենզիա ստանալ և կադրեր պատրաստել, սա շատ դժվար է և ծախսատար»,- ասաց նա։
Sputnik Արմենիան առողջապահության նախարարություն է դիմել պարզելու, թե որ մարզերի բնակիչները կարող են պալիատիվ բուժօգնություն ստանալ, ինչ ծառայություններ են մատուցվում պետպատվերով և քանի մարդ կարիք ունի պալիատիվ օգնության, սակայն նախարարությունը տվյալներ չի տրամադրել՝ նշելով, որ նման վիճակագրություն չի իրականացվում։
Փոխարենը վիճակագրություն իրականացրել է «Հենարան» հիմնադրամը, որի հաշվարկներով, Հայաստանում 3600 հիվանդ ամեն օր պալիատիվ խնամքի կարիք ունի։ Ավելին, 40%-ը (1440 մարդ) ունի քաղցկեղ, և նրանցից միայն 500-ն է ապրում Երևանում, մնացածը՝ մարզերում, ինչը բարդացնում է պալիատիվ օգնության հասանելիությունը։ Միջին հաշվով ամեն օր ցավից տառապում է 3370 մարդ (պալիատիվ օգնության կարիք ունեցողների 93,7%-ը):
«Հայաստանում շատերը կարծում են, որ եթե հիվանդությունն անբուժելի է, ապա այն պետք է ընթանա անտանելի ցավով և տառապանքով, մինչդեռ արդյունավետ ցավազրկման և պալիատիվ օգնության շնորհիվ կարելի է ապրել առանց նման տառապանքի»,- ասաց հիմնադրամի ղեկավար Հռիփսիմե Մարտիրոսյանը տեղեկացնելով, որ ժամանակակից պալիատիվ խնամքն առաջարկում է ցավազրկող դեղամիջոցների լայն տեսականի, բայց ցավը կառավարելու համար հաճախ անհրաժեշտ են օփիոիդներ: Բայց, ինչպես պարզվում է , Հայաստանում խնդիրը կապված է ոչ այնքան օփիոիդների առկայության, որքան բնակչության շրջանում տեղեկատվության պակասի հետ։ Շատերը հրաժարվում են դեղորայք ընդունելուց՝ վախենալով կախվածությունից։
Մարտիրոսյանի խոսքերը հաստատում են նաեւ առողջապահության նախարարությունից ստացված տվյալները. ՄԱԿ-ի Թմրամիջոցների վերահսկման միջազգային խորհուրդը անցյալ տարի Հայաստանի համար հաստատել է ափիոնային թմրամիջոցների 12,5 կգ քվոտա, սակայն օգտագործվել է ընդամենը 2 կգ։
Բացի թվերից, կա կենդանի օրինակ. Գյումրիի 80-ամյա բնակիչ Լ.Կ.-ն մինչ մահը մի քանի ամիս տառապել է ցավերից, սակայն ոչ մի դեղամիջոց չի ընդունել և չի ստացել անհրաժեշտ պալիատիվ օգնություն։
«Նրա ընտանիքի անդամներն ապրում են արտերկրում, սակայն կազմակերպել էին նրա խնամքը, բայց կինը ոչ այնքան խնամքի, որքան ցավազրկման կարիք ուներ, բառացիորեն անհնար էր նրան դիպչել։ Եթե պալիատիվ կենտրոն գործեր, նրա տառապանքը հաստատ ավելի քիչ կլիներ։ Ցավալի է»,- ասաց մահացածի հարազատներից մեկը՝ Կարինե Կարապետյանը։
Նշենք, որ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների համաձայն՝ տարեկան 40 միլիոն մարդ պալիատիվ խնամքի կարիք ունի, նրանց 78%-ն ապրում է ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում։ Սակայն կարիքավորների միայն մոտ 14%-ն է համապատասխան խնամք ստանում։ Շահառուների մեծամասնությունը քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող մեծահասակներն են՝ սիրտ-անոթային (38,5%), ուռուցքաբանական (34%), քրոնիկ շնչառական հիվանդություններ (10,3%), ՁԻԱՀ (5,7%) և շաքարախտ (4,6%):
Թմրամիջոցների դեմ պայքարի միջազգային խորհուրդը հանգել է այն եզրակացմանը, որ 2018 թվականին աշխարհի բնակչության 79 տոկոսից (հիմնականում ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում ապրող) ընդամենը 13 տոկոսն է օգտագործել օփիոիդներ՝ ցավազրկման և տառապանքը թեթևացնելու համար:
