https://arm.sputniknews.ru/20220211/turqakan-ats-ner-adrbejanakan-patetavvormamb-inchpes-petq-e-pajqari-hajastany-38589127.html
Թուրքական ԱԹՍ-ներ՝ ադրբեջանական «փաթեթավորմամբ»․ ինչպե՞ս պետք է պայքարի Հայաստանը
Թուրքական ԱԹՍ-ներ՝ ադրբեջանական «փաթեթավորմամբ»․ ինչպե՞ս պետք է պայքարի Հայաստանը
Sputnik Արմենիա
Բաքվի և Անկարայի աննախադեպ ռազմաքաղաքական մերձեցումն աստիճանաբար խորանում է, հիմա էլ մեծ դրոնների արտադրության են հիմնել։ 11.02.2022, Sputnik Արմենիա
2022-02-11T23:30+0400
2022-02-11T23:30+0400
2022-02-11T23:30+0400
«բայրաքթար» աթս
անօդաչու թռչող սարք (աթս)
թուրքիա
ադրբեջան
հայաստան
թշնամի
արտադրություն
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e6/02/0b/38577081_0:300:1600:1200_1920x0_80_0_0_f33c12f1b17ff2a5db3afb3cc8c98b93.jpg
ԵՐԵՎԱՆ, 12 փետրվարի – Sputnik, Աշոտ Սաֆարյան. Ադրբեջանում Akinci անօդաչուների արտադրություն սկսելու Թուրքիայի պլանները ևս մեկ քայլ կդառնան երկու պետությունների բանակների և ռազմարդյունաբերական համալիրի հետագա սերտաճման ճանապարհին: Ավելի վաղ Ադրբեջանում նման արտադրություն սկսելու մասին հայտարարել էր Baykar ընկերության տեխնիկական տնօրեն, Թուրքիայի նախագահի փեսա Սելջուկ Բայրաքթարը:Baykar ընկերությունը, ինչպես հայտնի է, արտադրում է Bayraktar TB2 անօդաչուները, որոնք Բաքուն ակտիվորեն օգտագործում էր Արցախում՝ հայկական բանակի դեմ։ Ինչ վերաբերում է Akinci-ին՝ դրա մարտական հնարավորությունները մի քանի անգամ գերազանցում են «Բայրաքթարին»։ Բայց այդ մասին՝ քիչ ուշ։Խոսքն իհարկե Ադրբեջանում այդ հարվածային-հետախուզական դրոնների արտադրության լիարժեք տեղայնացման մասին չէ։ Թուրքիան ինքն էլ է ներմուծում այդ մեքենաների շատ բաղադրիչներ, դետալների հիմնական մատակարարները ՆԱՏՕ-ի երկրներն են։ Իսկ շարժիչները թուրքերը գնում են Ուկրաինայից։ Լավագույն դեպքում Ադրբեջանի տարածքում կարող է գործարկվել մարտական դրոնների մասնակի հավաքման աշխատանքը։Ցավոք, նաև հայերի օգնությամբ («Բայրաքթարների» շուրջ տեղեկատվական աղմուկը մեծ էր), թուրքական «Բայրաքթարներն» իրենց համար լավ մարքեթինգ ապահովեցին 2020 թ․-ի պատերազմում։ Այս տեսանկյունից Ադրբեջանում Akinci-ի հավաքման գաղափարն այժմ բավականին գայթակղիչ է թվում, քանի որ նոր մակարդակի է հանում երկու երկրների կոոպերացիան։Ինչպես նշվեց վերևում՝ «Բայրաքթարների» համեմատ այս նոր անօդաչուները շատ ավելի վտանգավոր հակառակորդներ են։ Դրանք զինված են զանազան տիպի ռումբերով և կառավարվող գերճշգրիտ հրթիռներով։ Դրանց շարքում աչքի են ընկնում թուրքական արտադրության SOM թևավոր հրթիռները, որոնց խոցման հեռահարությունը, ըստ բաց աղբյուրների տեղեկությունների, ավելի քան 200 կիլոմետր է։ԱԹՍ-ի համար դա շատ մեծ թիվ է։ Ադրբեջանը, ըստ էության, կարող է ստանալ թռչող սարք, որը հեռահարությամբ օպերատիվ-մարտավարական հրթիռների հետ համադրելի սպառազինություն կարող է կրել։ Այո, թուրքական զինամթերքի հզորությունը համեմատելի չէ Lora ՕՄՀՀ-ի հրթիռների կամ «Պոլոնեզ» ՀԿՌՀ-ների հետ, սակայն այն նախընտրելի է գնի առումով, ինչը թույլ կտա հավանական հակամարտության դեպքում զանգվածաբար կիրառել դրանք։ Այդ դրոնների և դրանց զինամթերքի դեմ միայն ցամաքային ՀՕՊ-ի ուժերով պայքարելն անիմաստ է։Մենք ադրբեջանցի զինվորին չենք պարտվել. ՀՀ–ում ու Արցախում ԱԹՍ լաբորատորիաներ կբացվենՌազմական վերլուծաբան Նարեկ Ներսիսյանի կարծիքով՝ հակառակորդի կողմից անօդաչու ավիացիայի շարունակական ընդլայնումը Հայաստանին մտահոգվելու տեղիք պիտի տա։ Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում նա հայտարարեց, որ անհրաժեշտ է արմատապես վերանայել առաջին հերթին ռազմարդյունաբերական դոկտրինը, փոխել ոլորտը կարգավորող նորմատիվ ակտերը։ Պետք է նաև պաշտպանության նախարարությունից վերցնել ռազմական գնումների ոլորտն ու վերածել առանձին գործող բլոկի։ Ընդ որում՝ այդ ամենն անել շատ սեղմ ժամկետներում։«Սակայն ի՞նչ բարեփոխումների մասին կարող է խոսք լինել, եթե մենք մինչև օրս նույնիսկ ռազմաարդյունաբերական կոմիտեի ղեկավար չունենք (այս մարմինը գործում է բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարության կազմում՝ խմբ․)։ Այո, պաշտոնակատար կա, սակայն նա պետք է տեղակալներ ունենա, որոնք չկան, ինչպես և չկա առհասարակ ռազմաարդյունաբերական համալիրի զարգացման հայեցակարգ»,-ասում է Ներսիսյանը։Նրա համար անհասկանալի է նաև, թե որքանով են մրցունակ անօդաչու թռչող սարքերի այն նմուշները, որոնք այժմ արտադրվում են Հայաստանում, և որոնց մասին վերջերս խոսել է բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Վահագն Խաչատուրյանը։Վերջինս, ի դեպ, մոտ ժամանակներս կարող է երկրի նախագահ դառնալ, նրա թեկնածությունն ավելի վաղ առաջարկել էր իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիրը»։ Թե ով կփոխարինի նրան, առայժմ հայտնի չէ, իսկ դա նշանակում է, որ տեսականորեն կարելի է ենթադրել, որ ռազմարդյունաբերական համալիրի ոլորտը կշարունակի դեռ որոշ ժամանակ «ցնցումների մեջ» լինել։Նման մեքենաների դեմ պայքարի ամենաարդյունավետ միջոցը, թերևս, կանխարգելիչ հարվածն է կառավարման և տեղակայման կետերին, առաջին հերթին՝ օդաչուավոր ավիացիայի ուժերով: Եվ այստեղ, ըստ Ներսիսյանի, կրկին արդիական է դառնում Հայաստանում կործանիչ ավիացիայի զարգացումը և հայտնի Սու-30ՍՄ-ների մատակարարումների շարունակումը: Փորձագետի համար անհասկանալի է, թե ինչու է ինքնաթիռների գնման գործընթացը կանգ առել չորս մեքենայի մատակարարումից հետո:Ինչպես հայտնի է, Սու-30ՍՄ-ի վերաբերյալ գործարքի ամենասկզբում Հայաստանը նախատեսում էր Ռուսաստանից 12 ինքնաթիռ գնել։ Առաջին «քառյակը» ժամանեց 2019 թվականի վերջին, ապա սկսվեց 44-օրյա պատերազմը, ինչից հետո հանրության շրջանում վեճեր սկսվեցին դրանց օգտակարության մասին։ Այդ ժամանակվանից ի վեր հետագա գնման հարցը օդում կախված է մնացել։«Գուցե մեր իշխանությունները սկսել են կասկածել Սու-30ՍՄ-ի արդյունավետության հարցում, չգիտեմ։ Բայց ես կարծում եմ, որ դրանք մեզ պետք են։ Ավելին՝ հեռանկարում մենք պետք է մտածենք նաև ավելի թեթև կործանիչներ գնելու մասին»,-նշեց նա։Ներսիսյանը հիշեցրեց, որ նույն Ադրբեջանը, օրինակ, ցանկանում է ներդրում ունենալ հարևան Վրաստանի տարածքում Սու-25 գրոհիչների արդիականացման նախագծերում: Այսինքն՝ կարելի է նկատել, որ հակառակորդն անօդաչու ավիացիայի զարգացմանը զուգահեռ չի մոռանում նաև օդաչուավոր ավիացիայի մասին։Ընդդիմությունն ԱԺ–ից պահանջում է արձագանքել թուրք–ադրբեջանական հռչակագրի վավերացմանը
թուրքիա
ադրբեջան
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2022
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Լուրեր
am_HY
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
թուրք աթս ադրբեջան հհ
Թուրքական ԱԹՍ-ներ՝ ադրբեջանական «փաթեթավորմամբ»․ ինչպե՞ս պետք է պայքարի Հայաստանը
Բաքվի և Անկարայի աննախադեպ ռազմաքաղաքական մերձեցումն աստիճանաբար խորանում է, հիմա էլ մեծ դրոնների արտադրության են հիմնել։
ԵՐԵՎԱՆ, 12 փետրվարի – Sputnik, Աշոտ Սաֆարյան. Ադրբեջանում Akinci անօդաչուների
արտադրություն սկսելու Թուրքիայի պլանները ևս մեկ քայլ կդառնան երկու պետությունների բանակների և ռազմարդյունաբերական համալիրի հետագա սերտաճման ճանապարհին: Ավելի վաղ Ադրբեջանում նման արտադրություն սկսելու մասին հայտարարել էր Baykar ընկերության տեխնիկական տնօրեն, Թուրքիայի նախագահի փեսա Սելջուկ Բայրաքթարը:
Baykar ընկերությունը, ինչպես հայտնի է, արտադրում է Bayraktar TB2 անօդաչուները, որոնք Բաքուն ակտիվորեն օգտագործում էր Արցախում՝ հայկական բանակի դեմ։ Ինչ վերաբերում է Akinci-ին՝ դրա մարտական հնարավորությունները մի քանի անգամ գերազանցում են «Բայրաքթարին»։ Բայց այդ մասին՝ քիչ ուշ։
Խոսքն իհարկե Ադրբեջանում այդ հարվածային-հետախուզական դրոնների արտադրության լիարժեք տեղայնացման մասին չէ։ Թուրքիան ինքն էլ է ներմուծում այդ մեքենաների շատ բաղադրիչներ, դետալների հիմնական մատակարարները ՆԱՏՕ-ի երկրներն են։ Իսկ շարժիչները թուրքերը գնում են Ուկրաինայից։ Լավագույն դեպքում Ադրբեջանի տարածքում կարող է գործարկվել մարտական դրոնների մասնակի հավաքման աշխատանքը։
Սրանից ելնելով` այս պատմության մեջ ամենից շատ պետք է դիտարկել ռազմաքաղաքական գործոնը։ Վերջին մի քանի տարիները նշանավորվեցին Անկարայի և Բաքվի աննախադեպ մերձեցմամբ, այդ մտերմությունն ակնառու դրսևորվեց 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, երբ թուրք հրահանգիչները փաստացի համակարգում էին Ադրբեջանի ԶՈւ գործողությունները՝ ընդհուպ մինչև գումարտակային մակարդակ:
Ցավոք, նաև հայերի օգնությամբ («Բայրաքթարների» շուրջ տեղեկատվական աղմուկը մեծ էր), թուրքական «Բայրաքթարներն» իրենց համար լավ մարքեթինգ ապահովեցին 2020 թ․-ի պատերազմում։ Այս տեսանկյունից Ադրբեջանում Akinci-ի հավաքման գաղափարն այժմ բավականին գայթակղիչ է թվում, քանի որ նոր մակարդակի է հանում երկու երկրների կոոպերացիան։
Ինչպես նշվեց վերևում՝ «Բայրաքթարների» համեմատ այս նոր անօդաչուները շատ ավելի վտանգավոր հակառակորդներ են։ Դրանք զինված են զանազան տիպի ռումբերով և կառավարվող գերճշգրիտ հրթիռներով։ Դրանց շարքում աչքի են ընկնում թուրքական արտադրության SOM թևավոր հրթիռները, որոնց խոցման հեռահարությունը, ըստ բաց աղբյուրների տեղեկությունների, ավելի քան 200 կիլոմետր է։
ԱԹՍ-ի համար դա շատ մեծ թիվ է։ Ադրբեջանը, ըստ էության, կարող է ստանալ թռչող սարք, որը հեռահարությամբ օպերատիվ-մարտավարական հրթիռների հետ համադրելի սպառազինություն կարող է կրել։ Այո, թուրքական զինամթերքի հզորությունը համեմատելի չէ Lora ՕՄՀՀ-ի հրթիռների կամ «Պոլոնեզ» ՀԿՌՀ-ների հետ, սակայն այն նախընտրելի է գնի առումով, ինչը թույլ կտա հավանական հակամարտության դեպքում զանգվածաբար կիրառել դրանք։ Այդ դրոնների և դրանց զինամթերքի դեմ միայն ցամաքային ՀՕՊ-ի ուժերով պայքարելն անիմաստ է։
Ռազմական վերլուծաբան Նարեկ Ներսիսյանի կարծիքով՝ հակառակորդի կողմից անօդաչու ավիացիայի շարունակական ընդլայնումը Հայաստանին մտահոգվելու տեղիք պիտի տա։ Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում նա հայտարարեց, որ անհրաժեշտ է արմատապես վերանայել առաջին հերթին ռազմարդյունաբերական դոկտրինը, փոխել ոլորտը կարգավորող նորմատիվ ակտերը։ Պետք է նաև պաշտպանության նախարարությունից վերցնել ռազմական գնումների ոլորտն ու վերածել առանձին գործող բլոկի։ Ընդ որում՝ այդ ամենն անել շատ սեղմ ժամկետներում։
«Սակայն ի՞նչ բարեփոխումների մասին կարող է խոսք լինել, եթե մենք մինչև օրս նույնիսկ ռազմաարդյունաբերական կոմիտեի ղեկավար չունենք (այս մարմինը գործում է բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարության կազմում՝ խմբ․)։ Այո, պաշտոնակատար կա, սակայն նա պետք է տեղակալներ ունենա, որոնք չկան, ինչպես և չկա առհասարակ ռազմաարդյունաբերական համալիրի զարգացման հայեցակարգ»,-ասում է Ներսիսյանը։
Նրա համար անհասկանալի է նաև, թե որքանով են մրցունակ անօդաչու թռչող սարքերի այն նմուշները, որոնք այժմ արտադրվում են Հայաստանում, և որոնց մասին վերջերս խոսել է բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Վահագն Խաչատուրյանը։
Վերջինս, ի դեպ, մոտ ժամանակներս կարող է երկրի նախագահ դառնալ, նրա թեկնածությունն ավելի վաղ առաջարկել էր իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիրը»։ Թե ով կփոխարինի նրան, առայժմ հայտնի չէ, իսկ դա նշանակում է, որ տեսականորեն կարելի է ենթադրել, որ ռազմարդյունաբերական համալիրի ոլորտը կշարունակի դեռ որոշ ժամանակ «ցնցումների մեջ» լինել։
«Պետք է դրական գնահատել այն, ինչ անում են հայ ինժեներներն ու արդյունաբերողները։ Բայց կարևոր է հասկանալ, թե որքանով են նրանք ի վիճակի մրցակցել հակառակորդի հետ։ Ադրբեջանը թուրքական արտադրության արդյունավետ նավիգացիոն համակարգեր է գնում։ Այս ամենին հիմա ավելանում է նաև Akinci-ի արտադրությունն Ադրբեջանի տարածքում։ Դրանք բազմաֆունկցիոնալ, ծանր հարվածային ԱԹՍ-ներ են՝ գործողության մեծ շառավղով։ Ինչո՞վ ենք մենք դրան հակադարձելու։ Պետք է մտածել այդ մասին»,-կարծում է մեր զրուցակիցը։
Նման մեքենաների դեմ պայքարի ամենաարդյունավետ միջոցը, թերևս, կանխարգելիչ հարվածն է կառավարման և տեղակայման կետերին, առաջին հերթին՝ օդաչուավոր ավիացիայի ուժերով: Եվ այստեղ, ըստ Ներսիսյանի, կրկին արդիական է դառնում Հայաստանում կործանիչ ավիացիայի զարգացումը և հայտնի Սու-30ՍՄ-ների մատակարարումների շարունակումը: Փորձագետի համար անհասկանալի է, թե ինչու է ինքնաթիռների գնման գործընթացը կանգ առել չորս մեքենայի մատակարարումից հետո:
Ինչպես հայտնի է, Սու-30ՍՄ-ի վերաբերյալ գործարքի ամենասկզբում Հայաստանը նախատեսում էր Ռուսաստանից 12 ինքնաթիռ գնել։ Առաջին «քառյակը» ժամանեց 2019 թվականի վերջին, ապա սկսվեց 44-օրյա պատերազմը, ինչից հետո հանրության շրջանում վեճեր սկսվեցին դրանց օգտակարության մասին։ Այդ ժամանակվանից ի վեր հետագա գնման հարցը օդում կախված է մնացել։
«Գուցե մեր իշխանությունները սկսել են կասկածել Սու-30ՍՄ-ի արդյունավետության հարցում, չգիտեմ։ Բայց ես կարծում եմ, որ դրանք մեզ պետք են։ Ավելին՝ հեռանկարում մենք պետք է մտածենք նաև ավելի թեթև կործանիչներ գնելու մասին»,-նշեց նա։
Ներսիսյանը հիշեցրեց, որ նույն Ադրբեջանը, օրինակ, ցանկանում է ներդրում ունենալ հարևան Վրաստանի տարածքում Սու-25 գրոհիչների արդիականացման նախագծերում: Այսինքն՝ կարելի է նկատել, որ հակառակորդն անօդաչու ավիացիայի զարգացմանը զուգահեռ չի մոռանում նաև օդաչուավոր ավիացիայի մասին։
.jpg){kind=link}