https://arm.sputniknews.ru/20211201/hnagetnery-erevani-taratsqum-5000-amja-bnakavajri-gvojutjan-nvor-apacujcner-en-gtel-35856236.html

Հնագետները Երևանի տարածքում 5000-ամյա բնակավայրի գոյության նոր ապացույցներ են գտել

Հնագետները Երևանի տարածքում 5000-ամյա բնակավայրի գոյության նոր ապացույցներ են գտել

Sputnik Արմենիա

Աշխարհը պետք է իմանա Հայկական լեռնաշխարհի քաղաքային տիպի հնագույն բնակավայրերից մեկի` Շենգավիթի մասին։ Գիտնականներն առաջարկում են սառեցնել պեղումների... 01.12.2021, Sputnik Արմենիա

2021-12-01T08:27+0400

2021-12-01T08:27+0400

2021-12-01T08:27+0400

պեղումներ

երևան

հնագիտություն

հնագետ

շենգավիթ

https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e5/0b/1c/35825932_0:0:1600:901_1920x0_80_0_0_2ed71f8fda30b29da0dbc1109f763436.jpg

Հայ հնագետները նոր վկայություններ են հայտնաբերել այն մասին, որ Երևանի ներկայիս Շենգավիթ վարչական շրջանի տարածքում 5000 տարի առաջ հնագույն բնակավայր է գոյություն ունեցել։ ՀՀ ԿԳՄՍՆ պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի կազմակերպած հնագիտական արշավի ղեկավար, արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Հակոբ Սիմոնյանի խոսքով` աշխարհում երկրորդ նման մայրաքաղաք չկա, որի տարածքում ավելի քան 5000 տարվա պատմություն ունեցող քաղաք լինի։«Քաղաքն առաջացել է վաղ բրոնզի դարաշրջանում, այն ժամանակ քաղաքն արդեն խիտ բնակեցված էր և կառուցապատված»,–Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում պարզաբանեց Սիմոնյանը։Մի փոքր Շենգավիթի մասինՍիմոնյանը նշեց, որ վաղ բրոնզի դարում քաղաքային մշակույթն այստեղ ծաղկում էր ապրում։ Բերդապարիսպը, մոնումենտալ ճարտարապետությունը, արհեստավորների թաղամասերը, մթերքները պահելու համար 4 տոննա ծավալով հորերը (կառուցվածքի համաձայն` բնակավայրի միայն հյուսիսային հատվածում կարող էին մոտ 40 տոննա ցորեն պահել), մետաղագործական արտադրությունները, նրբաճաշակ զարդերը, չափերի և կշիռների միասնական համակարգը, փողը, անհավանական թվով գործիքները... Այս ամենը վկայում են զարգացած տնտեսության և առևտրի մասին։ Չի բացառվում, որ Հայաստանն այդ հեռավոր ժամանակներում ընդգրկված էր տարածաշրջանային նոր առևտրային համակարգի ոլորտում։«Այս օրերին մեր կողմից ավարտին հասցվող արշավի նպատակը Շենգավիթի ֆենոմենն ապացուցելն է։ Պաշտամունքային շինությունները վկայում են այն մասին, որ այստեղ ամուր կրոնական հայացքներ և պաշտպանության կատարյալ համակարգ է եղել։ Իսկ դա կարող էր լինել միայն զարգացած և լավ կազմակերպված հասարակություններում», – ասաց Սիմոնյանը։Շենգավիթի մշակույթն առաջացել է Հայկական լեռնաշխարհում մ.թ.ա. 4–րդ հազարամյակի կեսերին։ Այն ընդգրկում էր 1.5 մլն քառ. կմ տարածք (Ստավրոպոլի երկրամասից մինչև Իսրայել, Կենտրոնական Անատոլիայից մինչև Իրան)։ Այդ մշակույթի վառ օրինակ է Շենգավիթ բնակավայրը։ Այն հայտնաբերվել է դեռևս XX դարում Երևանում իրականացրած պեղումների ժամանակ։ Քաղաքը գտնվում է Հրազդան գետի ափին, զառիթափ լանջերով և գետի մակերևույթից 40 մետր բարձրությամբ հրվանդանի վրա։«Ուզում ենք միջնաբերդի մուտքը բացահայտել». Տավուշ ամրոցի տարածքի պեղումները վերսկսվել ենՇենգավիթը 6 հա տարածք ունեցող հոծ բնակեցված և խիտ կառուցապատված բնակավայր էր։ Այստեղ, վիճակագրական հաշվարկների համաձայն, կառուցվել է մոտ 900 տուն։ Սիմոնյանը պարզաբանում է, որ յուրաքանչյուր նման տանը մինչև 12 մարդ է բնակվել։ Նույնիսկ ամենահամեստ հաշվարկներով` քաղաքը 3-5 հազար բնակչություն ուներ. այն ժամանակների համար սա մեծ թիվ է։2012 թվականին կարևոր գտածո էր հայտնաբերվել` զոհասեղանով, փայտե կուռքով և վանքի այլ ատրիբուտներով ծիսական սենյակ։ Այս բացահայտումը ևս մեկ վկայությունն էր այն բանի, որ Շենգավիթում քաղաքային քաղաքակրթություն է գոյություն ունեցել։Այս տարի հնագետները բերդապարիսպ են պեղել։ Զարգացած քաղաքային մշակույթի հերթական ապացույց։Բերդապարիսպը կահավորված էր որմահեցերով և աշտարակներով, իսկ ներսից ամրացված էր առնվազն 3 մ հաստության կավե պատշգամբաձև շինվածքով։ Կենտրոնական աշտարակից Հրազդան գետ տանող գաղտնի ուղի կար, որն անտեսանելի էր թշնամու համար։ Գետից բնակիչները ջուր էին ստանում ֆորսմաժորային իրավիճակներում։ «Ուզում ենք միջնաբերդի մուտքը բացահայտել». Տավուշ ամրոցի տարածքի պեղումները վերսկսվել ենՍիմոնյանը նշեց, որ սա Հայաստանի պաշտպանական հնագույն համակարգ է, որի կառուցման սկզբունքներն այնքան կատարյալ էին, որ պահպանվել են ընդհուպ մինչև ուրարտական ժամանակները։Ընթացիկ պեղումներԱյս տարի հազարավոր աշխատանքային գործիքներ, կահկարասի, զարդեր, նիզակի ծայրեր, մանգաղի համար նախատեսված կայծքարից պատրաստված ներդիրներ, տեռակոտային արձանիկներ, ծովային կակղամորթի տեսքով ապրանքային փողեր էին հայտնաբերվել, ինչը վկայում է հնագույն այս քաղաքի ակտիվ տնտեսական կյանքի մասին։ Սիմոնյանը նշեց, որ մթերքները պահելու համար մի քանի տասնյակ ամբարներ էին փորվել, որոնք ծածկում էին լավ մշակված տուֆե տանիքներով։ Դրանցից մեկում գարեջրի զտման կավե մաղ էին գտել։Հնագետի խոսքով` Շենգավիթում զարգացած էր արդյունաբերությունը, գյուղատնտեսությունը։ Քաղաքի բնակիչները մշակում էին Հրազդան գետի ափամերձ բոլոր հողերը։ Այստեղ նաև իշխանության հին խորհրդանիշներ են հայտնաբերվել. գայիսոններ և մարմարից, օնիքսից ու այլ քարերից հղկված մարտական կացիններ, ինչպես նաև թանկարժեք մետաղներից պատրաստված զարդեր։Նա նշեց, որ Շենգավիթն իր էությամբ բացառիկ երևույթ է հին Արևելքի հնագիտական աշխարհի համար։ Ուստի քաղաքը պետք է բացվի աշխարհի համար, դառնա Երևանի լավագույն զբոսաշրջային կենտրոնը` բոլոր անհրաժեշտ ենթակառուցվածքներով։Այդ նպատակով գիտնականն առաջարկում է պահպանել պեղված բոլոր շինությունները, հատուկ թեթև ծածկ կառուցել, որը տարածքը կպաշտպանի մթնոլորտային տեղումներից և արևից։ Իսկ թանգարանը պետք է համապատասխանի համաշխարհային ժամանակակից չափանիշներին. դա մեծ ներդրումներ կպահանջի, ինչը հնարավոր է միայն պետության և հովանավորների օգնության դեպքում։

երևան

հնագիտություն

2021

Լուրեր

am_HY

պեղումներ, երևան, հնագիտություն, հնագետ, շենգավիթ