https://arm.sputniknews.ru/20210927/viravor-bajc-chhandznvats-paterazmic-mek-tari-anc-aprecnogh-hujsi-masin-33695969.html

Վիրավոր, բայց չհանձնված. պատերազմից մեկ տարի անց` ապրեցնող հույսի մասին

Վիրավոր, բայց չհանձնված. պատերազմից մեկ տարի անց` ապրեցնող հույսի մասին

Sputnik Արմենիա

44-օրյա պատերազմից անցել է ուղիղ 1 տարի, ու մինչ շատերն իրենց հիշողությունն են թարմացնում, պատերազմում վիրավորված, հաշմանդամություն ձեռք բերած տղաները փորձում... 27.09.2021, Sputnik Արմենիա

2021-09-27T21:49+0400

2021-09-27T21:49+0400

2021-09-27T22:03+0400

հայաստան

հաշմանդամ

ճամբար

վերականգնողական կենտրոն

արցախյան պատերազմ

https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e5/09/1b/33695550_0:30:1600:931_1920x0_80_0_0_8baac761c501baddd1ee306735fbf75b.jpg

44-օրյա պատերազմից անցել է ուղիղ 1 տարի, ու մինչ շատերն իրենց հիշողությունն են թարմացնում, պատերազմում վիրավորված, հաշմանդամություն ձեռք բերած տղաները փորձում են վերագտնել իրենց։ Նրանց օգնողները շատ չեն, բայց լուռ, գլուխները կախ, փորձում են ոչ միայն ուշադրություն հատկացնել, այլև վերադարձնել տղաների կորսված ժպիտն ու առողջությունը։«Հայկական ճամբարը» արցախցու ու վիրավորված տղաների տունը դարձավԳեղարքունիքի մարզի Արտանիշ գյուղի մոտ՝ Սևանի ափին գտնվող «Հայկական ճամբար» հասարակական կազմակերպության տարածքում 44–օրյա պատերազմի ողջ ընթացքում ապրելու տեղ գտան տունը կորցրած մի քանի տասնյակ արցախցիներ։Իսկ այժմ այն դարձել է վիրավորված և հաշմանդամություն ձեռք բերած շատ տղաների սիրելի ճամբարը։Հենց այս պատերից ներս երկար տարիներ հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար ներառական ճամբարներ են կազմակերպվել։ՀԿ նախագահ Սամվել Ռոստոմյանը իր ընկերոջ` բելգիացի Պատրիկ Մոդավի հետ որոշել են օգնել պատերազմում վիրավորված, հաշմանդամություն ձեռք բերած տղաներին ու նրանց սպորտի հետ ծանոթացնել։ Երկուսն էլ մասնագիտությամբ հաշմանդամային սպորտի մարզիչներ են։Ընդամենը 5 օր, բայց Հայաստանի ու Արցախի վերականգնողական կենտրոններից ճամբար ժամանած 100 երիտասարդների գրավել են հաշմանդամային սպորտի տեսակները։Ծրագիրը մեկնարկել է սեպտեմբերի 6-ին։ Առաջին երկու խումբը եղել են Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոնի 50 շահառուները։ Հաջորդ խումբը եկել է Արմավիրի «Երիտասարդական ավանգարդ» ՀԿ-ից ու Կոշի վերականգնողական կենտրոնից։ Իսկ տղաների չորրորդ խումբը եկել է Արցախի Քերոլայն Քոքսի անվան վերականգնողական կենտրոնից։Նա հույս ունի, որ Պատրիկի հետ հետագայում տղաներին միգուցե նոր մասնագիտություններ սովորեցնեն կամ օգնեն ինչ-որ բիզնեսով զբաղվել։Ի՞նչը Պատրիկ Մոդավին բերեց Հայաստան«1988 թվականի Սպիտակի երկրաշարժից հետո`1991 թվականին առաջին անգամ եկա Հայաստան։ Այդ տարիներին մեր ընկերների հետ տարբեր կամավորական աշխատանքներ էինք կատարում։ Այս տարի արդեն 4 ամիս է՝ ինչ Հայաստանում եմ։ 2020 թվականի պատերազմից հետո ամեն կերպ փորձում էինք ինչ–որ լավ բան անել։ Սկզբում օգնում էինք Արցախից եկած փախստականներին, հետո որոշեցինք հաշմանդամություն ձեռք բերած տղաներին ցույց տալ, որ ամեն ինչ կորած չէ...Ես` Սամվելի ու մեր ընկերների հետ, ծրագիր գրեցի, որն էլ հովանավորեց Բելգիայի սպորտի և մշակույթի նախարարությունը։ Վստահ եմ, որ էլի միջոցներ կգտնենք, որ այս ծրագիրը շարունակություն ունենա։ Մենք պետք է ամեն ինչ անենք այս տղաներին նորից կյանք վերադարձնելու համար»,–ասում է Պատրիկ Մոդավը։Նա 40 տարվա հաշմանդամային սպորտի մարզիչ է։ Հայաստանի կողքին է արդեն 30 տարի։ Մինչ նա ու Սամվելը տղաներին բոչիա, բուլ, ջրում լող, կայակ, վոլեյբոլ, բասկետբոլ, առագաստանավ քշել են սովորեցնում, տղաներից մի քանիսը հասցնում են ինձ հետ զրուցել։«Արի ծանոթանանք, բայց իմ սիրտը զբաղված է»Կեսօր է. տղերքը հավաքվել են Սևանի ափին ու կայակ (փոքր թիանավակ-խմբ.) են վարում։ Մինչ մարզիչները նրանց բացատրում են, թե դա ինչպես անել, ես նկատում եմ տղաներից մեկին ու մոտենում՝ ծանոթանալու։«Արի ծանոթանաք, բայց իմ սիրտը զբաղված է»,–ժպտում է ստեփանակերտցի 21-ամյա Գեղամ Օհանյանն ու մի կուշտ ծիծաղելուց հետո ինձ պատմում է, թե ինչպես է զրկվել աջ ոտքից հենց պատերազմի երկրորդ օրը` սեպտեմբերի 28–ին։Հետո ծիծաղով ավելացնում` առավոտներն էլ վազում եմ։«Զբաղվում եմ նույն աշխատանքով, թիթեղագործ եմ, մեքենաս էլ եմ վարում , ամեն բան նորմալ է։ Ոնց ասում են` յոլա տանում է»,–ասում է տղան։Հետո վերհաստատում. կատակ չի անում`ընկերուհին ունի, ճիշտ է ամուսնանալուն դեռ շատ կա, բայց ամեն ինչ լուրջ է։Ասում է՝ սկզբում ճամբար չէր ուզում գալ, որովհետև գործեր շատ ուներ, բայց հայրն է համոզել։«Չեմ փոշմանում, որ եկել եմ։ Այստեղ շատ լավ ժամանակ ենք անցկացնում, արդեն շատ լավ կայակ ենք քշում, բասկետբոլ ենք խաղում, անբացատրելի տպավորություններ ունենք»,–ասում է Գեղամը։Զրույցն ավարտելուց հետո խնդրում եմ հուշի, թե էլ ով կխոսի տղաներից։ Մեկ էլ լսում եմ` էլի կատակում է, թե ընկերոջս հետ խոսիր, համ էլ իր սիրտը զբաղված չէ, «աղջիկ ենք ման գալիս»։Գեղամի ընկերը` Տիգրան Գաբրիելյանը, 20 տարեկան է, ծնունդով` Մարտունու շրջանի Ճարտար գյուղից։ Վիրավորվել է Ջրականում` պատերազմի հենց առաջին օրը։Պատերազմը լիովին փոխել է տղայի կյանքն ու պատկերացումներն ապագայի հանդեպ։«Ոտքս 10 սմ կարճացել է, ոտքիս թաթը չեմ զգում։ Բժիշկներն ասել են՝ մի երկու տարի պիտի սպասեմ, մինչև նյարդը վերականգնվի, փորձեն մի բան անել. կամ կստացվի, կամ չէ։ Ուզում էի սովորել Արցախի պետական համալսարանի Բնագիտական ֆակուլտետի Մաթեմատիկա և ֆիզիկա բաժնում, արդեն թղթերս տվել էի, վստահ էի, որ ընդունվելու եմ, գնացի բանակ ու...հիմա չեմ սովորում, չեմ ուզում։ Հիմա միայն առողջանալու մասին եմ մտածում։ Ես գիտեմ, որ մարդիկ վիրավորներին լավ են վերաբերվում, բոլորն ասում են` մի ընկճվի, գնա սովորի, բայց եսիմ, չեմ ուզում շատ մարդ ինձ սենց տեսնի»,–անկեղծանում է Տիգրանը։Մեր զրույցից հետո Տիգրանն ինձ խոսք է տալիս, որ անպայման սովորելու է։Նշենք, որ նրա մանկության ընկերը` ծնունով Ճարտարից 20–ամյա Վահագն Սարգսյանը ևս վիրավորվել է պատերազմում։ Նա Տիգրանին համոզում է, որ չի կարելի հանձնվել։«Ես Տիգրանին շուտ էի համոզել, որ գար իմ բաժինը, բայց չեկավ։ Երկուսս էլ Մաթեմատիկա ու ֆիզիկա բաժին էինք ուզում ընդունվել։ Վստահ եմ, որ անպայման կգա»,–ասում է Վահագնը։Տղան ձեռքից վիրավորվել է հոկտեմբերի 29–ին` Ճարտարում։ Չնայած վերականգնողական բուժում է ստացել, բայց վնասված թևը մինչև վերջ չի կարողանում բացել , մկանային, նյարդային խնդիր կա։Հետո կատակում է` իր սիրտն էլ է զբաղված։ Ընկերուհին ևս Արցախից է ու պատերազմի ժամանակ հենց «Հայկական ճամբարում» է ընտանիքի հետ ապաստարան գտել։Նշենք, որ ծրագրի շրջանակում «Հայկական ճամբար» եկած վերջին խումբը վերականգնողական բուժում է ստացել հենց Արցախի կենտրոնում։Պատերազմի ողջ ընթացքում՝ երկրորդ տանը44–օրյա պատերազմի ողջ ընթացքում Վարդան Թադևոսյանը, որը Արցախի վերականգնողական կենտրոնի տնօրենն է, չի լքել 23 տարի առաջ իր ձեռքով կառուցած երկրորդ տունը։ Չնայած նրան, որ շենքի մոտ գտնվող շինությունները ռմբակոծությունից փլատակների են վերածվել։Վարդանը մինչև 1998 թվականը աշխատել է Կարմիր խաչի վերականգնողական կենտրոնում, եղել է կրթական բաժնի ղեկավար։«Արցախ մեկնելուս պատճառը Քերոլայն Քոքսն էր։ Անձամբ ինձ հետ հանդիպեց, իր մտադրությունը ներկայացրեց, որ Արցախում ուզում են վերականգնողական կենտրոն հիմնադրել Արցախյան առաջին պատերազմից տուժած զինվորներին և քաղաքացիներին օգնելու համար։ Դա իմ մասնագիտությունն էր, ու մեծ սիրով համաձայնեցի։Արդեն 23 տարի է, ինչ Արցախում եմ աշխատում։ Ես չէի կարող թողնել իմ տունը։ Այդ կենտրոնն իմ երեխայի նման է։ Բացի այդ, ես և իմ երկու աշխատակիցները դեղորայք էինք բաժանում նկուղներում թաքնված քաղաքացիներին։ Սպասում էինք, որ կենտրոնն էլ կվնասվի, բայց բախտներս բերեց, որ ընդամենը մի քանի ապակիներ կոտրվեցին»,–ասում է Վարդանը։Այս ամիսների ընթացքում վերականգնողական կենտրոնում 220-ից ավելի զինվորներ են բուժում ստացել։Կենտրոնն այժմ ունի 70-ից ավելի աշխատակիցներ՝ սկսած ֆիզիոթերապիստներից, վերջացրած հոգեբաններով և հատուկ մանկավարժներով։Վարդանը շեշտում է, որ նման ծրագրերը հաշմանդամություն ձեռք բերած տղաների համար շատ լավ հնարավորություն են, որպեսզի իրենց ուժերը փորձեն նաև հաշմանդամային սպորտում։

2021

Լուրեր

am_HY

հայաստան, հաշմանդամ, ճամբար, վերականգնողական կենտրոն, արցախյան պատերազմ