ԵՐԵՎԱՆ, 16 հունիսի – Sputnik. Հայաստանի քաղաքական ուժերն արդեն մեկ շաբաթից ավելի է` զբաղված են նախընտրական քարոզարշավով։ Ոմանք արդեն օգտագործել են ամենաուժեղ հաղթաթղթերը` իրենց վրա սևեռելով ընտրազանգվածի ուշադրությունը, մյուսները կենտրոնացել են բացառապես «բակային քարոզի» վրա և չեն խառնվում աշխարհի մեծերի «փոխհրաձգությանը»։
Բացարձակապես բոլոր կուսակցություններն ու դաշինքները ժամանակ և ուժ չեն խնայել` հորինելու քարոզչական հետաքրքիր «հնարքներ» և կարգախոսներ։ Թեև ոչ բոլորի մոտ է դա լավ ստացվել։
Sputnik Արմենիան PR ոլորտի փորձագետ Աստղիկ Ավետիսյանի հետ փորձել է վերլուծել վեց առաջնորդների կարգախոսներն ու վարած քարոզարշավը։
«Հետպատերազմական շրջանում տրամադրության անկում և որոշակի ապատիա է նկատվում։ Նման իրավիճակում դժվար է հասարակությանը կարգախոսներով գործողության մղել։ Չէ՞ որ կարգախոսի նպատակը այնպիսի ուղերձ հղելն է, որը կհիշվի և գործողության կմղի», – նշեց փորձագետը։
Սակայն, անկախ արտահերթ ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերի մեծ թվաքանակից, դրանց մեծամասնությունը հիմնականում նմանատիպ անուններ և կարգախոսներ են կիրառում։ Դա դժվարացնում է ընտրությունը հատկապես նրանց համար, ովքեր դեռ չեն կողմնորոշվել։
Բացի այդ, կարգախոսը պետք է դրական ուղերձ ունենա, ոգեշնչի և խթանի, սակայն քաղաքական ուժերի հիմնական մասի կարգախոսները փրփուրներից կախվելու տպավորություն են թողնում։
«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն` «Ապագա Կա՛ Ապագա»
Բուն «ապագա» բառը դրական նշանակություն ունի, իսկ նրա կրկնակի կիրառումն ամրապնդում է ազդեցությունը։ Սակայն տվյալ դեպքում խնդրահարույց է այն, որ այս կարգախոսը վերցրել է մի կուսակցություն, որն ասոցացվում է պատերազմում պարտություն կրելու, պետական կառավարման և տնտեսության մեջ ձախողելու հետ։ Հաշվի առնելով երեք տարվա կառավարումը և բոլոր այդ գործոնները, ապագայի հետ սեփական կուսակցությունը նույնականացնելն ընտրողների հետ շփման խոչընդոտներ է ստեղծում։ Այս համատեքստում կարգախոսը կարելի է դիտարկել որպես խորամանկ հնարք, որը թույլ է տալիս չխոսել այսօրվա մասին, գնահատականներ չտալ անցյալում մնացած աշխատանքին, բայց խոստանալ ապագա։
Միևնույն ժամանակ, կուսակցությունը կրկին շեշտը դնում է իր առաջնորդ Նիկոլ Փաշինյանի վրա, որը միայնակ է վարում ողջ նախընտրական քարոզարշավը։ Ինչպես և հեղափոխության ժամանակ, նա իրեն ներկայացնում է որպես ժողովրդի ծոցից դուրս եկած մարդ, շարունակում մնալ ընդդիմադիրի կերպարում, քննադատել նախորդներին։ Սակայն այս անգամ ագրեսիայի չափաբաժինն էապես ավելացել է, իսկ բառապաշարը` կոշտացել։
Նման հռետորաբանությունը կարող է գրավել հասարակության որոշ հատվածի ուշադրությունը` հիմնականում այն մարդկանց, որոնք վերլուծությամբ իրենց ուղեղը չեն ծանրաբեռնում։ Միևնույն ժամանակ, Փաշինյանը նախապատվությունը տալիս է խառը լսարանին և զանգվածային ելույթներին, ինչը պակաս արդյունավետ է սեփական ուղերձը տեղ հասցնելու տեսանկյունից։
«Հայաստան» դաշինք` «Դեպի ուժեղ Հայաստան»
Կարճ և հիշվող կարգախոս։ Նույնականացվում է դաշինքի առաջնորդի կերպարի, նրա վարքագծի և բառապաշարի հետ։ Քաղաքական ուժի կարգախոսի ուղերձն ու իմիջը լիովին համահունչ են։ Բացի այդ, այն լրացնում է սլաքի տեսքով դաշինքի խորհրդանիշը, որը ցույց է տալիս շարժում կամ ուղղություն, կամ ուժի մասին խոսող «մեծ»–ի նշան։ Քարոզարշավում բոլոր տարրերը լրացնում են միմյանց և ընտրողին փոխանցում սեփական ուղերձը։
Անկախ նրանից, որ քարոզարշավը տանում են դաշինքի բոլոր առաջնորդները, հիմնական շեշտը դրվում է ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի վրա, որն ասոցացվում է որոշումներ կայացնող և առողջ ապրելակերպ վարող կայուն, ուժեղ մարդու կերպարի հետ։
Նա վճռական և ուժեղ մարդու հեղինակություն ունի, ինչն արդիական է անվտանգության խնդիրների ֆոնին։ Ավելին, նա զսպվածություն է ցուցադրում, նրա հռետորաբանության մեջ «ներվ» չկա, սակայն հաճախ կատակում է և դրանցով պատասխանում իրեն «փողոցային բանավեճերի» մեջ ներքաշելու փորձերին։ Այս ամենը գրավում է ընդդիմադիր տրամադրվածություն ունեցող ընտրազանգվածին։
Դաշինքը գրագետ է աշխատում նաև թիրախային լսարանի հետ, առանձին հանդիպումներ կազմակերպում տարբեր պրոֆեսիոնալ խմբերի հետ և նրանց հասանելի լեզվով զրույցներ վարում։
«Պատիվ ունեմ»` «Ուղղի՛ր մեջքդ: Կպնե՛նք գործին: Որ ապրե՛նք»
Բավական երկար և դժվար հիշվող կարգախոս։ Այնքան էլ հասկանալի չէ, թե կոնկրետ ինչ նկատի ունի քաղաքական ուժը, որն է նրա հիմնական ուղերձը, բայց արդեն նախընտրական քարոզարշավը լրացնող տեսահոլովակներում բացահայտվում են հասցեատերն ու ուղերձի նպատակը։ Կարգախոսում խոսակցական բառ է օգտագործվում (կպնենք), ինչն այնքան էլ բնորոշ չէ քաղաքական այդ ուժին, և դա դիսոնանս է առաջացնում։ Բացի այդ, այստեղ կուսակցության առաջնորդների հետ նույնականացում չկա, ինչը ևս այնքան էլ լավ չի անդրադառնում ընդհանուր արդյունքի վրա։
Սա միակ ուժն է, որի ցուցակը գլխավորում է մի մարդ, իսկ քարոզարշավը տանում մեկ ուրիշը։ ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի որոշումն ուժեղացնում է քաղաքական ուժի դիրքերը, քանի որ նրա համախոհների թիվը խիստ գերազանցում է վարչապետի թեկնածու Արթուր Վանեցյանի համախոհների թիվը։ Վերջինիս վարկանիշն էապես իջել է ԱԱԾ տնօրենի` պաշտոնից հեռանալուց հետո։
Ի դեպ, Սերժ Սարգսյանը նոր կերպարով է ներկայացված։ Նա ավելի էմոցիոնալ է, կիրառում իրեն ոչ բնորոշ բառապաշար, որն ավելի մոտ է փաշինյանական հռետորաբանությանը։ Նա հարմարվում է ընտրազանգվածին, սակայն ոչ միանշանակ է ընկալվում լուռ զինվորականի իմիջով Սարգսյանի ավելի զուսպ «տարբերակի» համախոհների կողմից։
Հայ ազգային կոնգրես` «Լրջանալու պահը»
Կարգախոսն ահազանգում է սպառնալիքի և նրա մասշտաբների մասին ու փոխանցում իրավիճակի ողջ լրջությունը, սակայն գործողության չի մղում և քաղաքական ուժի հետ ասոցիացիա չի ստեղծում, հետևաբար քիչ արդյունավետ է։
Սակայն քաղաքական ուժի առաջնորդ, ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր–Պետրոսյանի հետ այն միանգամից է ասոցացվում, քանի որ արտացոլում է երկրում ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ նրա կարծիքը, իսկ բուն արտահայտությունը բազմիցս հանդիպել է քաղաքական գործչի հոդվածներում և վերլուծություններում։
Բնականաբար, քարոզարշավն իրականացնում է ինքը` Լևոն Տեր–Պետրոսյանը, թեև մեդիահարթակներում հայտնվում են նաև նրա կուսակիցները։ Առաջին նախագահը շարունակում է մնալ իմաստուն առաջնորդի իր դերում։ Նա իր հավատարիմ հետևորդներն ու համախոհներն ունի, որոնք նրան կարծիքների առաջնորդ են համարում։ Նա, ինչպես միշտ, մի փոքր գոռոզ է, քննադատում է երկու հակամարտող կողմերին, սակայն այս անգամ նա ավելի անկեղծ է, իրեն որոշակի անկեղծություններ է թույլ տալիս, որոշակի «խաղաքարտեր» բացում, որոնց մասին նախկինում չէր խոսի։ Բացի այդ, նա ասոցացվում է հաղթանակի հետ (Արցախում), և դա օգտագործվում է նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ։
«Լուսավոր Հայաստան»` «Կա՛ այլընտրանք, քվեարկի՛ր»
Արդյունավետ կարգախոս է հատկապես չկողմնորոշված քաղաքացիների վրա ազդելու համար։ Կուսակցությունն արագ կողմնորոշվեց լարվածությունը հաշվի առնելով, ու շեշտը դրեց համերաշխության վրա, ինչը կգնահատեն երկրում լարված իրավիճակից հոգնած ու կայունություն տենչող ընտրողները։ Կուսակցությունը ոչ միայն իրեն դուրս է բերում հիմնական առաջնորդների հետ հակամարտությունից, այլև ստեղծում երրորդ` իր համար շահավետ ուղի։
Կուսակցությունն ապակենտրոնացած նախընտրական քարոզարշավ է իրականացնում։ Մեդիա տիրույթում ներկայացնում է բազմաթիվ անձանց, քարոզը տարվում է միանգամից մի քանի ուղղություններով և փոքր խմբերով, ինչն արդյունավետ կերպով նրանց ուղերձը կհասցնի հասցեատիրոջը։ Բացի այդ, կուսակցությունն ուշադրություն է հրավիրում իր առաջնորդ Էդմոն Մարուքյանի վրա, որը բոլոր թեկնածուներից տարբերվում է իր զսպվածությամբ և դասական քաղաքական գործչի կերպարով։
Սա միակ կուսակցությունն է, որն ունի իր գույնը` մանուշակագույն։ Այն ընտրությունների համար որևէ նոր բան չի հորինում, այլ օգտագործում է իր բոլոր լծակներն ու ռեսուրսները` փոխելու ինչ–որ բան. թեկուզ փոքր քայլերով։ Այնուամենայնիվ, քաղաքական ուժը փորձում է կրեատիվ լինել։ Դրա առաջնորդը նախքան քարոզարշավի մեկնարկը սկսեց հարցազրույցներ անցկացնել, իսկ նախընտրական քարոզարշավի ամենաթեժ պահին մի տեսահոլովակ հայտնվեց, որը գրագողության կասկած առաջացրեց։
«Բարգավաճ Հայաստան»` «Անվտանգ հայրենիք, հզոր պետություն»
Կուսակցության կարգախոսը շատ երկար է և կուսակցության կամ նրա առաջնորդ Գագիկ Ծառուկյանի հետ ասոցիացիա չի ստեղծում։ Այն դժվար է հիշել և չի կարող խթանել, որ քվեարկեն հենց այդ կուսակցության օգտին։
Այս անգամ ԲՀԿ–ն որոշել է հետևել միտումներին և խաղարկել անվտանգության հարցը, սակայն դա հակառակ ազդեցությունն ունի։ Կուսակցության նախորդ կարգախոսն («Մեր խոսքը գործ է») ավելի արդյունավետ էր և լրացնում էր Գագիկ Ծառուկյանի կերպարը` որպես իր խոսքի տեր մարդ։
Նախընտրական քարոզարշավը բավական կայուն է անցնում, անցնցում և առանձնացվող պահերով։ Հիմնական շեշտը դրված է Ծառուկյանի ելույթների վրա, որոնք անդրադառնում են անվտանգության, տնտեսական և սոցիալական զարգացումների թեմաներին։ Նախապատվություն է տրվում զանգվածային միջոցառումներին, որտեղ ավելի շատ են հույզերը, սակայն ավելի քիչ` հասցեատիրոջը մեսիջը հասցնելու արդյունավետությունը։
Հատկանշական է, որ երկրի պատմության մեջ առաջին անգամ նախընտրական քարոզարշավին մասնակցում են ՀՀ բոլոր երեք նախագահները, թեև նրանցից մեկը` Սերժ Սարգսյանը, ընտրություններին չի մասնակցում։ Ընտրություններին նաև ռեկորդային թվով քաղաքական ուժ է մասնակցում` 21 կուսակցություն և 4 դաշինք։ Տարբեր գնահատականներով` ընտրազանգվածի շուրջ 40-45 տոկոսը դեռ չի կողմնորոշվել, թե ում է տալու իր ձայնը, ինչը նախընտրական քարոզարշավի արդյունքն ավելի անկանխատեսելի է դարձնում։
«Ուշքի եկեք, հայրենիք ենք կորցնում». Սպիվակովան խոսել է Հայաստանի ճակատագրի մասին
