Ռուսական Naked Science գիտահանրամատչելի կայքը հրապարակել է 2006 թ․-ին Ռուսաստանում սպառազինության ընդունված «Իսկանդեր» հրթիռային համալիրի վերլուծությունը: Բնականաբար, նշվում են հրթիռների գործողության միայն ընդհանուր սկզբունքները, իսկ մանրամասները և ճշգրիտ ՄՏԲ-ն (մարտավարական-տեխնիկական բնութագրեր) գաղտնի են մնում։
Արտահանվող տարբերակը՝ «Իսկանդեր-Է»-ն, պարզեցված մոդիֆիկացիա է, որում թռիչքի հեռահարությունը 400-ից կրճատված է մինչև 280 կմ, հրթիռները մատակարարվում են առանց կասետային լիցքերի, իսկ ինքնաթիրախավորման համակարգն այդքան բարդ չէ։ Առայժմ «Իսկանդեր-Է»-ն տրամադրվել է միայն մեկ պետության՝ Հայաստանին։
Հրթիռի կառուցվածքը
Հրթիռի հետնամասում գտնվում է շարժիչը, առաջնամասում՝ մարտական մասը, կեղծ թիրախները (որոնք նետվում են ՀՕՊ-ը մոլորեցնելու համար) և մյուս սարքավորումները։
Հրթիռը պատված է ջերմակայուն նյութերով, քանի որ մեծ արագության ժամանակ ավելանում է օդի շփումը, և այն տաքանում է մինչև 1000 աստիճան։ Դրա համար հրթիռի վրա պոլիմերային ծածկույթ է կիրառվում, որը միաժամանակ այն անտեսանելի է դարձնում ռադարների համար։
Հրթիռը տեղորոշումը ստանում է միաժամանակ մի քանի ճանապարհով՝ «ԳԼՈՆԱՍՍ» համակարգով, ինքնաթիրախավորման ռադիոլոկացիոն կամ օպտիկական գլխիկից։
Թռիչք
Հրթիռը պոչային մասում հագեցած է ղեկերով, որոնց օգնությամբ կարելի է փոխել թռիչքի ուղղությունը։ Թռիչքի մեծ արագության պատճառով աճում է նաև վերամբարձ ուժը, որը ներքևից հրում է հրթիռը (ինչպես և մյուս բալիստիկ հրթիռների դեպքում)։ «Իսկանդեր» համակարգի որոշ հրթիռներ կարող են դուրս գալ մթնոլորտի սահմաններին՝ հասնելով տիեզերքի ստորին շերտերին, որտեղ ռեակտիվ շարժիչների օգնությամբ նույնպես կարելի է մանևրել։
Թռիչքի ընթացքում հրթիռը մանր մանյովրներ է իրականացնում՝ փոխելով ուղղությունը (այդ պատճառով էլ քվազիբալիստիկ է կոչվում, այսինքն՝ «իբր» բալիստիկ)։ Հրթիռը մշտապես շեղվում է բալիստիկ ուղղությունից, բայց քիչ, որպեսզի հակառակորդի ՀՕՊ-ը չնկատի այդ շեղումները և չկարողանա առանձնացնել դրանք ինֆորմացիոն աղմուկից, այսինքն՝ սարքերի ֆոնային շեղումներից։
Հրթիռի այդպիսի տատանումները մեծ գերբեռնվածություններ են պահանջում (30-40g): «Բռնող» հրթիռի համար ավելի շատ է հարկավոր, իսկ այսօր այդպիսի մեծություններն անիրական են։
Հետազոտության մեջ նշվում է նաև պատահական շեղումների հնարավոր մեխանիզմը։ Հրթիռն իր շուրջը գտնվող տարածքը քառակուսիների է բաժանում (ինչպես «крестики-нолики» խաղում), և պատահական շեղվում է դեպի դրանցից մեկը։ Շեղման կետի ընտրությունը պետք է լինի «մատը պատահական դնելու» սկզբունքով, ոչ թե ալգորիթմով, ուստի այն կանխատեսել հնարավոր չէ։ Ճիշտ է, թռիչքի ընթացքում հրթիռը չպետք է շատ շեղվի հետագծից, ինչին նույնպես հետևում է դրա կառավարման համակարգը։
Թիրախառում
Հրթիռի հիշողության սարքում կարող է պահվել թիրախի շուրջ տեղանքի լուսանկարը, որը ներբեռնվում է թռիչքից առաջ։ Դա հրթիռին օգնում է իր թռիչքը շտկել թիրախի վրա ընկնելու պահին։ Ընդ որում՝ համեմատվում են նկարի և իրական իրավիճակի տարբերությունները (վերջինիս դեպքում պատկերը երևում է շարժման մեջ, տարբեր անկյուններից):
Հատուկ մաթեմատիկական սարքի միջոցով հաշվարկվում է, թե երբ լուսանկարն ու իրական պատկերը առավելագույնս կհամընկնեն։
Հրթիռը ուղղահայաց է ընկնում, ինչը պարզեցնում և արագացնում է հարվածը։
Հարվածային մասը
Հրթիռի հարվածային մասը 480 կգ է և կարող է տարբեր լիցքեր ունենալ՝ թե՛ թերմոմիջուկային, թե՛ ֆուգասային։ Ֆուգասային արկերը լինում են ինչպես բեկորային, այնպես էլ թափանցող՝ շինությունները խոցելու համար։ Դրանք առաջին հերթին ավելի ամուր են պատրաստվում, որպեսզի ծակեն ծածկույթները, և երկրորդ՝ պայթում է մի փոքր հապաղումով, որպեսզի պայթյունը շենքի ներսում լինի։
Սա արդեն «Ջավելիններից» լուրջ է. ԱՄՆ-ն Ուկրաինային նոր զենք կփոխանցի
Ինքնագնաց
Հրթիռային համակարգը ներառում է, բնականաբար, ոչ միայն հրթիռը, այլև ինքնագնաց արձակման կայանը՝ 8х8 շասսիի վրա, որը կարող է դուպլետով երկու հրթիռ արձակել մեկ րոպե ընդմիջումով։
Համալիրի բարձր տեխնոլոգիական հագեցվածության շնորհիվ հրթիռները կարելի է շատ արագ գործարկել երթային վիճակում՝ ընդամենը 16 րոպեում, ընդ որում՝ մեկնարկային դիրքի համար խրամատավորվելու կամ այլ ինժեներական աշխատանքների իրականացնելու անհրաժեշտություն չկա։
Բնութագրեր
Նշվում է նաև «Իսկանդերների» բնութագրերի մի մասը։ Հրթիռի արագությունը վայրկյանում մինչև 2600 մետր է, իսկ թիրախի մոտ՝ 700-800 մ/վ։ 9М723 աերոբալիստիկ հրթիռի զանգվածը կազմում է 3,8 տոննա, խոցման ճշգրտությունը՝ 30-70 մետր, իսկ ինքնաթիրախավորման համակարգով՝ 5-7 մետր։
