Սուրեն Պապիկյանի (Հայաստանի տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար,–խմբ.) ճապոնացի գործընկերը համատեղության կարգով դարձել է նաև տխուր անվանումով «Միայնության նախարարության» ղեկավարը։
Ճապոնացիներն առաջին հերթին պատրաստվում են անցկացնել բնակչության հաշվեհամար, պարզել, թե երկրում քանի միայնակ մարդ կա, հայտ նախապատրաստել բյուջեի համար և որոշել աշխատանքի գլխավոր ուղղությունները։
Կարծում եմ, որ Հայաստանում նման մարդիկ ավելի քիչ չեն, քան Ճապոնիայում, բայց հաստատ չեմ կարող ասել` մեզ մոտ ինչ–որ մեկը հաշվե՞լ է։ Կարող ենք ասել, որ վերջին երեք տարիներին Հայաստանում բնական աճը խիստ դանդաղել է. 2018 թ–ին` 4087 մարդ, 2020 թ–ին` 2394 (տնտեսագետ Արա Գալոյանի տեղեկություններով)։ Որքան քիչ են երեխաները, այնքան քիչ է արժանավայել կյանքի հույսը, երբ ծնողները ծերանան։
Մեր օրերում Հայաստանում ծերանում են ոչ միայն տարիների բնական ընթացքով, այլ նաև օբյեկտիվ պատճառներով. նայեք արցախյան պատերազմի ընթացքում երեխա կորցրած ծնողներին և կհասկանաք, թե ինչ եմ ասում։ Բայց միան դա չէ։
Քանի որ վաղուց եմ գրում, էլ ավելի երկար ապրում եմ, կարող եմ նշել ծերացման այլ նշաններ։ Ուշադրություն դարձրեք մարդկանց մեղավոր–ամաչկոտ ժպիտներին, որոնք ընդամենը մոտենում են յոթանասունին. դե հիմա հասել ենք այս տարիքին, ի՞նչ արած...
Կամ մեկ այլ բան։ «Հայրս միշտ խոսում էր սեղանի մոտ, սիրում էր հյուրերին տարբեր պատմություններ պատմել և հանկարծ դադարեց։ Ի՞նչ պատահեց։ – Ծերացել եմ արդեն, վատ եմ լսում և երևի ինձ էլ չեն լսում», – բացատրեց հայրս։
-Բայց ես հասկանում էի, – պատմում էր ընկերս, – բանն այն էր, որ մենք ենք դադարել լսել նրան։ Նա անընդհատ փորձում էր ինչ–որ բան ասել, իսկ մենք ուշադրություն չէինք դարձնում... Այո, մենք նախկինի նման նստեցնում ենք հայրիկին սեղանի գլխին, բայց կիսատ–պռատ ենք լսում։ Իսկ տարեց մարդիկ երեխայի նման նեղացկոտ են, ամեն ինչ նկատում են։
Ահա ձեզ միայնության նախարարության ևս մի այցելու, որովհետև միայնակ կարելի է լինել նաև այն ժամանակ, երբ շուրջբոլորդ շատ մարդ կա։
Հայաստանում սկսել են ավելի շատ ամուսնալուծվել (ամուսինները երկարատև արտագնա աշխատանքի են հեռավոր երկրներում, կանայք կողակիցներին սպասելիս միշտ չէ, որ կարոտով դուրս են նայում պատուհանից, դրան ավելացրած` բարքերի ակնհայտ անկումը), և փաստ չէ, որ բաժանվածները գտնում են իրենց կեսին։ Իսկ տարիներն անցնում են, նոր հայրիկներ ու մայրիկներ ստացած երեխաները մնում են առանց ծնողներից մեկի արյունակցական կապերի` այստեղից բխող բոլոր հետևանքներով։ Ավելի լավ է` լիներ Ամերիկայի մեծ հայ գրողի նման։
«Գտեք գրքերը»․ ինչպես գյումրեցի երիտասարդը գողացավ Մատենադարանի արժեքավոր «գանձերը»
Հարցազրույցներից մեկում Վիլյամ Սարոյանն ասել է, որ երկու անգամ ամուսնացած է եղել։
–Քանի՞ երեխա ունեք առաջին կնոջից, – գրողին հարցրել է լրագրողը։
– Երկու։
–Իսկ երկրորդի՞ց։
–Երկու։
–Չորս երեխա ունե՞ք։
–Ոչ, երկու։
–Այդ ինչպե՞ս։
–Երկրորդ անգամ ես նորից ամուսնացել եմ առաջին կնոջս հետ։ Երբ ուզեցի երկրորդ անգամ ամուսնանալ, մտածեցի` որտեղից առաջին կնոջս նման կին գտնեմ։ Եվ կրկին ամուսնացա նրա հետ։
Հասկանալի է, որ Վիլյամ Սարոյանի նման նշանավոր անձին աղքատ ծերություն չէր սպառնում, բայց մենակ կարող են լինել ոչ միայն աղքատները։
Տարեսկզբին Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոսը հայտարարել է պապիկների, տատիկների և տարեց մարդկանց միջազգային օր ստեղծելու որոշման մասին։ Ինչո՞ւ։ «Ծերերը հաճախ մոռացության են մատնվում, իսկ մենք հաճախ մոռանում ենք, որ նրանք մեր արմատների ու արժեքների հարստությունն են, որոնք փոխանցվում են գալիք սերունդներին։ Ծերությունը նվեր է»,– ասել է Հռոմի պապը` նշելով տատիկների ու պապիկների հետ հանդիպումների կարևորությունը։
Մեր խնդիրը խորացել է նաև նրանով, որ, ի հեճուկս տրամաբանության, շատ հայ տատիկ–պապիկներ (էլ չասած հայրերի ու մայրերի մասին) ստիպված կլինեն իրենց օրերն ապրել առանց արցախյան պատերազմում զոհված թոռների։
Երևում է, որ շատ երիտասարդ աշխատունակ հայեր կորոնավիրուսից հետո ավելի մեծ խանդավառությամբ կմեկնեն ուրիշ երկրներ, և դժվար թե տարեցները ցանկանան կամ կարողանան նրանց հետ գնալ, և այդ ժամանակ Հայաստանը կսկսի ծերանալ աչքի առաջ։
Իրավիճակը հաստատուն քայլերով մտնում է փակուղի, իշխանությունը վճռականորեն անգործության է մատնված, իսկ այդ ընթացքում Ճապոնիայում բացում են միայնության նախարարության, Հռոմի պապը ստեղծում է պապիկների և տատիկների օր, իսկ մենք ի՞նչ անենք։ Առնվազն փորձենք բարի լինել ծնողների նկատմամբ, քանզի ամենայն հավանականությամբ նրանք մեզանից շուտ կմահանան։
«Թող անցյալը մոռացվի», կամ ինչու գյումրեցին մատնեց ամենամոտ ընկերոջը
Իսկ եթե շատ եք ուզում ցուցադրել ըմբոստ բնավորությունը, ապա, ինչպես բացատրել է բանաստեղծ Բրոդսկին, հիշեք. ծնողները չափազանց մոտ թիրախ են, հեռավորությունն այնպիսին է, որ վրիպելն անհնար է։
