Շատերը երևի կհիշեն, որ Յուրի Գագարինից առաջ մեր մոլորակի ուղեծիր բարձրացան շները՝ Բելկան ու Ստրելկան։ Երբ որոշվեց տիեզերանավի մեջ շուն նստեցնել, սկսվեց ընտրության երկարատև գործընթացը. շները պետք է համապատասխանեին շատ կոնկրետ պահանջների՝ քաշը մինչև 6 կիլոգրամ, բարձրությունը 35 սանտիմետր, տարիքը 2-ից 6 տարեկան և այլն։ Գտան էդպիսի 12 շուն, որոնց թվում ամենահավանական թեկնածուն էր համարվում Սմելին, այսինքն՝ Անվախը։ Բայց այդ Անվախն ի վերջո բավական վախկոտ դուրս եկավ, և մի օր, երբ նրան հերթական անգամ տանում էին տիեզերանավի մոտ, պարզապես պոկվեց ու տռճիկ տվեց։ Այն էլ այնպես, որ նրան հետո չկարողացան գտնել։ Իսկ եթե չփախչեր, ոչ միայն պատմության և դպրոցական դասագրքերի մեջ կմտներ, այլև լիովին կարդարացներ իր անունը՝ Սմելիյ։
Բելկայի ու Ստրելկայի թռիչքից մեկ տարի անց, ուղիղ 60 տարի առաջ՝ 1961 թվականի ապրիլի 12-ին, Երկրի շուրջը առաջին անգամ պտույտ գործեց Յուրի Գագարինը։ Մի անգամ նա հանդիպեց Մեծ Բրիտանիայի թագուհի Եղիսաբեթ Երկրորդի հետ, որը բազմիցս է խոստովանել, որ աշխարհի առաջին տիեզերագնացը պարզապես գերել է իրեն։ Գագարինը շատ անմիջական էր, բայց և գլուխ չէր հանում այն կանոններից, որոնք հյուրերը պարտադիր պիտի պահպանեն պաշտոնական ընդունելությունների ժամանակ։
Ու երբ Լոնդոնի Բուքինգհեմյան պալատում ճաշկերույթ կազմակերպվեց նրա պատվին, ուղղակի գաղափար չուներ, թե որ գդալը, պատառաքաղն ու դանակը որ ուտեստի հետ են օգտագործում։ Տակից դուրս եկավ։ Բոլոր ներկաներին առաջարկեց. «Տիկնա՛յք և պարոնա՛յք, եկեք պարզապես ուտենք այնպես, ինչպես մեզ մոտ՝ Ռուսաստանում են ուտում»։ Վերցրեց ամենամեծ գդալը և դրանով մի բոլ աղցան լցրեց սեփական ափսեի մեջ։ Թագուհին անմիջապես աջակցեց տիեզերագնացին՝ ասելով. «Եկեք բոլորս գագարինավարի ուտենք»։ Հետո թեքվեց դեպի Գագարինը և շշնջաց նրա ականջին. «Ուզում եմ խոստովանել, որ ես էլ երբեք գլուխ չեմ հանել այս բազմաթիվ մեծ ու փոքր գդալներից։ Ինձ միշտ մատուցողներն են տալիս ճիշտ գդալը»։
Քչերը գիտեն, որ խորհրդային տիեզերագնացները էսպիսի ավանդույթ ունեն՝ Երկիր վերադառնալուց հետո իրենց հետ վարժանքներ անցկացրած հրահանգչին անպայման նվիրում են մի բան, որը եղել է տիեզերքում։ Շատ ճիշտ եք, սովորաբար դա ժամացույցն է։ Երբ տիեզերագնաց Վլադիմիր Լյախովը պիտի վերադառնար թռիչքից, հանկարծ հայտնաբերում է, որ ժամացույցը չկա։ Մտածում է՝ երևի օդի հոսանքները տարել են դեպի օդափոխիչ անցքերը, սկսում է բացել այդ անցքերը փակող բոլոր մետաղե ցանցերը։
Մնում է վերջինը՝ ամենադժվար բացվողը, քանզի ցանցը ամրացված էր, չեք պատկերացնի՝ 50 պտուտակներով։ Մի ժամ չարչարվելուց հետո հասնում է վերջին պտուտակին և երբ հանում է այն, ներսում հայտնաբերում է թղթի մի կտոր, որի վրա մատիտով գրված էր. «Ես այստեղ արդեն փնտրել եմ»։ Գրության տակ էլ նախորդ անձնակազմի անդամներից մեկի ազգանունը՝ Կովալյոնոկ։
Այն ժամանակվա երկու հզորագույն տերությունների միջև մրցակցությունը, այսպես ասած, «տիեզերական առաջնությունում» հաղթելու համար վաղուց արդեն սկսվել էր։ Պատմում են, որ դեռ 1957 թվականին, երբ Խորհրդային Միությունը ուղեծիր էր դուրս բերում առաջին արբանյակը՝ Սպուտնիկը, ինչը նախատեսված էր հոկտեմբերի 6-ին, նշանավոր կոնստրուկտոր Սերգեյ Կորոլյովը թերթերից մեկում կարդաց, որ ամերիկացիներն իրենց արբանյակը մտադիր են ուղեծիր դուրս բերել մեկ օր շուտ՝ հոկտեմբերի 5-ին և ասաց. «Չէ՛, մենք առաջինը պիտի լինենք»։ Արդյունքում սովետական արբանյակն ուղեծիր դուրս բերվեց հոկտեմբերի 4-ին, իսկ ամերիկացիների փորձը տապալվեց։ Սակայն 60-ականների վերջում էլ ամերիկացիները Սովետից առաջ անցան՝ վայրէջք կատարելով Լուսնի վրա։
Գագարինի թռիչքի 60-ամյակը․ տիեզերագնացները միջազգային տիեզերակայանից շնորհավորել են տոնը
Ու ծնվեց այն ժամանակվա ամենահայտնի անեկդոտներից մեկը։ Երևի լսել եք. «Կենտկոմի քաղբյուրոյում, իմանալով, որ ամերիկացիներն իջել են Լուսնի վրա, որոշում են՝ մենք էլ պիտի Արեգակը նվաճենք։ Ու երբ սարսափած մասնագետները փաստում են՝ բայց ախր արևը կվառի մեր տիեզերանավը, քաղբյուրոյի անդամները խորհրդակցելուց հետո պատասխանում են՝ արևը չի այրի մեր տիեզերանավը, մենք մեր թռիչքը գիշերով կիրականացնենք»։
