ԵՐԵՎԱՆ, 28 փետրվարի – Sputnik․ Բարձրագույն պաշտոնյայի պաշտոնանկության հարցը Հայաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ է քննվելու Սահմանադրական դատարանում, ուստի իրավիճակային կանխատեսումներ անելը դժվար է։ Սահմանադրագետ Արամ Վարդևանյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ընդգծեց, որ անգամ միջազգային փորձը նման օրինակներ շատ չունի։
«Դուք աշխարհում չեք գտնի մի դեպք, երբ ռազմական դրության պայմաններում զինվորական ամենաբարձր պաշտոնյային պաշտոնից ազատելու առաջարկություն ներկայացնեն՝ չունենալով ոչ մի հիմք և հենվելով սուբյեկտիվ քաղաքական նկատառումների վրա»,- ասաց Վարդևանյանը։
Սահմանադրագետն այս առումով հասկանալի ու սպասելի է համարում ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանի արձագանքն ու հարցը Սահմանադրական դատարանի հարթություն տեղափոխելը։
Վարդևանյանը հիշեցրեց` նախագահն իր հայտարարության մեջ նշում է, որ վարչապետի առաջարկության մեջ սահմանադրականության խնդիր կա։
«Երբ հանրապետության նախագահը նման ձևակերպում է օգտագործում, այն սուբյեկտը, որին դա վերադարձվում է, այս դեպքում՝ վարչապետը, պետք է առնվազն խորհի դրա շուրջ՝ ունենալով եռօրյա ժամկետ, հասկանալու համար՝ իսկ ինչն է պատճառը, որ սահմանադրականության խնդիր է առաջացել, միգուցե հրաժարվի դրանից»,- ասում է մասնագետն ու հավելում,– այն, որ նախագահի առարկություններով փաստաթուղթը ստանալուց անմիջապես հետո վարչապետը կրկին առաջարկություն է ներկայացնում, նշանակում է մի բան՝ մենք գործ ունենք բացառապես քաղաքական գործընթացի հետ»։
Խոսելով Գլխավոր շտաբի պետի պաշտոնանկության հարցը Սահմանադրական դատարանում քննելու հնարավոր տարբերակի մասին` Վարդևանյանը շեշտեց մի քանի հանգամանք, որոնք ՍԴ-ն պետք է հաշվի առնի քննության ընթացքում։
Նախ` Գլխավոր շտաբի պետը՝ որպես ամենաբարձր զինվորական պաշտոն, սահմանադրական կարգավիճակ ունի, և դա ամրագրված է Սահմանադրությամբ։ ՍԴ-ն առաջնահերթ պետք է հաշվի առնի հետևյալ հանգամանքը՝ ռազմական դրության պայմաններում Գլխավոր շտաբի պետին պարզապես քաղաքական քմահաճույքից ելնելով պաշտոնից ազատելու առաջարկությունը սահմանադրական է, թե ոչ։ Վարդևանյանը շեշտեց՝ եթե մեր երկրում ռազմական դրությունը դեռ չեղարկված չէ, նշանակում է` անվտանգության սպառնալիքներ կան։
Երկրորդ հանգամանքը, որը պետք է ՍԴ-ն հաշվի առնի, այն է, որ օրենքով սահմանված կարգով գլխավոր շտաբի պետը նշանակվում է որոշակի՝ 5 տարի ժամկետով։ Սահմանված ժամկետի ընդհատումը պետք է շատ ծանրակշիռ հիմքեր ունենա։ Սահմանադրագետը պնդում է՝ այս դեպքում նման հիմքեր չկան։ Կրկնում է՝ սա զուտ քաղաքական քմահաճույքի հարց է։
Գլխավոր շտաբի պետն արձանագրում է մեր երկրի անվտանգային խնդիրներն ու այս դեպքում համարում է, որ կառավարության և վարչապետի փոփոխությունն անհրաժեշտ են երկրի անվտանգության համար։
Ինչ վերաբերում է վարչապետի խոսքերին, երբ նա Գլխավոր շտաբի հայտարարությունը ռազմական հեղաշրջման փորձ անվանեց, սահմանադրագետի կարծիքով՝ պետք է քրեական գործ հարուցվեր հենց վարչապետի նկատմամբ։
«Ռազմական հեղաշրջման փորձ որակելու համար պետք է ունենալ դրա փաստական հանգամանքները, դա կարող է ունենալ, օրինակ, դատախազությունը, իսկ եթե մեկը մերկապարանոց հայտարարությունն է անում, դա սուտ մատնության տիրույթում է գտնվում»,- նշեց Վարդևանյանը։
Թեպետ Վարդևանյանը ճիշտ չի համարում Սահմանադրական դատարանի որոշման վերաբերյալ կանխատեսումներ անելը, բայց նաև նկատում է՝ դատարանի՝ վերջին շրջանում կայացրած որոշումները՝ բովանդակային, սահմանադրաիրավական մասով, բավականին «ընկել» են։
Օրինակ` ռազմական դրության պայմաններում խոսքի ազատության սահմանափակման հարցով ՄԻՊ-ը դիմել էր ՍԴ․ քննության օր էր նշանակվել դեկտեմբերին, տեղափոխվեց հունվար, ապա փետրվար ու վերջապես մինչև մայիս։
«Սա շատ ակնհայտ հակասահմանադրական հարց էր։ Խոսքի ազատության նման տոտալ ճնշում Հայաստանի պատմության մեջ, նաև եվրոպական երկրների պատմության մեջ առնվազն վերջին 30 տարիների ընթացքում դուք չես տեսել»,- ասաց Վարդևանյանը` նշելով, որ նման հարցով քննության հետաձգումը կարևոր ազդակ է համարում։
Ի դեպ, ՀՀ-ում պատերազմական դրություն այդպես էլ չի հայտարարվել․ սահմանափակվել ենք ռազմական դրությամբ, ինչը նշանակում է, որ օրենքով՝ ՀՀ զինված ուժերն ընդհանուր առմամբ, բոլոր ուժային մարմինները որպես այդպիսին գտնվում են Գլխավոր շտաբի պետի ենթակայության տակ։ Վարդևանյանը կարծում է, որ ռազմական դրության պահպանումը թեպետ արվում էր, որպեսզի պատգամավորները վարչապետին անվստահություն հայտնելու գործընթաց սկսելու հնարավորություն չունենային, բայց դա նաև իշխանության համար ոչ ձեռնտու հետևանքներ ունեցավ։ Ռազմական դրության պայմաններում Գլխավոր շտաբի պետին պաշտոնից ազատելը հակասահմանադրական է։ Ինչ վերաբերում է տարածվող լուրերին, թե իշխանությունը հրահանգել է «շտուրմով» մտնել Գլխավոր շտաբ ու ձերբակալել մի շարք գեներալների, ապա, ըստ սահմանադրագետի, դա պարզապես հերթական հանցագործությունը կլինի։
Հիշեցնենք՝ ՀՀ ԶՈւ Գլխավոր շտաբը փետրվարի 25-ին պահանջեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը` ասելով, որ քաղաքական ղեկավարությունը պետությունը տանում է դեպի վտանգավոր սահմանագիծ։ Դա տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ վարչապետը պաշտոնից հեռացրեց Գլխավոր շտաբի պետի առաջին տեղակալ Տիրան Խաչատրյանին։ Ի պատասխան Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց ռազմական հեղաշրջման փորձի մասին և քաղաքացիներին կոչ արեց հավաքվել Հանրապետության հրապարակում՝ «հեղափոխությունը պաշտպանելու» համար։
Նա հայտնեց նաև, որ ստորագրել է Գլխավոր շտաբի պետ Օնիկ Գասպարյանին պաշտոնից հեռացնելու փաստաթուղթը, որը, սակայն, դեռ չի ստորագրել ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանը։ Փետրվարի 27-ի երեկոյան ՀՀ նախագահի աշխատակազմը հայտարարեց, որ Արմեն Սարգսյանը ՀՀ ԳՇ պետ Օնիկ Գասպարյանի պաշտոնանկության հրամանագրի նախագիծն իր առարկություններով վերադարձրել է ՀՀ վարչապետին:
Դրան հետևեց վարչապետ Փաշինյանի հայտարարությունը, որ ՀՀ նախագահի որոշումն ամենևին չի նպաստում ստեղծված իրավիճակի հանգուցալուծմանը։ Վարչապետը տեղեկացրեց, որ ԳՇ պետին պաշտոնանկ անելու միջնորդությունը կրկին ուղարկում է ՀՀ նախագահին՝ ակնկալելով, որ այն սահմանված կարգով կստորագրվի։
