Հիշենք թեկուզ «Ֆորեսթ Գամփ» հրաշալի ֆիլմը։ Ո՞րն է ամերիկյան երազանքի էությունը։ Մոտ 25 տարի առաջ նյույորքյան թերթերից մեկն էսպիսի մի իրական պատմություն հրապարակեց, որը կարելի է դասական համարել։ 1959 թվականին մի երիտասարդ Իտալիայից գալիս է Միացյալ Նահանգներ։ Սկզբում ձկնորսական նավի վրա է աշխատում, դառնում է եռակցող և խոհարար՝ միշտ մտքում պահելով. պիտի սեփական գործս բացեմ։ Ի վերջո, կուտակած փողերով կարողանում է պստիկ մի տարածք վարձակալել Նյու Յորքի Բրուքլին շրջանում, որտեղ սկսում է պիցցա պատրաստել։ 35 տարվա տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ նրան հաջողվում է գնել այդ ողջ շենքը։ Հիմա արդեն առաջին հարկում գործում էր մեծ պիցերիան, իսկ երկրորդ հարկում ինքն էր ապրում ընտանիքով։ Այդ բոլոր տարիներին նա ինքնուրույն էր պատրաստում խմորը և ինքն էր սպասարկում հաճախորդներին։ Ու Միացյալ Նահանգներում շատ-շատերի համար այս պատմությունը դարձավ «ամերիկյան երազանքի» մարմնացում։
Հիմա շատերը կասեն՝ լավ էլի′, հեքիաթներ մի′ պատմեք։ Այդ մի իտալացու մոտ ստացվել է, 1000-ի մոտ չի ստացվել, բայց թերթերը նրանց մասին չեն գրում, որովհետև եթե չի ստացվել, էլ ի՞նչ գրես։ Լիովին համաձայն եմ, ինքս միշտ շատ մեծ վերպահումներով եմ վերաբերվել նման պատմություններին, բայց դուք էլ համաձայնեք՝ այնուամենայնիվ հենց նման պատմություններն են հասարակ ամերիկացու մոտ ձևավորել այն համոզմունքը, որ նախաձեռնողականության, տաղանդի և ամենակարևորը՝ հետևողական աշխատանքի շնորհիվ շատ բանի կարելի է հասնել առանց որևէ մեկի, մանավանդ իշխանությունների աջակցության։ Սրա երևի թե ամենավառ ապացույցներից մեկը նաև մեր հայրենակից Քըրք Քըրքորյանի կյանքն է։
Ուղղակի մի դրվագ, որն ապացուցում է, որ մի ժամանակ փողոցում թերթ վաճառելով ընտանիքը պահող դպրոցականը բացարձակ ոչինչ անհնար չէր համարում։ Պատմում է նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը. «Ցեղասպանության թանգարանում նա կանգնած էր Արևմտյան Հայաստանի փորագրված մեծ քարտեզի առջև, որը բացահայտում էր մեր կորուստների վիթխարիությունը: Շրջվեց դեպի ինձ ու շատ անկեղծ հարցրեց, «Որքա՞ն փող է պետք այս ամենը գնելու համար»: Ես պատասխանեցի տենչանքով. «Դրա համար միայն փողը բավարար չէ, Քը′րք»:
Կատալոնիա. անկախության կողմնակիցները հաղթեցին, բայց չգիտեն ինչ անել իրենց հաղթանակի հետ
Շատ ճիշտ եք, ամերիկյան հնարավորությունները մեր՝ հայաստանյան հնարավորությունների հետ չես համեմատի, բայց մեկ-մեկ մարդ մտածում է՝ լա′վ, երազանքի իրականացմանը հասնելու եղանակները մի՞թե կարող են այդքան տարբեր լինել։
Բոլոր հայաստանցիների մասին, իհարկե, չեմ ասում, բայց մեր հայրենակիցների առնվազն մի մասը վազում է դեպի վերելակ։ Հիմա կզարմանաք՝ ի՞նչ վերելակի մասին է խոսքը. կարիերայի′ վերելակի։ Մինչ ամերիկացին կամ, ասենք, ֆրանսիացին կամ չինացին տքնելով տարիներ շարունակ բարձրանում են աստիճաններով՝ բարեկեցիկ կյանքին հասնելու համար, հայաստանցին շատ ավելի հեշտ ճանապարհ է ընտրում՝ ցուցադրել իշխանություններին իր անսահման հավատարմությունը և միանգամից պաշտոն ստանալ, որը նաև հսկայական պարգևավճար կբերի, էլ չեմ ասում, որ ձեր հարազատներին կարող եք դարձնել դպրոցի տնօրեն, ուսմասվար և այլն։ Կոնկրետ ինչպե՞ս դա անել։ Ուսապարկով քայլել մի քաղաքից մյուսը։ Կամ նույնիսկ տնից էլ պետք չի դուրս գալ՝ նստում եք համակարգչի առջև և նրբորեն գովաբանում եք այս կամ այն քաղաքական գործչին և ուժին։ Բնականաբար՝ պատկառելի գումարի դիմաց։
Ասում եք՝ բա որ բռնվե՞մ, բա որ հանրությանը հայտնի՞ դառնա, որ ես փողով եմ գովերգում իշխանություններին, ախր խայտառակ կլինեմ։ Ինչպես ասում են՝ հեչ չվախենա′ք։ Իհարկե, կգտնվեն մարդիկ, որոնք կդատապարտեն ձեր պահվածքը, միգուցե ձեր ընկերներից ոմանք այլևս բարև չտան փողոցում, բայց կներե′ք, պարզապես համոզված եմ, որ մի 20 անգամ ավելի շատ մարդ կմտածի. «Յա′, էսպե՞ս էլ կարելի է մեծ փող աշխատել։ Բա ես արդեն մի տարուց ավելի է՝ անգործ եմ, չփորձե՞մ ես էլ նույնն անել»։
Ճիշտ է, հիմա մի քիչ խառը ժամանակներ են. դուք, օրինակ, հաստատ կարո՞ղ եք ասել՝ արդյոք այս տարի արտահերթ ընտրություններ կանցկացվե՞ն, և ո՞վ է լինելու հաղթողը. բա որ հաղթողները մի քանի՞սը լինեն։ Հոգ չէ, բոլորից էլ փող կվերցնեք։
